Πρέπει να το παραδεχτούμε πως η ομάδα που έχει φτιάξει η Σοφία Σπυράτου έχει αλλάξει τον τρόπο που εμφανίζεται το παιδικό θέατρο στην πόλη των μεγάλων. Τεράστιες παραγωγές, μεγάλα έργα, σπουδαίοι συντελεστές, πολλά εισιτήρια συνθέτουν μια συνταγή που είναι αναγκασμένη να πετύχει. Και καλά κάνει αφού ετοιμάζει κατάλληλα τους αυριανούς θεατές.
Επόμενη στάση η Παναγία των Παρισίων στο Θέατρο Παλλάς, το κλασικό αριστούργημα του Ουγκώ που αποτελεί έναν ύμνο στην αποδοχή της διαφορετικότητας. Και όχι όπως μας εξηγεί η σκηνοθέτης το έργο είναι πολλά από παραπάνω από μια ισοτρία για έναν άσχημο καμπούρη και μια όμορφη τσιγγάνα.
Εντυπωσιακή στιγμή από την παράσταση
Πόσο καλή ήταν η «εκγύμναση» σ’ ένα εναλλακτικό πεδίο, ας πούμε πιο underground, όπως το Χοροθεάτρο Ροές; Τώρα κοίταξε να δεις, για εμένα οι μεγάλες παραγωγές ήταν «εύκολες», υπό την έννοια ότι εμένα η θητεία μου είναι πάρα πολύ στην Επίδαυρο και στο να κινώ κόσμο σε μεγάλες σκηνές. Έτσι το να βρίσκομαι σε μεγάλες παραγωγές μου είναι πολύ εύκολο και μου αρέσει πάρα πολύ. Μου αρέσει, δηλαδή, ένα θέατρο, που δεν είναι κατ’ ανάγκη, θέατρο δωματίου και εσωτερικό και το οποίο έχει να κάνει με αυτό που στην αρχαία τραγωδία είναι ο χορός, δηλαδή με το πλήθος, με τον λαό. Όπως στην Παναγία, παραδείγματος χάριν, που ένας από τους πρωταγωνιστές είναι ο όχλος του Παρισιού.
Σαν χορός δηλαδή; Σαν χορός ναι. Είναι ένας όχλος ευμετάβλητος, ο οποίος είναι μια με το μέρος του Κουασιμόδου, μια με το μέρος της Εσμεράλδας, μια του βγαίνει ο ρατσισμός προς την τσιγγάνα, μια του αρέσει η τσιγγάνα, δηλαδή είναι ακριβώς όπως είμαστε εμείς, άγεται και φέρεται από τους εκάστοτε που του μιλούν ωραία. Δηλαδή, από εκεί που έλεγε, ο καμπούρης, ο άσχημος, σκυλομούρης και τα λοιπά, ερχόταν η Εσμεράλδα κι έλεγε «αφήστε τον, δεν ντρέπεστε;» κι έλεγαν «Ζήτω η Εσμεράλδα, ο Κουασιμόδος είναι αθώος!». Επομένως είναι πολύ παλιά, η ιστορία αυτή, της διαφορετικότητας και του ρατσισμού.
Δεν είναι μόνο της διαφορετικότητας, είναι αυτό ότι ένα όμορφο πλάσμα, σώζει τελικά έναν εμφανισιακά άσχημο. Στην προκειμένη φάση και το ανάποδο. Και ένα άσχημο πλάσμα, σώζει την «ωραία». Το ωραίο και το άσχημο είναι μέσα μας και δεν είναι έξω μας, αυτό είναι το δίδαγμα, νομίζω. Γιατί και οι δυο έχουν, ο καθένας την ομορφιά και την καλοσύνη και ο άλλος την ασχήμια και την καλοσύνη, από την άλλη, έχουν ισόποσα. Και το θέμα είναι πώς να δει κανείς, με άλλα μάτια, με άλλη ματιά, πώς να διακρίνει την ομορφιά.
Πάντως δεν είναι από τις ιστορίες που τις βλέπουμε στην πραγματική ζωή. Όχι βέβαια. Αλλά είναι ένα καταπληκτικό παραμύθι του Ουγκώ. Από αυτά τα παραμύθια, από αυτούς τους μύθους που σου καρφώνονται πραγματικά, γιατί είναι η επιθυμία σου, να μην είναι έτσι τα πράγματα, είναι ευχετικά.
Είναι κλασικό έργο, θ΄ανεβαίνει για πάντα στα θέατρα. Ακριβώς, έτσι πιστεύω κι εγώ. Και να σου πω κάτι, γιατί βέβαια όπως καταλαβαίνεις, όταν αποφασίσαμε, να ανεβάσουμε την «Παναγία των Παρισίων» έπιασα και είδα όλες τις κινηματογραφικές εκδοχές και βέβαια της Disney. Διαβάζοντας και το βιβλίο παράλληλα, πράγμα που δεν είναι καθόλου εύκολο, είναι ένα «τέρας», διαπίστωσα, πόσο η Disney το σέβεται. Για παράδειγμα οι γρύπες, στα κινούμενα σχέδια μιλάνε. Και στην αρχή λες «κοίτα τι εύρημα ωραίο που έκαναν, για να ελαφρώσουν λίγο την ιστορία. Όταν διαβάζεις τον Ουγκώ, όντως οι γρύπες μιλάνε. Είναι κάτι καταπληκτικό. Λέω ρε παιδί μου, έχω υποτιμήσει, τον τρόπο με τον οποίο, όλη αυτή η ομάδα, που κινείται γύρω από αυτή τη βιομηχανία, όταν δουλεύει σοβαρά…
Εντάξει, είναι Disney, δεν είναι ο… Βέβαια παραποιεί την ιστορία προς το παιδικό, το οποίο δεν μπορείς να το αποφύγεις.
Είναι από τα έργα, που νομίζουμε ότι τα ξέρουμε, αλλά τελικά δεν τα ξέρουμε; Ακριβώς. Ναι, όλοι ξέρουμε για έναν καμπούρη άσχημο και μια τσιγγάνα όμορφη, τελεία.
Θοδωρής Κατσαφάδος ως Αλχημιστής.
Ο Δημήτρης Πιατάς στο ρόλο του Κουασιμόδου.
Ποια είναι η ιστορία; Βρισκόμαστε στο 1480, με μια Εκκλησία πανίσχυρη και έναν Επίσκοπο ο οποίος όπως ταιριάζει στους καιρούς είναι μάγος, αλχημιστής και εφευρέτης. Κυβερνά ο Λουδοβίκος ΙΑ’, ο «καλός βασιλιάς», όπως τον έλεγαν, ο οποίος βέβαια, είναι φίλος με τους αλχημιστές, γιατί αυτοί του υπόσχονται ότι θα μετατρέψουν σε χρυσάφι, τις πέτρες. Ένας τέτοιος, λοιπόν, εμμονικός Επίσκοπος, ιερωμένος, που έχει αποσυρθεί στην σκέψη, την επιστήμη και τη φιλοσοφία σώζει ένα δύσμορφο πλάσμα, ένα μωρό πεταμένο. Και το θεωρεί σαν το δικό του τρόπο, να αποδείξει στο θεό, ότι μπορεί να φέρει αυτό το βάρος, το να μεγαλώσει αυτό το δύσμορφο πλάσμα, φυλακίζοντας το, μέσα στην εκκλησία της Παναγίας των Παρισίων. Είναι ένα πλάσμα το οποίο έχουν εγκαταλείψει και τελικά γίνεται κωδωνοκρούστης, ο γνωστός σε όλους Κουασιμόδος.
Η Εσμεράλδα πότε μπαίνει στην ιστορία; Και αυτό το πλάσμα τώρα, αλλά και ο επίσκοπος, γιατί είναι φυσικά το alter ego, ο ένας του άλλου, βλέπουν μια πανέμορφη τσιγγάνα και ο καθένας την ποθεί μ´ έναν διαφορετικό τρόπο. Το αντικείμενο του πόθου τους, λοιπόν, που ο μεν επίσκοπος προσπαθεί να την κατακτήσει και μη μπορώντας να τα καταφέρει, την κατηγορεί για μάγισσα, για να την κάψει στην πυρά ως είθισται. Ο δε Κουασιμόδος, την σώζει και στη συνέχεια την αποδίδει, σε αυτόν που αγαπάει η ίδια. Έτσι τελειώνει πικρά, αυτή η ιστορία…
Σκληρό. Είναι πολύ σκληρό, γιατί η ζωή δεν είναι, εδώ που τα λέμε;
Όχι, γιατί ο Ουγκώ είναι ο μεγάλος ρομαντικός ας πούμε. Ο μέγιστος ρομαντικός. Αλλά εμείς τελειώνουμε με μια ευχή, όπως νομίζω ότι στην τελική, το γεγονός ότι τελικά η Εσμεράλδα αποδέχεται τον Κουασιμόδο, είναι μια μεγάλη νίκη. Δηλαδή, ότι δεν τον αντιμετωπίζει ως τέρας, αλλά τον αντιμετωπίζει τρυφερά. H νίκη της συμφιλίωσης.
Η Σοφία Σπυράτου και ο Δημήτρης Πιατάς στις πρόβες.
Νιώθετε λίγο ότι έχετε τον ρόλο της παιδαγωγού; Αν εκατό από τα παιδιά, πάρουν το μήνυμα, ότι το διαφορετικό, είναι κάτι το θετικό. Ακριβώς. Πρώτον, εγώ νομίζω πάντα, ότι ο παιδαγωγικός χαρακτήρας του θεάτρου, είναι να ‘ναι καλό θέατρο. Προσπαθούμε λοιπόν να κάνουμε μια καλή παράσταση. Όμως τα μηνύματα αυτού του έργου, τα οποία είναι καθαρά, εναντίον του bullying, ας το πούμε, μια λέξη – καραμέλα πια, σήμερα, γιατί κακά τα ψέματα, υπήρχε, υπάρχει και δυστυχώς θα υπάρχει. Τα παιδιά είναι πάρα πολύ σκληρά, όπως όλοι μας. Πιστεύω λοιπόν, ότι όπως το είπες, μπορεί εκατό – διακόσια παιδιά από αυτά, να αναγνωρίσουν ίσως και τον εαυτό τους, μέσα σε αυτή την ιστορία.
Είναι το χειρότερο κοινό τα μικρά παιδιά; Ή το σκληρότερο; Είναι το καλύτερο, πραγματικά σκληρό, βέβαια…
Γιατί αν το χάσεις, μπορεί να τιναχτεί το μέρος. Ναι είναι μεγάλο στοίχημα, να μην το χάσεις αυτό το κοινό. Το οποίο κοινό, πρέπει να το κερδίσεις, πρέπει να τους κρατήσεις το ενδιαφέρον. Μα σε οποιοδήποτε κοινό, το ίδιο δεν πρέπει να κάνεις;
Το εντυπωσιακό σκηνικό είναι του Μανόλη Παντελιδάκη.
Οι καλλιτέχνες πια έχουν τεράστιο άγχος να κρατήσουν και τους μεγαλύτερους ώστε να μη σκύψουν στο κινητό τους; Κοίταξε να δεις, στα έργα με τα οποία καταπιάνομαι, βάζω μέσα χορό, κίνηση, ακροβατικά όπου χρειάζεται. Τώρα, υπάρχουν πανέμορφα σκηνικά του Μανώλη Παντελιδάκη, φοβερή μουσική από τον Νίκο Κυπουργό και εξαιρετικοί ηθοποιοί.
Μια ομάδα που μαζί με τον Στρατή Πασχάλη συνεργάζεστε συνέχεια. Πως ξεκίνησε αυτό; Με τον Στρατή Πασχάλη συνεργαζόμαστε από την Ηλέκτρα Αυτουργό που δεν έχει καμία σχέση με τα παιδικά. Βρήκαμε όμως ένα τρόπο, έναν διάλογο που είναι σπάνιο να υπάρχει. Επίσης είμαστε και οι δύο εργασιομανής, πράγμα επίσης σπάνιο στις μέρες μας. Όταν αποφασίσαμε να κάνουμε θέατρο για παιδιά το κάναμε σαν να κάνουμε θέατρο για όλους.
Δεν υπάρχουν όμως κάποια πράγματα που κάνουν τζιζ; Πολλά. Για παράδειγμα στο Δον Κιχώτη, το τζιζ είναι ο θάνατος του. Οι εκπαιδευτικοί πολλές φορές έρχονται και σου λένε ότι δεν πρέπει να λες ότι υπάρχει θάνατος. Μα πώς να μη το πω; Απλά πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο που να δώσω μια άλλη διέξοδο στο θάνατο. Για να γυρίσω όμως στο θέμα της ομάδας…
Ναι; Το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι μπορούμε συνομιλούμε και δημιουργούμε με διάλογο το θεωρώ πολύ σημαντικό. Προσπαθούμε να το κρατήσουμε με νύχια και με δόντια.
Όταν πήγαινα σχολείο θυμάμαι ότι ήταν λίγο δευτεράτζα να κάνεις παιδικό. Σήμερα βλέπουμε αρκετά μεγάλα ονόματα να συμμετέχουν. Το 2012 κάναμε το Θησέας και Αριάδνη στο Νησί Των Ταύρων. Αφού τους βρήκαμε όλους, μας έλειπε ο Θησέας και προτείναμε στον Γιάννη Στάνκογλου. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που ένα μεγάλο όνομα που αποφάσισε να κάνει θέατρο για παιδιά. Ήταν καταπληκτική και η παραγωγή με δράση και πολλή συγκίνηση. Σου ερχόταν ένα κύμα συμμετοχής από την πλατεία, εκεί που κάθονται οι αυριανοί θεατές κακά τα ψέματα. Συνέχεια αισθάνομαι ότι ανεβαίνει ο πήχης.
Όπως και η Pixar αναβάθμισε το παιδικό σινεμά. Μήπως, όμως στο τέλος όλα καταλήγουν τελικά να ενδιαφέρουν τους μεγάλους; Όχι, μωρέ. Το γεγονός ότι μπορείς να βλέπεις μαζί με το παιδί σου ένα θέαμα είναι καταπληκτικό. Δεν βαριούνται, μπορούν να γελάσουν με το ίδιο πράγμα, να συνομιλήσουν. Με το παιδί σου ξέρεις πολλές φορές δεν ξέρεις τι να πεις, το να περνάτε και οι δύο καλά είναι πολύ σημαντικό πράγμα.
«H τρυφερότητα και η ευαισθησία του Δημήτρη Πιατά είναι σπάνια. »
Είναι εύκολο να πεις σ’ έναν ηθοποιό να παίξει τον Κουασιμόδο; Είναι ένας ρόλος συγκλονιστικός. H τρυφερότητα και η ευαισθησία του Δημήτρη Πιατά είναι σπάνια. Και αυτό το πλάσμα είναι τρυφερό, με όμορφο το μέσα του.