Αν νομίζατε ότι με το ζευγάρωμα του Ίλον Μασκ με την Grimes τα είδατε όλα, ξανασκεφτείτε το. Στο A Thousand Thoughts, o υποψήφιος για Όσκαρ σκηνοθέτης Σαμ Γκριν επαναπροσδιορίζει τις έννοιες του κινηματογράφου, της ζωντανής μουσικής και της αφήγησης με έναν πρωτοποριακό τρόπο, ιχνηλατώντας την ιστορία του διάσημου κουαρτέτου εγχόρδων Kronos Quartet μέσα από μια μοναδική διαδραστική εμπειρία που ο ίδιος αποκαλεί live cinema. Συνδυάζοντας αρχειακό υλικό και συνεντεύξεις με τους κατά καιρούς συνεργάτες του συγκροτήματος Φίλιπ Γκλας, Λόρι Άντερσον, Στιβ Ράιχ και Τέρι Ράιλι (δυστυχώς, όμως, όχι και με τον Big Bird από το Sesame Street στο οποίο κάποτε εμφανίστηκαν) με την επί σκηνής αφήγηση από τον ίδιο και τη ζωντανή μουσική υπόκρουση των Kronos Quartet, ο Γκριν παρακολουθεί την πορεία του σχήματος από τη δεκαετία του ‘70 ως σήμερα, θολώνοντας ταυτόχρονα τα όρια μεταξύ εικόνας και ήχου.
Το ανορθόδοξο αυτό ντοκιμαντέρ, που χρηματοδοτήθηκε εν μέρει μέσω καμπάνιας στο Kickstarter, έκανε πρεμιέρα στο φετινό Φεστιβάλ του Σάντανς και θα παρουσιαστεί και στην Εθνική Λυρική Σκηνή την Τρίτη 19 Ιουνίου, στο πλαίσιο του Summer Nostos Festival που διοργανώνεται για άλλη μια χρονιά από τον αποκλειστικό δωρητή Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Παρακάτω, ο Σαμ Γκριν μιλάει στην Popaganda για τη διασταύρωση του live cinema με ένα από τα αγαπημένα του συγκροτήματα…
To A Thousand Nights έχει αποτελέσει κομμάτι και κινηματογραφικών και μουσικών φεστιβάλ. Είναι περισσότερο ταινία ή συναυλία; Πολύ καλή ερώτηση. Η απάντηση είναι όλα τα παραπάνω. Όταν πρότεινα για πρώτη φορά την ιδέα του A Thousand Thoughts στον Ντέιβιντ Χάρινγκτον, ιδρυτή των Kronos Quartet, είπε «δεν καταλαβαίνω, θα είναι ταινία, συναυλία ή διάλεξη;». Και του είπα ότι θα είναι και τα τρία και απάντησε: «μ’ αρέσει πολύ!».
Αρχικά, όμως, είχατε απορρίψει την ιδέα του να γυρίσετε ένα ντοκιμαντέρ για τους Kronos Quartet. Τι σας έκανε να αλλάξετε γνώμη; Είχα γυρίσει μια ταινία μικρού μήκους για εκείνους και τους συμπάθησα πολύ. Ανέτρεξα στον κατάλογό τους και άκουσα και τους 50+ δίσκους τους. Η μουσική με συγκλόνισε. Έχουν τόσα πολλά φανταστικά άλμπουμ. Επίσης, θαύμασα το γεγονός ότι ενώ έχουν 40ετή καριέρα, ακόμα πειραματίζονται, ρισκάρουν κι έχουν περιέργεια. Τόσοι πολλοί καλλιτέχνες επαναπαύονται στις δάφνες τους από ένα σημείο και μετά και κάνουν συνεχώς το ίδιο πράγμα. Οι Kronos Quartet είναι το πρότυπο για το πώς να έχεις διάρκεια σε αυτή τη δουλειά. Τους θαυμάζω πολύ. Ο μάνατζέρ τους με ρώτησε αν θα με ενδιέφερε να σκηνοθετήσω ένα ντοκιμαντέρ γι’αυτούς, αλλά βρίσκω βαρετά τα παραδοσιακά ντοκιμαντέρ. Δεν έβρισκα τρόπο να κάνω ένα που θα ήταν καλό. Αλλά μετά σκέφτηκα ότι έφτιαχνα αυτά τα έργα live cinema και ότι θα ήταν ιδανικά. Στο live cinema, η μουσική θα ήταν στο επίκεντρο, όπως και πρέπει, άλλωστε, στην περίπτωση των Κronos.
Σαμ Γκριν
Ποια ήταν η μεγαλύτερη έκπληξη που ανακαλύψατε για τους Kronos Quartet μέσα από την εμπλοκή σας στην ταινία; Πολλά πράγματα με εξέπληξαν, αλλά το καλύτερο ήταν το πόσο σχολαστικοί είναι με τη μουσική τους. Υπάρχουν κομμάτια ηλικίας 40 ετών στο A Thousand Thoughts. Υπέθεσα ότι θα τελειοποιούσαν ένα κομμάτι και θα μπορούσαν να το ερμηνεύουν τέλεια κάθε φορά, αλλά αυτό δεν ισχύει. Συνεχώς τα αναπτύσσουν. Συνειδητοποίησα ότι η δημιουργία μουσικής είναι κάτι προσωρινό. Μπορεί να υπάρχει πρόβλημα με το ρυθμό ή το κούρδισμα. Υπάρχει κάτι απολαυστικό και ουτοπικό μέσα σε όλο αυτό. Παρακολούθησα τις πρόβες τους δεκάδες φορές και πάντα με ενέπνεαν.
Έχετε πει στο παρελθόν ότι, μεταξύ άλλων, ασχοληθήκατε με το project αυτό και για πολιτικούς λόγους. Ποιοι ήταν αυτοί; Στις μέρες μας η σχετική με την ψυχαγωγία τεχνολογία μάς ωθεί να βλέπουμε και να ακούμε μόνοι μας. Μπορείς να δεις ολόκληρο το Wild Wild Country στο Netflix στο διαμέρισμά σου ή να ακούσεις μια δική σου playlist στο Spotify ενώ είσαι στο μετρό, αλλά αυτές οι νέες μορφές κατανάλωσης κουλτούρας αντικαθιστούν παλιότερα μοντέλα που απευθύνονταν στη συλλογική εμπειρία και ήταν λιγότερο corporate. Σε αυτό το νέο κόσμο, αισθάνομαι ότι υπάρχει μια πολιτική γύρω από τη φόρμα του live cinema που είναι σημαντική. Η ιδέα του να ταξιδέψουμε στην Αθήνα, να αγοράσετε εσείς ένα εισιτήριο και να έρθετε στη Λυρική Σκηνή στις 19 Ιουνίου, να κλείσουμε όλοι τα τηλέφωνά μας, να είμαστε 100% παρόντες και να δημιουργήσουμε μαζί κάτι που δεν θα ξανασυμβεί ποτέ ακριβώς έτσι, είναι κάτι όχι μόνο μαγικό, αλλά και πολιτικά πολύτιμο. Το να κάθεσαι σε μια σκοτεινή αίθουσα μαζί με ξένους είναι μια ριζοσπαστική πράξη!
Οι Kronos Quartret το 1987
Πώς αλλάζει ή εξελίσσεται η ερμηνεία όλων σας κάθε φορά που βρίσκεστε επί σκηνής; Σε κάποιες περιπτώσεις live cinema που έχω κάνει, έχω κάνει επίτηδες αλλαγές κάθε φορά, για να διατηρήσω φρέσκο τον «κίνδυνο» και τον ενθουσιασμό. Εδώ δεν συμβαίνει αυτό, αλλά πάντα εντυπωσιάζομαι από το πώς καμία παράσταση δεν είναι ποτέ ίδια με την προηγούμενη. Ακόμα κι αν παραμένουν σταθερές οι λέξεις, οι εικόνες και η μουσική, ένα εκατομμύριο παράγοντες επηρεάζουν κάθε παράσταση: η ώρα της ημέρας, το μέγεθος και το σχήμα του χώρου, η διάθεση του κοινού, οι τιμές των εισιτηρίων, η εθνικότητα του κοινού. Όλα αυτά διαμορφώνουν την τελική εμπειρία. Τον Ιανουάριο στο Φεστιβάλ του Σάντανς δώσαμε εντελώς διαφορετικές παραστάσεις από εκείνες του Barbican στο Λονδίνο πριν λίγες εβδομάδες. Είμαι σίγουρος ότι και η ατμόσφαιρα στην Αθήνα θα είναι διαφορετική. Ανυπομονώ να δω τι θα συμβεί.
Κρίνοντας από τη μέχρι τώρα ανταπόκριση στο πείραμα του live cinema, θεωρείτε ότι έχει πετύχει; Εσείς εκπληρώσατε τον αρχικό σας στόχο; Καλή ερώτηση. Όταν ξεκίνησα να πειραματίζομαι με αυτή τη μέθοδο το 2010, ήμουν απλώς περίεργος για τις δυνατότητές του. Επέστρεφα σε αυτό γιατί εξακολοθούσα να είμαι περίεργος. Κάθε φορά που ξεκινούσα ένα νέο project, σκεφτόμουν «ας δοκιμάσω κι εκείνο ή το άλλο». Το Α Thousand Thoughts είναι το αποκορύφωμα όσων έμαθα. Είναι το πρώτο live cinema κομμάτι που έχω κάνει που χρησιμοποιεί ολοκληρωτικά αυτή τη φόρμα. Με πολλούς τρόπους, μιλά για την εμπειρία του να βρίσκεσαι σε ένα δωμάτιο με τους Kronos Quartet. Η φόρμα και το θέμα είναι απολύτως εναρμονισμένα, γεγονός που είναι χαρακτηριστικό της σπουδαίας τέχνης. Πιστεύω ότι είναι η καλύτερη ταινία που έχω κάνει – και δεν κάνω συνήθως τέτοιες δηλώσεις.