To 1994 ο κόσμος μας ήταν πολύ διαφορετικός. Και κάποιοι από σας που διαβάζετε, αγέννητοι. Το ίντερνετ ήταν προνόμιο κάποιων ελάχιστων πεφωτισμένων, τα κινητά τηλέφωνα δεν ήταν καθόλου έξυπνα ακόμα αποτελώντας ένα νέο δαιμόνιο στην καθημερινότητά μας, η Ευρώπη προσπαθούσε να σταθεί ενωμένη (όχι μόνο στο όνομα αλλά και) στην πράξη. Πολλοί μπορεί να θυμάστε το Παγκόσμιο Κύπελλο της Αμερικής (το πρώτο που συμμετείχε η Εθνική μας ομάδα), στις ΗΠΑ πάντως περισσότερο ασχολήθηκαν με τα σκάνδαλα των OJ Simpson και Michael Jackson και την αυτοκτονία του Kurt Cobain, σαν να στέρεψαν σε μια χρονιά από είδωλα κάθε εμβέλειας. Ο Σπίλμπεργκ πήρε το Όσκαρ για τη Λίστα του Σίντλερ, το grunge υποχωρούσε και η σκηνή της Britpop έμοιαζε έτοιμη να χαρίσει τα επόμενα poster boys, τουλάχιστον στην από δω πλευρά του Ατλαντικού.
To ποστερ του παρθενικού Sónar, 1994.
Από την άλλη, στο κομμάτι της νεανικής κουλτούρας, υπήρχε πια κι ένας άλλος πόλος. Η ηλεκτρονική μουσική επανάσταση δεν είχε μόνο συμβεί, είχε εμπεδωθεί κιόλας. Ειδικά στην Ευρώπη. Τρεις ανήσυχοι νέοι, «δημιουργικούς entrepreneurs» θα τους λέγαμε σήμερα, ο τότε δημοσιογράφος Ricard Robles και οι καλλιτέχνες Enric Palau και Sergi Caballero, είχαν ένα όραμα συνδυάζοντας το rave ήθος με την μεταολυμπιακή ευφορία της Βαρκελώνης. Ένα μουσικό φεστιβάλ, εντελώς διαφορετικό απ’ οτιδήποτε είχε προηγηθεί σε τοπικό αλλά και πανευρωπαϊκό επίπεδο. “Festival of Advanced Music and Multimedia Art”, ήταν η συνοπτική περιγραφή του τετραήμερου 2-5 Ιουνίου 1994 με κύρια ονόματα τους Holger Czukay (Can), Mixmaster Morris, Laurent Garnier και Sven Väth. Το, ευφυέστατα βαπτισμένο, Sónar festival, είχε μόλις γεννηθεί, αποτελώντας το καλούπι για πολλές ανάλογες προσπάθειες σε όλον τον κόσμο (ας πούμε, το Synch Festival στα μέρη μας) και θέτοντας τις βάσεις για να γίνει η Βαρκελώνη φεστιβάλική πρωτεύουσα: λίγα χρόνια μετά ξεκίνησε το Primavera, ενώ ακολούθησαν κι άλλες απόπειρες μεγάλης κλίμακας όπως το Summercase που δε γίνεται πια.
1/4 του αιώνα αργότερα, οι τρεις κύριοι δεν έχουν πια τις αντοχές των clubbers που συνεχίζουν και μετά το ξημέρωμα σε κάποια από τις σκηνές του φεστιβάλ που οι ίδιοι ξεκίνησαν. Έχουν καταφέρει όμως, με τα φυσιολογικά σκαμπανεβάσματα του χρόνου και τις απαραίτητες (συχνά αμφιλεγόμενες) προσαρμογές στον προγραμματισμό προκειμένου να παραμένουν επίκαιροι κι εμπορικά ελκυστικοί, να κάνουν το Sónar ένα διαπολιτισμικό παγκόσμιο γεγονός που διοργανώνει ετησίως events σε σχεδόν 30 χώρες. Θα το γιορτάσουν με ένα ενισχυμένο line-up: Gorillaz, LCD Soundsystem και Thom Yorke για headliners/ Bonobo, Laurent Garnier, DJ Harvey, Bicep, John Talabot, Diplo, George FitzGerald και το πρότζεκτ DESPACIO του James Murphy και των 2manydjs είναι μερικά από τα 150 ονόματα (ανάμεσά τους και οι δικοί μας Territroy) που θα τραβήξουν κόσμο από διάφορες γωνιές της γης στην Μπαρτσελόνα από 13 ως 17/6.
Εκείνοι όμως επιμένουν, στην αποκλειστική συνέντευξη που έδωσαν στην Popaganda, ότι τα καλύτερα σχήματα του φεστιβάλ είναι «εκείνα που δεν ξέρουμε πριν τα δούμε» και τονίζουν επισταμένως πώς το Sónar δεν στέκεται στη μουσική, αλλά επεκτείνεται στο σημείο τομής της με την τεχνολογία και τη νέα ψηφιακή κουλτούρα. Δεν υπόσχονται άμεσα -αλλά δεν αποκλείσουν κιόλας- το ενδεχόμενο για ένα Sónar Athens κι εξηγούν πώς η φετινή διοργάνωση θα επιχειρήσει να απαντήσει στο ερώτημα αν είμαστε όντως μόνοι μας εκεί έξω…
Enric Palau, Sergi Caballero και Ricard Robles – ιδρυτές του φεστιβάλ τότε, καλλιτεχνικοί διευθυντές του σήμερα
Αν σας έλεγε κάποιος πριν 25 χρόνια ότι το Sónar θα έσβηνε κάποια στιγμή ισάριθμα κεράκια, πόσο σοβαρά θα τον παίρνατε; Πόσο άλλαξε η φιλοσοφία και η στρατηγική του φεστιβάλ σε σχέση με τις πρώτες του μέρες τη δεκαετία του ’90; 25 χρόνια πριν το Sónar γεννήθηκε μέσα από την επιθυμία μας να εξερευνήσουμε την σχέση ανάμεσα στη Μουσική και την Τεχνολογία, κυρίως μέσα από τις προσπάθειες ανερχόμενων δημιουργών. Την ίδια στιγμή, θέλαμε να επανεφεύρουμε τα καθιερωμένα σχετικά με τα φεστιβάλ π.χ. το στήσιμο των σκηνών ή τους χώρους εμφάνισης των καλλιτεχνών, και να δημιουργήσουμε περιβάλλοντα που κοινό, επαγγελματίες και καλλιτέχνες θα αλληλεπιδρούν. To Sónar by Day προέκυψε ως ένα πολιτιστικό εργαστήρι και ήρθε να προστεθεί στο ηδονιστικό πνεύμα που είναι λογικό να περιμένει κανείς από ένα φεστιβάλ, και το Sónar by Night σχεδιάστηκε έτσι ώστε να ενισχύσει την εμπειρία της κλαμπ κουλτούρας. Είναι στο DNA του Sónar να απευθύνεται σε διαφορετικούς ανθρώπους και να να ενώνει τις κοινότητες που αναπτύσσνται γύρω από την ηλεκτρονική μουσική, τον ψηφιακό πολιτισμό και την έρευνα στα πεδία της οπτικοακουστικής και τεχνολογικής δημιουργικότητας.
Αυτό το ετερόκλητο κοινό μεταλλάσσεται κι επεκτείνεται εδώ και 25 χρόνια. Την ίδια στιγμή, και με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα, η τεχνολογία έχει αλλάξει τους τρόπους με τους οποίους εκφράζονται οι καλλιτέχνες, έχει αλλάξει και τις ιστορίες που λένε αν το καλοσκεφτούμε. To Sónar εξελίχθηκε με φυσικό τρόπο μαζί με αυτές τις αλλαγές, πιάνοντας τον παλμό κάθε στιγμής όλων αυτών των χρόνων. Μεγαλώσαμε και τροποποιήσαμε τις σκηνές μας, σε μερικές περιπτώσεις μεταλλάξαμε πλήρως τα venues και δημιουργήσαμε το έδαφος για συζήτηση, προβολή κι επιχειρηματικότητα μέσα από το Sónar+D, αυτό το συνέδριο δημιουργικότητας και καινοτομίας που συνυπάρχει με το φεστιβάλ και φέρνει κοντά καλλιτέχνες, ανθρώπους της μουσικής βιομηχανίας κι εκπροσώπους οργανισμών από τον καλλιτεχνικό, επιστημονικό και τεχνολογικό τομέα.
Ποια ήταν τα σημεία καμπής για το φεστιβάλ μέσα σε αυτήν την πορεία των 25 χρόνων; Κάθε χρονιά, είναι και μια πρόκληση. Για ένα φεστιβάλ που έχει βασίσει το προφίλ του στην σχέση δημιουργικότητας και τεχνολογίας, τα τελευταία 25 χρόνια μας έχουν επιβάλλει μια ατζέντα διαρκούς πειραματισμού κι έρευνας, όχι μόνο στο κομμάτι του περιεχομένου αλλά κι σε εκείνο του format. Η μετάβαση από την ηλεκτρονική στην ψηφιακή κουλτούρα άλλαξε τα σόου των καλλιτεχνών, τον τρόπο με τον οποίο τα παρουσιάζουν: μετακινηθήκαμε από την επί σκηνής performance στο σόου που γίνεται με μια ταμπλέτα ή κάποια εφαρμογή, από τις επιβλητικές εικαστικές εγκαταστάσεις στο VR κι από το παζάρι δίσκων σε “live” εργαστήρια.
Καθοριστικό σημείο καμπής υπήρξε το 2013 που μεταφέραμε το Sónar by Day από τon χώρο του MACBA / CCCB (σ.σ. το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Βαρκελώνης) στο νέο του σπίτι Fira στο Μονζουίκ. Πηγαίνοντας σε έναν μεγαλύτερο χώρο είχαμε, όπως πάντα, να αντιμετωπίσουμε αυξημένες προκλήσεις, αλλά πολύ γρήγορα ανακαλύψαμε με την επιτυχία της πρώτης φοράς ότι είχαμε πάρει τη σωστή απόφαση. Ο νέος χώρος, επίσης, μας επέτρεψε να δοκιμασουμε πράγματα που θέλαμε εδώ και πολύ καιρό. Ας πούμε το Sónar+D που γρήγορα έγινε κεντρικό κομμάτι του προγράμματός μας. Αυτή η προσθήκη είναι που μας βοήθησε να προωθήσουμε το φεστιβάλ ως ένα εργαστήριο ιδεών και συναντήσεων που περιλαμβάνει workshops, ομιλίες και πολλές ακόμα δραστηριότητες.
Δεν υπάρχουν άμεσα πλάνα να πάμε το Sónar στην Αθήνα, η οποία όμως είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα και δραστήρια πολη. Έχουμε ισχυρούς δεσμούς με αρκετούς καλλιτέχνες και promoters στην Ελλάδα, άρα ποτέ δεν ξέρεις…
Μετά από 25 χρόνια εξερεύνησης των ήχων της Γης, το Sónar φέτος στρέφει τις κεραίες του προς τον ουρανό, στέλνοντας μουσική σε έναν, πιθανά κατοικήσιμο, εξωπλανήτη 12.4 έτη φωτός μακριά. Πώς συλλάβατε το πρότζεκτ The Sónar Calling GJ273b; Τι ψάχνει ένα φεστιβάλ προσπαθώντας να αναπτύξει επικοινωνία με κάποιον εξωγήινο πολιτισμό μέσω της μουσικής; Μα, δεν είναι αυτή μια παγκόσμια ερώτηση: «Είμαστε μόνοι μας;». Προφανώς, δεν είμαστε οι πρώτοι ούτε οι τελευταίοι που έχουμε κοιτάξει τα αστέρια, ενώ αναρωτιόμαστε ταυτόχρονα αν υπάρχει ζωή εκεί έξω. Ευτυχώς, η επιστήμη έχει προοδεύσει τόσο πολύ φτάνοντας στο σημείο να είμαστε πιο κοντά από ποτέ να δώσουμε τις ανάλογες απαντήσεις. Η ιδέα της μουσικής ως μια παγκόσμια γλώσσα, μέσω της οποίας θα μπορούσαμε να επικοινωνήσουμε με τους εξωγήινους υπάρχει από τα 70s. Αυτό που άλλαξε στην ενδιάμεση περίοδο είναι, και πάλι, η τεχνολογία, καθιστώντας τόσο δυνατό το σκανάρισμα όσο και την ταυτοποίηση πλανητών παρόμοιων με τη Γη. Έτσι λοιπόν με αυτό το πρότζεκτ θέλαμε να είμαστε όσο πιο επιστημονικά ακριβείς γίνεται αυξάνοντας στο μέγιστο δυνατό την πιθανότητα να έχουμε μια απάντηση.
Sónar by Day
Πώς φτιάχνεται το μουσικό πρόγραμμα, ας πουμε της φετινής χρονιάς; Ξεκινάτε από τους headliners; Ή είναι μεγαλύτερη προτεραιότητα να καλύψετε κάποια ανερχόμενη σκηνή ή/και κάποιο ανερχόμενο (υπό)είδος; Είναι προτεραιότητα να καλύπτουμε τα ανερχόμενα ταλέντα. Από τους περίπου 150 καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο φεστιβάλ, οι περισσότεροι είναι άγνωστοι στο ευρύ κοινό. Το κοινό μας, όμως, αποτελείται από ανθρώπους που μας έχουν εμπιστευθεί κι έρχονται στο Sónar τόσο για να ανακαλύψουν, όσο και για να περάσουν καλά. Η 25η μας διοργάνωση δε θα μπορούσε να είναι διαφορετική. Αν και φέτος είναι η αλήθεια ότι κάποιοι καλλιτέχνες θα παρουσιάσουν ειδικά πράγματα για να τιμήσουν την περίσταση της επετείου. Όπως, για παράδειγμα, η διπλή εμφάνιση του Laurent Garnier με ένα σετ στο Sónar by Day (“Laurent plays Garnier”) κι ένα ακόμα στο κλείσιμο του Sónar by Night. Ή ο Richie Hawtin που θα παρουσιάσει τη νέα βερσιόν του σόου CLOSE, είναι ένας καλλιτέχνης που πάντα έχει να δείξει κάτι νέο στο Sónar. Κάτι ιδιαίτερο όσον αφορά τον φετινό προγραμματισμό είναι η μείξη τροπικών, latin κι αφρικανικων ρυθμών με παραδοσιακά dance electronics – είναι μια κατεύθυνση που θέλαμε να δώσουμε στο πρόγραμμα.
Φτιάχνουμε το πρόγραμμα με τέτοιον τρόπο ώστε διαφορετικές μερίδες κοινού, με κοντινά όμως ενδιαφέροντα, να έρχονται στο φεστιβάλ με ένα βασικό σκοπό: να εκπλαγούν.
Ποια είναι τα acts που ανυπομονείτε να ακούσετε φέτος; Πόσο από το φεστιβάλ καταφέρνετε να δείτε στις λίγες μέρες που διαρκεί; Προσπαθούμε όσο το δυνατόν περισσότερο. Η φετινή συναυλία της λήξης, από τους Ryuichi Sakamoto και Alva Noto στο ελληνικό αμφιθέατρο του λόφου του Μονζουίκ, υπόσχεται κάτι αληθινά ξεχωριστό. Επίσης, ανυπομονούμε για την πρώτη εμφάνιση των Gorillaz στη Βαρκελώνη και, φυσικά, για το ντεμπούτο του Thom Yorke στο Sónar, το Σάββατο 16/6. Είναι και οι Second Woman για καθαρή electronica, μας αρέσει η εντελώς απρόβλεπτη ρυθμολογία τους. Κι ακόμα ο Cornelius από την Ιαπωνία, έχει μια πολύ μεγάλη και δυνατή καριέρα αλλά είναι και πολύ σπάνιες οι live εμφανίσεις του (με ζωντανή μπάντα σε μαγικό συγχρονισμό με πολύ ταιριαστά κι εντυπωσιακά visuals). Τέλος, δύο πιο άγνωστα ονόματα: η Rosalía, μια σούπερ νέα τραγουδίστρια φλαμένκο που θα παρουσιάσει το νέο ηλεκτρονικό της άλμπουμ και ο Liberato, ένας ινκόγκνιτο καλλιτέχνης που ενώνει τον ήχο του hip hop και του minimal trap με την ιταλική ποπ.
Gorillaz, Thom Yorke κι LCD Soundsystem έτοιμοι για Μπαρτσελόνα
Πόσο διαφορετικό είναι το κοινό μεταξύ του Sónar by Day και του Sónar by Night; Αλήθεια, υπάρχει διάκριση μεταξύ τους; Στο Sónar πάντα αντιμαχόμσταν την ιδέα ότι στον κόσμο πρέπει να αρέσει είτε το ένα πράγμα είτε το άλλο – το νόημα είναι να βρίσκεις την αξία στο καθετί. Για παράδειγμα, είναι το ίδιο πιθανό να εκτιμήσει κάποιος το οπτικοακουστικό σόου του Alva Noto και να χορέψει όλο το βράδυ με το σετ του Diplo. Την ίδια στιγμή, αυτό που είναι όμορφο με το Sónar έχει να κάνει με ότι έρχεται κάποιος για ένα live, μια ομιλία ή ένα workshop, μπλέκεται με το υπόλοιπο πρόγραμμα και, μερικές φορές, σκέφτεται με έναν εντελώς καινούριο τρόπο για τα φεστιβάλ. Είναι κάτι που δεν μπορεί να αντιγραφεί. Φτιάχνουμε το πρόγραμμα με τέτοιον τρόπο ώστε διαφορετικές μερίδες κοινού, με κοντινά όμως ενδιαφέροντα, να έρχονται στο φεστιβάλ με ένα βασικό σκοπό: να εκπλαγούν.
Εκτός από τα μουσικά, τι άλλο θα δούμε σε Sónar by Day και Sónar+D; Πόσο σημαντική είναι για το φεστιβάλ η πολυμεσική/ φουτουριστική πλευρά του; Φυσικά και μας ενδιαφέρει η τεχνολογία αιχμής, όμως ο πραγματικός σκοπός του Sónar+D είναι κάτι πιο ολιστικό. Αυτό που θέλουμε να πετύχουμε είναι να παρέχουμε έναν χώρο που θα διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών κόσμων: των δημιουργών, των επιστημόνων, των μηχανικών, των επενδυτών, και πάει λέγοντας, θέλοντας να τους ενισχύσουμε ώστε να φτιάξουν κάτι καινούριο. Επίσης, δεν είναι ένα πρότζεκτ που τελειώνει μόλις τελειώσει το φεστιβάλ, αλλά τρέχει όλο το χρόνο στην Ισπανία και διεθνώς. Ανάμεσα στους οργανισμούς που έχουμε καλέσει φέτος είναι οι NASA, MIT Media Lab, Google Magenta, The Long Now Foundation, Mozilla, Bandcamp. Αλλά και δημιουργοί όπως το VR studio Felix and Paul;, ο πρωτοπόρος στην ανάμειξη ίντερνετ και μουσικής Ian Rogers, η επικεφαλής της ψηφιακής παρουσίας της LVMH (Moët Hennessy Louis Vuitton) designer Nelly Ben Hayoun, ο καλλιτέχνης Επαυξημένης Πραγματικότητας Zach Lieberman και η αληθινή πηγή έμπνευσης Susan Rogers, μια πιονέρα στο χώρο της μουσικής που ήταν μηχανικός ήχου για τον Prince, παραγωγός και στη συνέχεια έγινε μουσική ψυχολόγος.
Ο Θαυμαστός Κόσμος του Sónar+D
Μπορείτε να εξηγήσετε την στρατηγική της επέκτασης του φεστιβάλ σε άλλες πόλεις όπως τα Sónar Sonar Rio/ Sónar Reykjavik κτλ. Είναι πιθανό να μιλήσουμε μια μέρα για το Sónar Athens; To Sónar αυτήν την στιγμή διοργανώνεται σε 6 πόλεις: Μπουένος Άιρες, Μπογκοτά, Ρέικιαβικ, Χονγκ Κονγκ, Κωνσταντινούπολη και Βαρκελώνη, αλλά με την πάροδο του χρόνου έχουμε στήσει events σε 60 μέρη σε όλον τον κόσμο. Το κριτήριο είναι βασικά παντού το ίδιο, αυτό που είχαμε στήνοντας το φεστιβάλ πριν 25 χρόνια στη Βαρκελώνη: να λειτουργήσουμε ως γέφυρα ανάμεσα στην τοπική και τη διεθνή μουσική κοινότητα σε ζωντανές δημιουργικές πόλεις. Δεν υπάρχουν άμεσα πλάνα να πάμε το Sónar στην Αθήνα, η οποία όμως είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα και δραστήρια πολη. Έχουμε ισχυρούς δεσμούς με αρκετούς καλλιτέχνες και promoters στην Ελλάδα, άρα ποτέ δεν ξέρεις…
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για το Sónar στο μέλλον; Κάθε χρονιά είναι και μια καινούρια πρόκληση, την αντιμετωπίζουμε με το ίδιο πάθος και το ίδιο κίνητρο σαν είναι η πρώτη μας φορά πίσω στο 1994. Για το μέλλον, κύριος στόχος μας είναι να στήνουμε σε όλον τον κόσμο events για τα οποία είμαστε περήφανοι. Μας ενδιαφέρει να δούμε που υπάρχουν ανεξερεύνητες, τεχνολογικά και δημιουργικά, περιοχές. Αυτό είναι κι ένα μέρος της αποστολής του φετινού Sónar+D προγράμματος που θα καλύψει 5 ξεχωριστά θέματα με σκοπό να προσεγγίσει το μέλλον στη μουσική, την οπτικοακουστική τεχνολογία, το ίντερνετ, τη νοημοσύνη και το διάστημα.
Το Sónar 2018 διεξάγεται 13-17/6 στη Βαρκελώνη.
Αναλυτικά, το πρόγραμμα εδώ.
Πληροφορίες για τα εισιτήρια εδώ.