Πριν από 22 χρόνια, οι Public Enemy εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ήταν Ιούνιος του 1992, ήρθαν στο Κατράκειο Θέατρο της Νίκαιας μετά από το καταιγιστικό σερί των It Takes A Million Of Nations To Hold Us Back, Fear Of A Black Planet και Apocalypse 91… The Enemy Strikes Back και αυτό που σίγουρα δεν είχαν στο μυαλό τους είναι ότι εκείνο το βράδυ θα έκαναν μια χώρα με σχεδόν μηδενική hip hop κουλτούρα να αποκτήσει σκηνή. Μετά το συγκεκριμένο live ο BD Foxmoor μαζί με τον DJ MCD σχημάτισε τους Active Member. Τα υπόλοιπα ανήκουν στην ιστορία. Δεν ήταν μόνο η παρέα από το Πέραμα που μαζεύτηκε εκείνο το βράδυ. Ο Νικόλας Καρίμανλης και ο Οδυσσέας Τσιαμπόκαλος βρίσκονταν ανάμεσα στο κοινό και, λίγους μήνες μετά, «γεννήθηκαν» οι Razastarr. Ο «γρίφος» του ονόματός τους δεν έχει ξεκάθαρη λύση. Το όνομα προέκυψε όταν ήταν στη Freestyle Productions και σήμαινε «ένα αστέρι από τη φυλή του ουρανού». Όμως, κατά καιρούς η σημασία αλλάζει, ανάλογα με εκείνον που καλείται να τους «μεταφράσει».
Αν και μετρούν πολλά χρόνια στον πολυτάραχο χώρο του ελληνικού hip hop, οι Razastarr κατάφεραν να απέχουν από διαμάχες και να απασχολούν μόνο με τη μουσική τους. Στα 21, πλέον, χρόνια της πορείας τους έχουν οκτώ κυκλοφορίες, κάποιες μαζί και ορισμένες ο καθένας ξεχωριστά ή σε συνεργασία με άλλους καλλιτέχνες. Το κοινό τους παραμένει ζωντανό, στις (συνήθως) sold out συναυλίες τους γίνεται χαμός -όπως πρόσφατα στο Χυτήριο και στο Block 33- και τώρα ετοιμάζονται να δικαιολογήσουν την υψηλή τους θέση στο line-up του φετινού Rockwave (εμφανίζονται στις 11/7). Εν όψει της εμφάνισής τους αλλά και όσων έπονται, ο Νικόλας και ο Οδυσσέας μίλησαν στην Popaganda για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.
Ωραία, κάνετε hip hop, αλλά από ποια άλλα είδη είστε επηρεασμένοι; Τι άλλους ήχους μπορούμε να διακρίνουμε στις συνθέσεις σας; Κάνουμε hip hop σαφώς, αν και μάλλον φαίνονται οι επιρροές μας και από άλλες μουσικές. Όπως reggae, ελληνική παραδοσιακή μουσική, funk, soul. Η βάση μας όμως πάντα είναι το rap. Δεν κατηγοριοποιούμε βέβαια το κοινό μας. Αυτά που μοιραζόμαστε θέλουμε να φτάνουν σε όλα τα ακροατήρια, γι’ αυτό στις συναυλίες μας έρχεται κόσμος που μπορεί βασικά να ακούει metal ή jazz.
Υπάρχει κάποια ιστορία σχετική με την περίοδο που σχηματίστηκε το γκρουπ; Ήμασταν στο ίδιο σχολείο, ξέραμε ότι ακούγαμε την ίδια μουσική. Τότε στο Βύρωνα άλλωστε, εκείνοι που ακούγαμε hip hop ήμασταν δακτυλοδεικτούμενοι. Σε ένα γήπεδο μπάσκετ που έτυχε να παίζουμε μαζί, συζητήσαμε και δειλά δειλά ξεκινήσαμε. Ανταλλάζαμε μουσικές, στίχους, ιδέες και έτσι γίναμε.
Ξεκίνημα στη Freestyle Productions; Τι θυμάστε; Μας πήγε ο Πρύτανης των Ημισκουμπρίων το 1994. Κάναμε πρόβα στο ίδιο studio στο Παγκράτι. Τότε είχε βγει η «Διαμαρτυρία» και μας είπε ο Πρύτανης ότι μπορεί να μας πάει στον Μιχάλη (σ.σ. Μυτακίδη aka BD Foxmoor) που έψαχνε για νέους καλλιτέχνες. Μείναμε περίπου δυόμιση χρόνια. Κάναμε κάποιες συνεργασίες με τα παιδιά και μετά αποχωρήσαμε.
Ουσιαστικά η Freestyle Productions ήταν η κοιτίδα του low bap. Στην αρχή τείνατε στο low bap και αφού φύγατε διαφοροποιήσατε τον ήχο σας; Όχι, γράφαμε πάντα με τον δικό μας τρόπο. Εννοείται ότι η επαφή με τα μέλη της Productions μας επηρέασε, αλλά ο τρόπος γραφής και απόδοσης των στίχων δεν μας επηρέασε εξίσου. Έχουν έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο γραφής. Στη Freestyle δεν βγάλαμε κάτι άλλο, παρά μόνο τον πρώτο μας δίσκο.
Την συνεργασία με τους FFC την κάνατε εφόσον φύγατε από την Freestyle Productions; Τα παιδιά τα ξέραμε από παλιότερα, ηχογραφούσαμε και στο ίδιο studio. Δεν είχαμε κόντρα με κανένα, ούτε με τους TXC ούτε με τους FFC. Ακόμη και η αποχώρησή μας από την Freestyle έγινε πολύ φιλικά και αναίμακτα. Δεν πρόκειται να εστιάσουμε στις κόντρες που έπαιξαν μετά.
Δεν φάνηκε να ασχοληθήκατε με τις κόντρες. Από ένα σημείο και μετά η Freestyle διαχωρίστηκε από την υπόλοιπη hip hop σκηνή, για παράδειγμα με τους FFC τα «έσπασαν». Εσείς κρατήσατε ισορροπίες. Οι FFC είχαν φύγει πριν από εμάς. Ηχογραφήθηκαν πολλά κομμάτια που μιλούσαν για εμάς και κάποια στιγμή κάναμε το «Μάθε Πρώτα Να Μιλάς», το κυκλοφορήσαμε μεταξύ των δύο album και μπήκε στο δίσκο Το Κελί. Ήμασταν 22 χρονών, έβραζε το αίμα μας και βγάλαμε ένα battle κομμάτι. Δεν το παίξαμε σε συναυλίες, ήταν μία απάντηση σε όσα ακούγαμε. Ποτέ δεν θελήσαμε να ασχοληθούμε περισσότερο με αυτή την ιστορία, γιατί ουσιαστικά δεν μας αφορούσε. Κάποια στιγμή, σε κάποιο ραδιοφωνικό σταθμό, πήρε κάποιος, ζήτησε να μπει το τραγούδι και έβρισε το low bap και τη Freestyle Productions. Από τότε αποφασίσαμε να μην το ξαναπαίξουμε το κομμάτι, γιατί δεν είναι σωστό.
Το battle MCing γιατί είναι τόσο σημαντικό για τη hip hop κουλτούρα; Αυτός είναι «αμερικανόφερτος» τρόπος επίλυσης διαφορών. Στην Αμερική μάλιστα εμπεριέχει και το διασκεδαστικό στοιχείο. Ήταν μέρος του παιχνιδιού, χωρίς να πρέπει να εξευτελίσεις τον «αντίπαλο». Βέβαια, το rap είναι εγωκεντρική μουσική, ο καθένας μπορεί να βγάζει τα απωθημένα του. Στην Ελλάδα, μέχρι ένα σημείο είχε πλάκα, αλλά στη συνέχεια ξέφυγε. Όταν το μεγαλύτερο μέρος ενός άλμπουμ αφορά μία διαμάχη, τότε γίνεται κουτσομπολιό, αφορμή για να πυροδοτήσεις μία διαμάχη. Εμάς αυτό δεν μας ενδιέφερε ποτέ. Δεν είναι το κέντρο της δημιουργίας μας, άλλα θέλουμε να πούμε και να εκφράσουμε.
Κάποια στιγμή, σε κάποιο ραδιοφωνικό σταθμό, πήρε κάποιος, ζήτησε να μπει το «Μάθε Πρώτα Να Μιλάς» και έβρισε το low bap και τη Freestyle Productions. Από τότε αποφασίσαμε να μην το ξαναπαίξουμε το κομμάτι, γιατί δεν είναι σωστό.
Και ποιο είναι αυτό που θέλετε να εκφράσετε; Έναν ύμνο στη ζωή, στο μεγαλείο της φύσης και πόσο ασήμαντοι είμαστε μπροστά της. Εστιάζουμε στην ενέργεια όσων αξίζουν και όχι στα άχρηστα και περιττά. Ποτέ δεν γράφαμε καταθλιπτικά. Θέλουμε να κινητοποιήσουμε, να ενεργοποιήσουμε τους φανς, χωρίς να γινόμαστε δημοδιδάσκαλοι. Η μουσική είναι ένας διάλογος. Δεν ορίζεις τι ακριβώς σημαίνει κάτι, ανοίγεις όμως μία συζήτηση με το κοινό.
Υπάρχει όμως και η εμπορική πλευρά του χώρου, εκείνα που συμβατικά θα αποκαλέσω mainstream. Απειλεί το αληθινό πνεύμα του hip hop; Η pop μουσική έχει αφομοιώσει το hip hop ακριβώς λόγω της απήχησης που έχει. Πλέον ένα rap κουπλέ μέσα σε ένα pop τραγούδι ακούγεται φυσιολογικό. Αυτά είναι τραγούδια «τσιχλόφουσκες» που σε λίγο καιρό ξεχνιούνται. Το θέμα είναι τι θα μείνει στο χρόνο. Ο καθένας διαλέγει τι θέλει να κάνει. Ο εμπορικός καλλιτέχνης rap το έχει επιλέξει και το υποστηρίζει. Το χειρότερο είναι το δήθεν που με την πρώτη ευκαιρία δείχνει το πραγματικό του πρόσωπο. Για παράδειγμα, ούτε με τον Νίκο Βουρλιώτη έχουμε πρόβλημα ούτε με οποιονδήποτε κάνει εμπορικό hip hop στην Ελλάδα. Επιχειρηματικά κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους, όσον αφορά στην καλλιτεχνική αξία, η προσωπική μου άποψη διαφέρει.
Σε αντίθεση με την συντριπτική πλειοψηφία του χώρου, δεν χρησιμοποιείτε ψευδώνυμα. Και αυτό είναι αμερικανική επιρροή, εμείς περάσαμε τη φάση αυτή μικροί, αλλά έχουμε επιλέξει να χρησιμοποιούμε πλέον τα ονόματά μας.
Οδυσσέας: Εμένα το όνομά μου δεν είναι ψευδώνυμο. Είμαι βαφτισμένος Αντρέας-Οδυσσέας. Το Οδυσσέας το χρησιμοποιώ εν είδη ψευδωνύμου, αλλά δεν το παίζω «ταξιδευτής του ονείρου που πλέει στα στιχουργικά πέλαγα», καμία σχέση.
Οδυσσέα, η συμμετοχή σου στο ενωτικό live ήταν πολυαναμενόμενη. Και ο BDFoxmoor συγκεκριμένα στη συνέντευξη τύπου λίγες μέρες νωρίτερα είχε αναφερθεί με τα καλύτερα λόγια σε σένα. Γιατί το έκανες; Με πήρε τηλέφωνο ο Μιχάλης και πράγματι, ήθελα να συμμετέχω σε αυτή τη συναυλία. Η Γιολάντα είναι αδερφή μου, ο Μιχάλης γαμπρός μου, έχω δύο υπέροχα ανίψια, είμαστε οικογένεια και η ζωή προχωράει. Ό,τι και αν έχουμε πει, όσο και αν έχουμε βρωμίσει το στόμα μας εκατέρωθεν, αυτά πλέον ανήκουν στο παρελθόν. Έχει γίνει η απαραίτητη κουβέντα, έχουν λυθεί τα θέματα και προχωράμε μπροστά. Χάρηκα πολύ που συμμετείχα και ευχαριστώ πολύ τον κόσμο για την ανταπόκριση.
Με τα παιδιά δεν έχουμε τόσα πολλά να χωρίσουμε, μάλλον περισσότερα είναι αυτά που μας ενώνουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι ξαφνικά θα ξεκινήσουμε όλοι μαζί τις συναυλίες. Μπορεί όμως να γίνουν κάποια πράγματα στο μέλλον. Ήδη σχεδιάζουμε μία συμμετοχή στον προσωπικό της δίσκο της Γιολάντας, αλλά αυτή τη στιγμή εστιάζω στους Razastarr.
Ποια η αφορμή για να ξαναμπείτε μαζί στο στούντιο 14 χρόνια μετά; Δεν υπάρχει συγκεκριμένη αφορμή. Δεν είχαμε σταματήσει ποτέ να ασχολούμαστε με τη μουσική. Απλώς ήρθε ο καιρός. Είχαμε αυτή την ανάγκη. Τον δίσκο τον δουλεύουμε αρκετά χρόνια, περίπου μετά την επανεμφάνισή μας το 2008 στο Κύτταρο και τώρα είμαστε στην τελική ευθεία.
Τα live μας λοιπόν χωρίζονται σε δύο μέρη: μια προ-παρουσίαση ώστε να δώσουμε μία ιδέα στον κόσμο για το τι ετοιμάζουμε και μία αναδρομή σε κομμάτια των Razastarr και προσωπικά μας. Θέλουμε να μοιραστούμε την πρόοδο του δίσκου, να υπάρχει μία διαδραστικότητα κατά τη διάρκεια της παραγωγής του. Ήδη το πρώτο single, «Όλοι οι Θεοί», έχει ανέβει για δωρεάν διάθεση στο internet ενώ τώρα ηχογραφούμε και το δεύτερο single. Μέχρι το χειμώνα ευελπιστούμε να έχουμε κυκλοφορήσει και το δίσκο.
Η Γιολάντα είναι αδερφή μου, ο Μιχάλης γαμπρός μου, έχω δύο υπέροχα ανίψια, είμαστε οικογένεια και η ζωή προχωράει. Ό,τι και αν έχουμε πει, όσο και αν έχουμε βρωμίσει το στόμα μας εκατέρωθεν, αυτά πλέον ανήκουν στο παρελθόν. Έχει γίνει η απαραίτητη κουβέντα, έχουν λυθεί τα θέματα και προχωράμε μπροστά.
Το νεώτερο κοινό ακούει hip hop, ίσως επειδή νιώθει περισσότερο την ανάγκη της άμεσης επαφής με τους καλλιτέχνες. Μπορεί όμως η σκηνή, ειδικά τη συγκεκριμένη περίοδο με όσα ζούμε, να περάσει κάποια πολιτικά μηνύματα; Σίγουρα μπορεί. Η πολιτική έχει άμεση σχέση με την κοινωνία και η μουσική μιλά για την κοινωνία. Πολλές φορές, εκείνος που ακούει, αναζητά κάποιο πολιτικό μήνυμα και δεν γίνεται να αγνοήσουμε αυτήν την ανάγκη. Ο κόσμος εντόπιζε την απουσία πολιτικού τραγουδιού κυρίως σε περιόδους «παχιών αγελάδων», τότε ήμασταν περισσότερο βολεμένοι, υπήρχε ένα απολιτίκ ρεύμα. Είναι όμως καλό να εκφράζουμε άποψη. Σκέψεις που μπορεί κάποιος να διαφωνήσει αλλά και κάποιος να κινητοποιηθεί και να επηρεαστεί. Είναι η πιο κατάλληλη χρονική περίοδος να πάρουμε όλοι τη ζωή στα χέρια μας και να συνεργαστούμε. Οι συνεργασίες δείχνουν να αποδίδουν και πρέπει όλοι να κάνουμε μία αυτοκριτική -όχι αυτομαστίγωμα, αυτό δεν θα ωφελήσει κανένα. Πρέπει όμως να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να προκύψει η ευμάρεια.
Τέλος, ένα μικρό preview τρέιλερ για την εμφάνισή σας στο Rockwave; Αυτό που ξέρετε και που δίνουμε σε κάθε live. Η περίσταση, βέβαια, είναι ξεχωριστή και θα παίξουμε και κομμάτια που εδώ και καιρό δεν έχουν ακουστεί.
Οι Razastarr εμφανίζονται στο Terra Vibe την πρώτη ημέρα του Rockwave Festival, 11 Ιουλίου. Τα εισιτήρια κοστίζουν 18€. Στο τελικό στάδιο της προπώλησης, η τιμή θα διαμορφωθεί στα 20€. Το διήμερο εισιτήριο θα κοστίζει 30€.
Σημεία προπώλησης
Αθήνα: Ticket House, Πανεπιστημίου 42 (εντός της στοάς),Τηλ.: 210 3608366/ Reload Stores, Πανεπιστημίου 54, τηλ. 210 3801 464.
Θεσσαλονίκη: Ticket House (ΝΕΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ) Πλ. Αριστοτέλους 5 / Musicland, Μητροπόλεως 102, τηλ. 2310 264 880.
