Rosalia (εικονογράφηση: Κατερίνα Καραλή)
Ένα κουκλάκι-χορεύτρια φλαμένκο με μια ισπανική κιθάρα στα χέρια κρέμεται από τον κεντρικό καθρέφτη ενός αμαξιού. Το αυτοκίνητο κατευθύνεται με αργή αλλά σταθερή ταχύτητα προς έναν τοίχο, στον οποίο τελικά συνθλίβεται. Μαζί του και η τουριστική ατραξιόν που λίγο πριν την μετωπική σύγκρουση δίνει τη θέση της επί της οθόνης σε μια μελαχρινή νεαρή κοπέλα με διακριτικά χαρακτηριστικά που αποκαλύπτουν πλήρως τη μεσογειακή καταγωγή της.
Αυτή είναι η εναρκτήρια σκηνή του βίντεο κλιπ για το κομμάτι “Pienso en tu mirá (Cap.3: Celos)” και η νεαρή μελαχρινή λατίνα είναι μια εικοσιπεντάχρονη Καταλανή που λέγεται Rosalía Vila Tobella ή απλώς Rosalía. Σκεφτείτε τώρα πως ο τοίχος στον οποίο τράκαρε το αμάξι είναι ο σύγχρονος pop/R’n’B ήχος, η άσφαλτος αντιπροσωπεύει την electronica και μην ξεχνάτε ότι το κουκλάκι χόρευε φλαμένκο.
Αυτό ακριβώς το τρακάρισμα είναι η μουσική της Rosalía. Ή μάλλον, πιο συγκεκριμένα, αυτός είναι ο ήχος του δεύτερου δίσκου της El Mal Querer που κυκλοφόρησε το Νοέμβριο του 2018 και την έχει κάνει ήδη ένα από τα πιο καυτά μουσικά topics εκτός των συνόρων της χώρας της, στην οποία ήδη χαίρει αποδοχής ποπ σταρ.
Για τι πράγμα μιλάνε όταν (όλοι) μιλάνε για τη Rosalía; Ποιο είναι αυτό το κορίτσι που οι διοργανωτές του Sónar χαρακτήρισαν στους New York Times «Rihanna του φλαμένκο» και της έκαναν ειδική μνεία στην αποκλειστική συνέντευξη που έδωσαν στην Popaganda τον περασμένο Μάιο;
Καταρχάς, βγάλτε από το μυαλό σας μπανάλ λάτιν χιτάκια ταχείας κλαμπ καύσης. Η Rosalía είναι μια εικοσιπεντάχρονη μουσικός που πριν παρουσιάσει το φλαμένκο από την ανάποδη, το έμαθε από την καλή καθώς ήρθε σε επαφή με την ισπανική μουσική παράδοση στους δρόμους της Βαρκελώνης όπου ζει (έχοντας μεγαλώσει στα προάστιά της). Το φλαμένκο, η λαϊκή μουσική του ισπανικού νότου, έτσι κι αλλιώς δεν προκύπτει από κάποιο αεροστεγές περιβάλλον ωδείου. Έχει παρόμοια σχέση με τον «δρόμο» σαν κι αυτή του χιπ χοπ στις γειτονιές της άλλης πλευράς του Ατλαντικού. Ωστόσο, η Rosalía πέρασε και «στην άλλη πλευρά» σπουδάζοντας μουσική παραγωγή σε κολέγιο της Βαρκελώνης. Η ίδια λέει χαρακτηριστικά πως ο τελευταίος της δίσκος είναι «το διδακτορικό της».
El Mal Querer σημαίνει «Κακή Αγάπη» κι ο δίσκος της Rosalía είναι ένα χρονικό της ανόδου και της πτώσης μιας, τελικά, προβληματικής σχέσης χωρισμένο σε 11 τραγούδια-κεφάλαια. Δε μας κάνει εντύπωση, η Rosalía εμπνεύστηκε το κόνσεπτ (kudos για το κόνσεπτ άλμπουμ σε εποχές που το μέσο βιώνει έναν αργό θάνατο) από ένα ανώνυμο μυθιστόρημα του 13ου αιώνα που μπορεί να μην έχει σχέση με το μουσικό είδος, αλλά κατά μια συγκυριακή ειρωνεία λέγεται Flamenca.
Ήδη από το πρώτο κομμάτι “Malamente (Cap. 1: Augurio)” καταλαβαίνεις πως εδώ «κάτι γίνεται». Από την μία μίνιμαλ synths που συνηθίζουμε να ακούμε σε r’n’b δίσκους κι από την άλλη σπανιόλικα παλαμάκια και λάτιν ρυθμός, που στο αμέσως επόμενο track (“Que no salga la luna (Cap. 2: Boda)”) θα δώσουν τη θέση τους σε μια ακόμη πιο σαφή αισθητική κατεύθυνση: ισπανική κιθάρα και λαρυγγισμοί από τη δεσποινίδα που στο εξώφυλλο παρουσιάζεται ως θηλυκός Μεσσίας.
Το αν έχει τα φόντα να «σώσει» την ποπ, όπως γράφεται αριστερά και δεξιά, αλλά και το που ακριβώς βρίσκεται η καινοτομία της θα μπορούσε να συνοψιστεί απλά με το τελευταίο ενάμισι λεπτό του “De aquí no sales (Cap. 4: Disputa)”: παλαμάκια και φωνητικά περασμένα στο auto tune που λειτουργούν εξίσου ρυθμικά και ξεσπούν στο παθιασμένο τραγούδι της γεννώντας κάτι που κανείς μας δεν έχει ξανακούσει. Η Rosalía δεν χρωματίζει απλά με πεζό εξωτισμό την σύγχρονη pop/r’n’b, αλλά κάνει την μουσική του ισπανικού νότου δομικό στοιχείο ενός ήχου που χωνεύει φαινομενικά ετερόκλητες επιρροές. Έναν ήχο που μπορεί να καυχιέται πως είναι το ολόδικό της brand. Ένα brand που χωρίς να αποκύπτει σε κραυγαλέες εμπορικές επιταγές, αποτελεί με το σπαθί του μέρος αυτό που λέμε «φρέσκια pop» σήμερα.
Αυτό το «μπαστάρδεμα» δεν γλίτωσε βέβαια των αντιδράσεων από «πιουρίστες». Για κάθε Alexis Petridis που της χάρισε απλόχερα στο review του στον Guardian τα μαγικά 5 αστεράκια και κάθε year end list του Pitchfork που το El Mal Querer πλασαρίστηκε στην έκτη θέση, βρέθηκαν εκείνοι (συμπατριώτες της κυρίως) που χαρακτήρισαν «νόθη» τη μουσική της, επιφανειακό τον τρόπο που χρησιμοποιεί την ανδαλουσιανή παράδοση και προβληματική την οικειοποίηση της τσιγγάνικης κουλτούρας μέσα από τα ποιητικά σύμβολα στα βίντεο κλιπ της (κρατήστε το, θα επανέλθουμε σε αυτό). Στον πρώτο της δίσκο Los ángeles (κυριολεκτικά «οι άγγελοι» κι όχι η «πόλη των αγγέλων») έμεινε πιστή σε μια singer-songwriter φόρμα και δεν προκάλεσε συζήτηση, εδώ κλήθηκε να απαντήσει: «Το άλμπουμ είναι 100% επηρεασμένο από το φλαμένκο. Την ίδια στιγμή, όμως, δεν ξέρω τι είναι αυτό».
Αυτό που ξέρει σίγουρα είναι οι κανόνες του παιχνιδιού. Παρατηρήστε την εικόνα της. Μακριά σπαστά μαύρα μαλλιά, κόκκινα χείλη, μεγάλα σκουλαρίκια από τη μία πλευρά (ας την πούμε «ισπανική») – street style, τσαχπίνικο χρωματιστό ντύσιμο, μεγάλα χοντροκομμένα σνίκερς και μανικιούρ που θα ζήλευε η Lana Del Rey από την άλλη (ας την πούμε «γκλόμπαλ»). Και σε όλους αυτούς που ενίστανται για την «καθαρότητα» της μουσικής της, απαντά βάζοντας (οκ, όχι η ίδια αλλά η σκηνοθετική ομάδα CANADA) έναν άντρα να θρυμματίζει μια σπανιόλικη κούκλα με ένα ρόπαλο του baseball στο βίντεο κλιπ της. Προσθέτει φραμπαλάδες στα μπατζάκια της, δε γίνεται να μην τους προσέξεις όσο την βλέπουμε πάνω σε μια αναποδογυρισμένη νταλίκα που λέγεται (τι έκπληξη!) Rosalía. Και στο τέλος του βίντεο λανσάρει κι έναν ευφυέστατο τρόπο απόδοσης των τελικών credits σε μορφή chat διαλόγου. Για να μην ξεχάσουμε από ποια γενιά προέρχεται. Να μην ξεχάσουμε, επίσης, και την κίνηση ματ να σαμπλάρει Justin Timberlake (“Cry Me A River”) στο “Bagdad (Cap. 7: Liturgia)”).
Το hype της Rosalía μεγαλώνει, όσο ξεδιπλώνεται ως κάτι που σπαρταράει σε μια κουρασμένη βιομηχανία. Στο άλμπουμ που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες συνυπογράφει την παραγωγή με τον El Guincho, ένα σεβαστό όνομα της ισπανικής αλτερνατίβας, αλλά τα ονόματα που την έχουν ήδη πλευρίσει δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητα: J Balvin, Arca κι ο «πολύς» Pharrell Williams που μπήκε πρόσφατα μαζί της στο στούντιο. Λογικό κι επόμενο, ότι η παορυσία της δεν ξέφυγε κι από το δαιμόνιο μάτι του Pedro Almodóvar: θα τη δούμε στην μεγάλη οθόνη δίπλα στους Penélope Cruz κι Antonio Banderas στην επόμενη ταινία του σκηνοθέτη, Dolor y Gloria.
Σε άλλα κατορθώματα, η νεαρή μουσικός έφυγε από τα τελευταία Latin Grammys ως νικήτρια στις δύο από τις πέντε κατηγορίες στις οποίες ήταν υποψήφια, και τα δύο για το “Malamente”. Και μετά το «προπαρασκευαστικό» περσινό Sónar, φέτος την περιμένει η σκηνή του Primavera και μάλιστα στο τρίτο headline slot πίσω από τον J Balvin και την Solange.
Ως τώρα η Rosalía, όπως ακριβώς και στο βίντεο του “Malamente”, οδηγεί την υβριδική μηχανή της όσο ο ταυρομάχος της μουσικής βιομηχανίας της κουνάει το μαντήλι. Δεν φαίνεται αυτό το μαντήλι να την ταράζει, όμως κατευθύνεται προς αυτό με χίλια. Από εδώ και πέρα μένει να φανεί αν έγραψε τις πρώτες λέξεις για το επόμενο κεφάλαιο μιας νέας, παγκόσμιας ποπ…