Amleto
Η είδηση που πριν λίγο καιρό προκάλεσε ρίγη χαράς στους απανταχού θεατρόφιλους ήταν ότι τo enfant prodige του σύγχρονου ευρωπαϊκού θεάτρου, Romeo Castellucci θα έρθει στο Φεστιβάλ Αθηνών, προκειμένου να παρουσιάσει το Go down Moses (μια παραγωγή που έχει ήδη παρουσιαστεί με μεγάλη επιτυχία παραγωγή στο Théâtre de la Ville). Η ζήτηση των εισιτηρίων υπήρξε τεράστια, καθώς όλοι θέλουν να θαυμάσουν τη ρηξικέλευθη ματιά του σκηνοθέτη, που προτρέπει το κοινό του να προχωρήσει άφοβα πέρα από τη συμβατική αντίληψη της πραγματικότητας.
Στο Go down Moses ο Castellucci θα επιχειρήσει μια αντίστροφη, γυναικεία ανάγνωση της βιβλικής Εξόδου (της φυγής των Εβραίων από την Αίγυπτο για τη Γη της Επαγγελίας), μια αιρετική ματιά στην πατριαρχική θεώρηση της Παλαιάς Διαθήκης. Ο θεατής θα παρακολουθήσει μέσα από αυτό το πρίσμα την κατάβαση του ανθρώπου στο σκοτεινό σπήλαιο, εκεί όπου σχηματίζει με το χέρι του το πρώτο αποτύπωμα, την εικόνα-μήτρα στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Παράλληλα με την παράσταση, το Ερευνητικό Πρόγραμμα ARCH-Αριστεία ΙΙ, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών, υπό την αιγίδα του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου Αθηνών, παρουσιάζει ένα πλούσιο αφιέρωμα στον Ρομέο Καστελούτσι. Στα πλαίσια αυτής της κίνησης και παρά το βαρύ τους πρόγραμμα η Αύρα Ξεπαπαδάκου, Λέκτωρ Θεατρολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και κύρια ερευνήτρια – υπεύθυνη συντονισμού του Προγράμματος και η Βάλια Βράκα Υπεύθυνη Τεκμηρίωσης, μίλησαν (μέσω skype η πρώτη και διά ζώσης η δεύτερη) στην popaganda με ενθουσιασμό, τόσο για το Πρόγραμμα ARCH-Αριστεία ΙΙ, όσο και για το έργο του Romeo Castellucci, ο οποίος θεσπίζει νέους κανόνες επιχειρώντας να συλλάβει εξ αρχής την εικόνα του κόσμου.
Ποια είναι η ερευνητική ομάδα του Προγράμματος ARCH-Αριστεία ΙΙ και ποιοι είναι οι σκοποί της; ΑΞ: Σκοπός του Ερευνητικού Προγράμματος ARCH, το οποίο εντάσσεται στην χρηματοδοτούμενη από το ΕΣΠΑ ευρωπαϊκή δράση «Αριστεία ΙΙ» είναι η διεξαγωγή πρωτογενούς έρευνας στο πεδίο των θεατρικών σπουδών. Το ειδικότερό του αντικείμενο είναι ένας από τους σημαντικότερους διεθνώς θεατρικούς οργανισμούς των τελευταίων δεκαετιών, η Socìetas Raffaello Sanzio και ο σκηνοθέτης του, Romeo Castellucci. Τα μέλη της ερευνητικής ομάδας ARCH προέρχονται από εννέα ερευνητικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού, αλλά και από όλο το φάσμα των ανθρωπιστικών σπουδών και των τεχνών, του ψηφιακού πολιτισμού και της επικοινωνίας. Είμαστε συνολικά εικοσιτέσσερις συνεργάτες και συνεργάτιδες με επικεφαλής την καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών κυρία Άννα Ταμπάκη. Εντός της ευρύτερης ομάδας λειτουργεί η ομάδα τεκμηρίωσης, υπεύθυνη της οποίας είναι η κυρία Βάλια Βράκα. Θα μιλήσει εκείνη ειδικότερα για την εξαιρετική εργασία που επιτελούν. Τα μέλη της έχουν προς το παρόν επεξεργαστεί περί τα 10.000 τεκμήρια και θα ήθελα να ευχαριστήσω και να συγχαρώ όλες και όλους για την αφοσίωση, την επιμέλεια και τον ενθουσιασμό τους.
ΒΒ: Η ομάδα τεκμηρίωσης, της οποίας είμαι υπεύθυνη, πλαισιώνεται από φοιτητές και φοιτήτριες προπτυχιακού και μεταπτυχιακού επιπέδου από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Πρόκειται για μία πολυσυλλεκτική ομάδα, η οποία εργάζεται σε τέσσερα διαφορετικά σημεία: Ρέθυμνο, Ναύπλιο, Αθήνα και φυσικά… Τσεζένα!
Ωστόσο, όλα σχεδόν τα μέλη της ομάδας ARCH εμπλέκονται στις εργασίες τεκμηρίωσης.
Τι ακριβώς περιλαμβάνει η δουλειά που επιμελήθηκε η ερευνητική ομάδα του ARCH γύρω από το έργο του Romeo Castellucci; ΑΞ: Η έρευνά μας εστιάζει σε δύο άξονες: α) εις βάθος μελέτη του έργου της Socìetas Raffaello Sanzio και των τριών καλλιτεχνών που την απαρτίζουν (Claudia Castellucci, Romeo Castellucci, Chiara Guidi), βασισμένη στην ανάλυση πολύτιμου πρωτογενούς υλικού και β) εργασία υποδομής που αφορά στη διάσωση, συντήρηση, καταγραφή, ταξινόμηση, οργάνωση, ψηφιοποίηση και διάχυση του ανεκτίμητου αρχείου της. Και τα δύο σκέλη είναι εξαιρετικά σημαντικά, καθώς η παραγωγή ερευνητικών αποτελεσμάτων βασίζεται στην πολύτιμη εργασία υποδομής που επιτελεί η ομάδα τεκμηρίωσης. Το πρώτο κομμάτι διαχειρίζεται η συνάδελφος Έλενα Παπαλεξίου, λέκτωρ στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και κύρια ερευνήτρια του προγράμματος ARCH, η οποία είναι μελετήτρια του έργου του Romeo Castellucci και της Socìetas Raffaello Sanzio δραστήρια και αναγνωρισμένη σε διεθνές επίπεδο. Στο πλαίσιο του Προγράμματος έχουν εκπονηθεί μελέτες, έχουν συγγραφεί και δημοσιευθεί επιστημονικά άρθρα και μέλη της ομάδας μας έχουν προσκληθεί σε συνέδρια ή έχουν δώσει διαλέξεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό με αντικείμενο το έργο ή και το αρχείο της Raffaello Sanzio.
ΒΒ: Ένα από τα κεντρικά τμήματα της εργασίας μας αφορά στην καταγραφή, την οργάνωση και την ψηφιοποίηση του αρχείου της Socìetas Raffaello Sanzio. Στόχος μας είναι αφενός η συντήρηση του πρωτογενούς υλικού και αφετέρου η διάχυση του στην επιστημονική κοινότητα. Σε αυτούς τους στόχους, όπως είναι σαφές συμβάλλει η ψηφιοποιήση όλου του υλικού και η δημιουργία ηλεκτρονικών καταλόγων, αλλά και μιας λειτουργικής βάσης δεδομένων, εργαλείων δηλαδή που καθιστούν προσβάσιμο το αρχείο σε ερευνητές από όλο τον κόσμο.
Πώς προέκυψε η συνεργασία με τον Romeo Castellucci; ΑΞ: Μέσα από την ερευνητική εργασία της Έλενας Παπαλεξίου, με την οποία είχαμε συμπέσει παλαιότερα στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Εκείνη είχε μελετήσει το έργο του και είχε εμβαθύνει στις παραστάσεις του, καθώς ζούσε για χρόνια στο εξωτερικό. Το 2009 πραγματοποίησε έρευνα στην Τσεζένα και γνωρίστηκε καλύτερα μαζί του. Στη συνέχεια έγραψε το βιβλίο για το θέατρο του Romeo Castellucci και της Socìetas Raffaello Sanzio με τίτλο Όταν ο λόγος μετατρέπεται σε ύλη και παράλληλα προσκάλεσε τον Romeo Castellucci στο Ναύπλιο το καλοκαίρι του 2009 για μία δημόσια συζήτηση. Η ιδέα για την οργάνωση και ψηφιοποίηση του αρχείου του υπήρξε εξ αρχής, ετέθη όμως σε εφαρμογή δύο χρόνια αργότερα, όταν καταθέσαμε αναλυτική ερευνητική πρόταση για να εξασφαλίσουμε την απαραίτητη χρηματοδότηση. Έτσι το 2012 η πρότασή μας διακρίθηκε αρχικά στο πλαίσιο ενός μικρού προγράμματος του Πανεπιστημίου Κρήτης και στη συνέχεια έλαβε μία πολύ μεγαλύτερη οικονομική στήριξη από το ΕΣΠΑ, στο πλαίσιο της Δράσης Αριστεία ΙΙ. Ωστόσο, η απρόσκοπτη και παραγωγική μας εργασία δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την αμέριστη υποστήριξη και εμπιστοσύνη της Claudia Castellucci, του Romeo Castellucci και της Chiara Guidi.
ΒΒ: Πράγματι θα ήθελα κι εγώ να προσθέσω ότι τα μέλη του θιάσου έχουν στηρίξει πολύ θερμά το έργο μας. Ιδίως η Claudia Castellucci, η διευθύντρια του αρχείου, ήταν η πρώτη η οποία είχε την επιθυμία να προστατευθεί και να οργανωθεί το ογκωδέστατο αυτό υλικό. Θεωρώ ότι η Claudia διακατεχόταν από αρχειονομικό δαιμόνιο και ήταν από την πρώτη στιγμή στο πλευρό μας στην όλη διαδικασία.
Ποια είναι η εμπειρία σας από αυτή τη συνεργασία; ΒΒ: Συνηθίζω να λέω ότι τα αρχεία είναι «μαγικά», γιατί επιτρέπουν στον ερευνητή να εισχωρήσει μέσα στα άδυτα της καλλιτεχνικής δημιουργίας, με αποτέλεσμα να γνωρίζει εις βάθος τους καλλιτέχνες, ακόμη και αν δεν έχει προηγηθεί προσωπική επαφή. Στην περίπτωση του Romeo Castellucci η προσωπική γνωριμία και συνεργασία ήρθε να συμπληρώσει την εικόνα που είχα σχηματίσει από τα αρχειακά τεκμήρια. Πρόκειται για έναν κορυφαίο δημιουργό και στοχαστή και ταυτόχρονα έναν ζεστό, εγκάρδιο, ευγενικό, αυθόρμητο, ανεπιτήδευτο άνθρωπο.
Γιατί πιστεύετε ότι το καλλιτεχνικό του έργο γενικά είναι ρηξικέλευθο; ΑΞ: Είναι ρηξικέλευθο γιατί δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχό του στη σύγχρονη σκηνή. Χαρακτηρίζεται από μοναδικότητα και πρωτοτυπία, ξεπερνώντας την εποχή του. Οι τρεις καλλιτέχνες που απαρτίζουν την Socìetas Raffaello Sanzio και ιδίως ο ίδιος ο Romeo Castellucci ως σκηνοθέτης, εφηύραν μία νέα σκηνική γλώσσα και δημιούργησαν ένα θέατρο πηγαίο, δονούμενο, όμορφο και βίαιο μαζί, τρυφερό συνάμα και φοβερό, αιρετικό, αλλά και βαθιά ριζωμένο σε αρχέγονους κώδικες, γεμάτο νοήματα, αν και με ελάχιστο λόγο. Έφεραν τομή και συνεχίζουν να μας εκπλήσσουν και να μας αφήνουν έκθαμβους με τις παραστάσεις τους. Όταν είδα για πρώτη φορά Castellucci κυριολεκτικά καρφώθηκα στο κάθισμά μου, κατατρόμαξα και καταγοητεύθηκα από τη μαγνητική του δύναμη.
Τι ακριβώς θα παρακολουθήσει το κοινό στο αφιέρωμα; ΑΞ: Πρόκειται για μία ανασκόπηση, μέσω της οποίας το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει όλη τη διαδρομή, ξεκινώντας από στις πρώτες δημιουργίες της ομάδας, στα χρόνια της εμβληματικής Αγίας Σοφίας, και καταλήγοντας στο σήμερα. Θα προβάλουμε εξαιρετικής σημασίας δείγματα από το σύνολο του έργου τους. Έχουμε εξαιρέσει ένα μόνο σημαντικό κεφάλαιο, αυτό που αφορά στο παιδικό θέατρο και την έξοχη ερευνητική εργασία της Chiara Guidi, στο οποίο σκοπεύουμε να εστιάσουμε κατά το επόμενο διάστημα.
ΒΒ: Το οπτικοακουστικό υλικό προέρχεται από το αρχείο της Socìetas Raffaello Sanzio και έχει συλλεγεί με μεγάλη φροντίδα από την Claudia Castellucci με τη συμβολή της ομάδας τεκμηρίωσης. Ένα μεγάλο μέρος του αποκαταστάθηκε χάρις στην τεχνική επεξεργασία της Ταινιοθήκης της Μπολόνιας. Στη συνέχεια περιήλθε στον συνεργάτη του ARCH, σκηνοθέτη Στάθη Αθανασίου, ο οποίος το επιμελήθηκε για το αφιέρωμα του Ιουνίου.
Πόσο επίκαιρο είναι; ΑΞ: Είναι απολύτως επίκαιρο χωρίς να περιβάλλεται από τον μανδύα του μοντέρνου με εύκολα και επιφανειακά τεχνάσματα. Το θέατρο του Romeo Castellucci συνομιλεί με το σήμερα, προσεγγίζοντας την τραγικότητα της εποχής μας σε μία οικουμενική και όχι ατομική διάσταση. Δεν πρόκειται για την προσωπική έκφραση ενός δημιουργού σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, ούτε για την άποψη ενός καλλιτέχνη αναφορικά με την τρέχουσα επικαιρότητα. Το θέατρο του Romeo Castellucci συγκλονίζει το κοινό σε κάθε μήκος και πλάτος της γης, από την Ιαπωνία μέχρι τη Χιλή, από τη Νορβηγία μέχρι την Αυστραλία και την Τεχεράνη, καθώς διεισδύει στον μυελό της τραγικότητας της ανθρώπινης ύπαρξης.
Για ποιο λόγο είναι σημαντική η ανοιχτή συζήτηση του σκηνοθέτη που θα γίνει με το κοινό ανάμεσα στις προβολές του αφιερώματος; Τι σκοπεύει να μοιραστεί-αποκαλύψει; ΑΞ: Ο Romeo Castellucci είναι καθηλωτικός όταν ξετυλίγει το βάθος της σκέψης του. Στην περίπτωση αυτή δεν θα περιοριστεί στη συζήτηση γύρω από την παράσταση Go down, Moses, αλλά θα ερωτηθεί για το συνολικό του έργο, καθώς και για τη σχέση του με την ελληνική σκέψη, που αποτελεί κύριο συστατικό της καλλιτεχνικής του δημιουργίας. Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει έναν μεγάλο καλλιτέχνη και να καταδυθεί στο πνευματικό του σύμπαν.
Την Κυριακή 28 και τη Δευτέρα 29 Ιουνίου το κοινό θα έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει το έργο του RomeoCastellucci μέσα από την προβολή σπάνιου υλικού από παραστάσεις του, από τη δεκαετία του 1980 και τις απαρχές της καλλιτεχνικής πορείας της ομάδας του, Societas Raffaello Sanzio, έως πρόσφατες δημιουργίες του.
Την Κυριακή 28.06 στον χώρο Δ΄ θα προβληθούν αποσπάσματα από εμβληματικές παραστάσεις όπως Santa Sofia, Amleto, Orestea, Giulio Cesare, Genesi, Tragedia Endogonidia.
Τη Δευτέρα 29.06 στον χώρο Η΄ θα παρουσιαστούν πρόσφατες δημιουργίες του από το πεδίο της όπερας και του μπαλέτου και το αφιέρωμα θα κλείσει με την προβολή της πολυβραβευμένης παράστασης Καθαρτήριο.
Τη Δευτέρα 29 Ιουνίου στις 18:00, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά τον Romeo Castellucci και να συμμετάσχει σε ανοιχτή συζήτηση. Στην εκδήλωση αυτή ο διεθνούς φήμης Ιταλός σκηνοθέτης θα αναφερθεί στην παράσταση Godown, Moses, θα μιλήσει για το σύνολο της καλλιτεχνικής του δημιουργίας και θα αποκαλύψει τους ισχυρούς πνευματικούς και συναισθηματικούς δεσμούςπου τον συνδέουν με τον αρχαίο και σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό.
Συνάντηση του Romeo Castellucci με το κοινό: Είσοδος δωρεάν. Για τις προβολές 1&2, 2&3, 5 ή 6: 3€. Για μια μέρα: 5€και για τις δύο μέρες: 8€. Όποιος έχει προμηθευτεί εισιτήριο για τις παραστάσεις Go down, Moses, δικαιούται να παρακολουθήσει δωρεάν τη μία από τις 2 ημέρες προβολών. Θα πρέπει να δηλώσει το ενδιαφέρον του και να λάβει νέο δελτίο εισόδου για όποια ημέρα επιθυμεί.