Opening Titles by Oh_You_Pretty_Things on Mixcloud
Δεν υπάρχει βιβλίο, ταινία, απορρυπαντικό, συσκευασία, δίσκος χωρίς εξώφυλλο. Όπου και να κοιτάξεις βλέπεις ένα εξώφυλλο. Τα εξώφυλλα είναι η ταυτότητα των αντικειμένων. Στις ταινίες είναι οι τίτλοι αρχής. Αρχικά ο κινηματογράφος ήταν βουβός και τοποθετούσαν κάρτες με τους διαλόγους στα κομβικά σημεία της πλοκής. Πολλές φορές οι ίδιες κάρτες χρησίμευαν και σαν τίτλοι αρχής και τέλους. Ο ήχος δεν άλλαξε και πολύ αυτήν τη διάταξη παρά μόνο στο ότι οι τίτλοι συνοδεύονταν από μουσική. Η είσοδος της τηλεόρασης στην αγορά “ανάγκασε” το σινεμά να κερδίσει την παλιά του αίγλη και οι τίτλοι άρχισαν να γίνονται ιδιαίτερα περίπλοκοι και μεγάλοι σε διάρκεια δίνοντας στην ταινία μεγαλύτερη βαρύτητα από το πρώτο δευτερόλεπτο. Παρ’ όλα αυτά, από πολύ νωρίς συναντάμε παραδείγματα ταινιών που έδωσαν ιδιαίτερη προσοχή στους τίτλους αρχής, όπως το “Showboat” του 1936 σε σκηνοθεσία του James Whale. Οι τίτλοι ήταν σχεδιασμένοι από τον John Harkrider ο οποίος είχε κάνει τα κουστούμια για το ομώνυνο μιούζικαλ. Ήταν μια αναπαράσταση παρέλασης με ανθρωπάκια από χαρτόνι που κρατούσαν πανό με τους τίτλους της ταινίας.
Η πρακτική να φτιάχνει ξεχωριστό στούντιο αλλά και σε μεμονωμένους γραφίστες και καλλιτέχνες τους τίτλους αρχής υπάρχει ακόμη μέχρι σήμερα. Μία συνήθης μορφή ήταν να παρουσιάζονται μπροστά από κινούμενα σύννεφα, σαν να πετάνε, όπως στον “Μάγο του Όζ” του 1939 και το “King of Kings” του 1961. Ήδη από το τέλος της δεκαετίας του ’50 οι τίτλοι αρχής είχαν αρχίσει να γίνονται τέχνη και διοργανώνονται εκθέσεις σχεδιαστών και γραφιστών της εποχής. Αυτή την εποχή οι τίτλοι του καταξιωμένου γραφίστα Saul Bass, ο οποίος εφηύρε και την κινούμενη τυπογραφία, ενέπνευσαν πολλούς σύγχρονους και μεταγενέστερους γραφίστες στους δικούς τους τίτλους. Ο Bass έκανε τους τίτλους για πολλές ταινίες του Hitchcock όπως το “North by Northwest” , “Vertigo”, και το “Psycho”. Για παραπάνω από σαράντα χρόνια επιμελούνταν τους τίτλους στον κινηματογράφο και την τηλεόραση με μεγάλη ποικιλομορφία στη δουλεία του, από τις χειροτεχνίες στο “Anatomy of a murder” μέχρι ολόκληρα μικρού μήκους animations όπως στο “Around the world in 80 days”. Η φιλοσοφία του, όπως ο ίδιος έλεγε, ήταν να συμπυκνώνει έξυπνα και όμορφα όλο το νόημα και την πλοκή της ταινίας μέσα στα 4 λεπτά των τίτλων.
“Around the World in Eighty Days” 1956, σχεδιασμένοι από τον Saul Bass.
“Vertigo” 1958.
“Anatomy of a Murder” 1959.
“It’s a Mad Mad Mad Mad World” 1963.
Ένας άλλος γραφίστας που επηρέασε το ρεύμα των τίτλων αρχής ήταν ο Maurice Binder που έκανε το σήμα κατατεθέν του James Bond με την κάννη του πιστολιού, και έφτιαξε τους τίτλους για 14 ταινίες της σειράς, καθώς και για πάρα πολλές άλλες παραγωγές. Φυσικά το μέσο της κινούμενης εικόνας δίνει απεριόριστες δυνατότητες, έτσι δεν είναι λίγες οι φορές που ξεχωριστές τέχνες μπλέκονται μαζί για να δημιουργήσουν εξαιρετικά περίπλοκα και όμορφα αποτελέσματα: συνονθύλευμα γραφιστικής, κινηματογράφησης, animation και τυπογραφίας, όπως οι τίτλοι αρχής του “Watchmen”.
Εδώ ένα βίντεο με τους τίτλους που έχει σχεδιάσει ο Maurice Binder.
Και στη τηλεόραση οι τίτλοι αρχής έχουν σημαντικό ρόλο, προσπαθώντας να γίνουν όσο πιο αναγνωρίσιμοι γίνεται, με χαρακτηριστικά μουσικά θέματα που συνήθως στο μυαλό του θεατή ταυτίζονται με την εκάστοτε σειρά. Οι τίτλοι αρχής από λύση σε πρακτικά προβλήματα και ανάγκες μετατράπηκαν τελικά σε αυτόνομα έργα τέχνης και έδωσαν την ευκαιρία σε μεγάλους καλλιτέχνες να δημιουργήσουν πράγματα που σε διαφορετικό πλαίσιο δεν θα είχαν βαρύτητα και λόγο ύπαρξης.
“Pink Panther” 1963.
“Dr. Stangelove” 1964.
“Life of Brian” 1979.
“Casino” 1995, Saul Bass.
“Catch me if you can” 2002.
“Oz The Great and Powerful” 2013.
Περισσότερα για την τέχνη των τίτλων μπορείτε να βρείτε στο βιβλίο “Uncredited”, των Gemma Solana & Antonio Boneu, εκδόσεις Index Book.
Πατήστε για το αρχείο pdf εδώ.