Αν και μιλήσαμε στο τηλέφωνο, η μεταξύ μας απόσταση δε στάθηκε ικανή για να αποδυναμώσει τον “αέρα” του Αντώνη Ξυλούρη και της μουσικής που πρεσβεύει τόσο ο ίδιος όσο και η υπόλοιπη οικογένεια του. Ίσως η σπουδαιότερη (μουσική) “οικογενειοκρατία” της χώρα μας. Ο Ψαραντώνης επιστρέφει αυτή την Παρασκευή στο Gagarin 205 και είμαστε όλοι έτοιμοι για μια εκ νέου βουτιά στα νερά της μυσταγωγικής Κρητικής μουσικής και παράδοσης.
Πώς είναι η καθημερινότητα σας στην Κρήτη όταν δεν παίζετε μουσική; Κάθομαι εδώ, φτιάχνουμε διάφορα, δουλειά…όπως τα ξέρεις μωρέ τώρα.
Πόσα χρόνια παίζετε μουσική; Από το δημοτικό σχολειό.
Μάθατε μαζί με το Νικόλα τη λύρα; Ναι, μαζί μαθαίναμε, αυτόν άκουγα και έκανα κι εγώ ό,τι μπορούσα.
Γενικά πώς σας έχει εντυπωθεί στη μνήμη ο αδερφός σας; Το Νίκο τον θυμάμαι πάντα, όπως ήταν. Αρχοντική φιγούρα, σπάνιο ταλέντο. Ήταν πλήρης, τα συμπλήρωνε όλα.
Την Παρασκευή με ποιους μουσικούς θα είστε μαζί; Θα είναι ο Κοντογιάννης, ο Χαράλαμπος ο γιος μου και πιθανόν και η Νίκη (σ.σ η κόρη του).
Για να κάμεις εικόνα όμορφη πρέπει να κλείσεις τα μάτια και να πας κάπου που σου αρέσει. Να πας, ας πούμε, στον Ψηλορείτη.
Παίζουν όλα τα παιδιά σας μουσική; Ε ναι, σχεδόν όλα παίζουν. Ο Γιώργης, ο Λάμπης, η Νίκη.
Όλοι ακολούθησαν τη λύρα; Ε, διάφορα, απ’ όλα τα όργανα (γέλια).
Εσείς με ποια άλλα όργανα ασχολείστε εκτός απ’τη λύρα; Κι εγώ όλα τ’ ανακατεύω, τα παλεύουμε όλα τα όργανα (γέλια). Και ξένα και δικά μας. Και από Ινδία, σιτάρ και τέτοια.
Αυτοδίδακτος σε όλα; Ναι, ναι όλα.
Πώς νιώθετε όταν παίζετε στο εξωτερικό, στα μεγάλα φεστιβάλ; Νιώθω μια ηθική ικανοποίηση, που δίνω αυτό που έχει ο τόπος μας. Και ο κόσμος ακούει και ενθουσιάζεται, που είναι και αυτή με τη σειρά της μια νέα ηθική ικανοποίηση. Όπου πάμε, δεν πηγαίνω για να δείξω τον εαυτό μου. Σκέφτομαι να δώσω αυτό που έχουμε εμείς σαν Ελλάδα.
Πώς προέκυψαν αυτές οι προσκλήσεις απ’το εξωτερικό; Η συνάντηση με τον Νικ Κέιβ; Στα φεστιβάλ γίνονται, παιδί μου. Ένας πάει από κάθε χώρα και μ’αυτούς, τους καλύτερους, συναντιόμαστε και παίζουμε. Θέλουν να παίξουμε και παρέα μετά, να κάτσω να παίξω τη λύρα μαζί τους. Και έτσι γίνεται μια ωραιότατη συζήτηση… Ένας διάλογος μουσικός. Με κυνηγάνε άμα παω στα φεστιβάλ, να πάμε στο δωμάτιο να παίξουμε. Είναι ωραίοι μουσικοί όμως αυτοί.
Σας εμπνέουν κι άλλες μουσικές εκτός από την ντόπια Κρητική; Ε ναι, πάντοτε. Ό,τι ακούς, κάτι έχεις να δώσεις. Γίνεται η συζήτηση πιο όμορφη, που λέμε.
Βλέπω ότι έρχεται νέο κοινό να ακούσει τη μουσική της Κρήτης. Πώς νομίζετε ότι την αντιλαμβάνονται; Άκου, η παράδοση είναι πάντα παρούσα. Είναι η Τέχνη, η ρίζα. Χωρίς ρίζα, δεν υπάρχει ούτε καρπός, ούτε τίποτα.Τα σπρώχνει με περιφρόνηση, τα διώχνει και είναι πάλι εδώ.
Πάνω στη σκηνή κλείνετε τα μάτια καθώς παίζετε. Είναι κάτι σαν έκσταση, σωστά; Ναι, για να κάμεις εικόνα όμορφη πρέπει να κλείσεις τα μάτια και να πας κάπου που σου αρέσει. Να πας, ας πούμε, στον Ψηλορείτη. Μπορεί να κάθεσαι εδώ και να πας όπου θες.
Τον Νίκο τον θυμάμαι πάντα, όπως ήταν. Αρχοντική φιγούρα, σπάνιο ταλέντο. Ήταν πλήρης, τα συμπλήρωνε όλα.
Σας αρέσει να αλλάζετε τα κομμάτια από συναυλία σε συναυλία; Σας βγαίνουν διαφορετικά; Ναι, πάντα. Βέβαια. Όταν παίξω ένα τραγούδι παραδοσιακό, παλιό ή δικό μου, μπορεί να είναι ίδια η μελωδία, αλλά δεν είναι ποτέ το ίδιο. Η μουσική έχει στολίδια, είναι ταξίδια. Έτσι είναι η μουσική, δεν είναι μέτρα.
Όχι, δεν είναι. Αλλά χρειάζονται κι αυτά… Ναι, χρειάζονται (γέλια).
Υπάρχει κάποια συνεργασία που θα θέλατε να κάνετε; Έχω πολλές προσφορές και θα κάνω συμμετοχές.
Μετά τη συναυλία της Παρασκευής που θα σας δούμε; Την άλλη Παρασκευή, θα παω στην Καλαμάτα. Μετά έρχομαι πάλι Κρήτη. Έχουμε προτάσεις για έξω, σε κάποια φεστιβάλ. Για τη Ρωσία κουβεντιάζω τώρα, ίσως και τη Σκωτία.
Ποιες προσωπικότητες σας εμπνέουν; Όλοι οι καλοί μουσικοί με εμπνέουν, απ’ όλον τον κόσμο. Έχω τη δικιά μου παρέα στα φεστιβάλ, να, όπως ο Νικ Κέιβ κι άλλοι μουσικοί, κι απ’ αυτούς δίνεις και παίρνεις πολλά πράγματα.
Υπάρχει κάποια ιστορική ή φανταστική προσωπικότητα που τη σκέφτεστε όταν παίζετε; Ο Νίκος. Και ποιητές πολλοί. Έχουμε εδώ στην Κρήτη διάφορους που είναι ωραίοι.
Η μουσική τελικά είναι θεός ή θηρίο; Κι απ’τα δυο. Θεός, παιδί μου. Αυτή είναι η ζωή, ο παλμός. Όταν δεν έχουμε παλμό, είμαστε νεκροί όλοι. Η Φύση, ο παλμός, αυτός είναι που μας γεννάει, μας τρώει, μας τιμωρεί. Όλα είναι παλμός, ο αέρας, η θάλασσα που τραγουδεί. Ο ρυθμός τα κινεί, αλλιώς είναι ψόφια όλα.
Παρασκευή 22 Νοεμβρίου, Gagarin 205 (Λιοσιών 205, Αθήνα, τηλ: 2130248358). Για περισσότερες πληροφορίες εδώ.