Συμβαίνει κάτι πολύ παράξενο στην μπαϊλντισμένη πόλη της Αθήνας το τελευταίο διάστημα. Αρκεί να έχεις τον καθαρό νου και, ως εκ τούτου και το καθαρό αυτί, για να ακούσεις, εν μέσω των αποσυντονιστικών θορύβων του αστικού κέντρου, κάποιους απόκοσμους ψιθύρους. Στα πιο απίθανα σημεία. Στο κυλικείο του Α’ Νεκροταφείου, στην υπόγεια τουαλέτα του μπαρ Galaxy, στο Στάδιο, στο Πολυτεχνείο… Η ειρηνική παρεμβολή είναι σχεδιασμένη να είναι ψίθυρος κι όχι δυνατή φωνή. Όποιος την άκουσε, έχει καλώς. Όπως κι αν προσπεράσει… Τι συμβαίνει, όμως; Το 2016, ήδη πριν από το βρετανικό Δηµοψήφισµα, τις εκλογές στις Ηνωµένες Πολιτείες και τη δαιµονοποίηση των µεταναστών εργατών, ο Pope.L, ο κορυφαίος αμερικανός visual artist, που έγινε γνωστός για τις performance-παρεμβάσεις του στο δημόσιο χώρο, είχε σκεφτεί να ξεκινήσει µια εκστρατεία ψιθύρων. Ως αντίδραση στη νέα πολιτική τάξη, ως σχόλιο στο ρατσισμό, ως αντι-πραγματικότητα. Η Whispering Campaign του μεταγράφηκε ειδικά για την ελληνική συνθήκη, φέρνοντάς την στην Αθήνα, για την documenta 14. Το ίδιο θα συμβεί και στο Κάσελ, όπου θα ταξιδέψει επίσης για την κορυφαία εικαστική διοργάνωση.
Aν είσαι τυχερός, και καταφέρνεις να μην αποσυντονίζεσαι από τις διαρκείς θορυβώδεις παρεμβολές, μπορεί να ακούσεις κάποια στιγμή και την ακόλουθη ψιθυριστή συμβολική, ποιητική, παιγνιώδη αφήγηση του Pope L.:οι µπλε άνθρωποι είναι το µέλλον· οι πράσινοι άνθρωποι είναι ελπίδα χωρίς λογική· οι κόκκινοι άνθρωποι είναι η κορυφή, την οποία περιµένει εδώ και καιρό το παγόβουνο· οι µοβ άνθρωποι είναι το τέλος για τους πορτοκαλί ανθρώπους· οι µαύροι άνθρωποι είναι το παράθυρο και το σπάσιµο του παραθύρου· οι χρυσοί άνθρωποι χέζουν στον παρά τους· οι κόκκινοι άνθρωποι είναι από τον Άρη, οι πράσινοι άνθρωποι είναι από το Νιου Τζέρσεϊ· οι καφέ άνθρωποι είναι η πράσινη ακτίνα· οι κίτρινοι άνθρωποι είναι νερουλοί· οι µπλε άνθρωποι (αν υποθέσουµε πως είναι θεία δηµιουργήµατα, και όντως, τα πάντα είναι, ακόµα και όσα δεν είναι), οι µπλε άνθρωποι, λοιπόν, είναι τα δάκρυα του θείου όταν αυτό κοιµάται· οι καφέ άνθρωποι είναι λαθροµετανάστες· οι λευκοί άνθρωποι είναι µονάδα αφαλάτωσης στο Πουέρτο Ρίκο· οι µοβ άνθρωποι είναι ο σωρός των πτωµάτων στην τηλεόραση. 1, 7, 186, 4, 101. Εκείνος τα αποκαλεί «Skin Set Drawings». Ο κόσµος αποζητά ταξινόµηση και συστήµατα.
Ψίθυροι, λοιπόν, ακούγονται σε πλατείες και εσωτερικούς χώρους της Αθήνας, για 9.438 ώρες αδιαλλείπτως, 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, μέχρι το τέλος της documenta 14. Αυτή η απρόσμενη, αδιευκρίνιστη, ψιλή και ψηλή παρέμβαση-κατάληψη του δημόσιου, ως επί το πλείστον χώρου, έχει συγκεκριμένη βάση, όπως μας εξήγησε ο καλλιτέχνης στη συνέντευξη που ξεκίνησε περιπατητικά από την πλατεία στο Μοναστηράκι.
Ψάξατε τους δημόσιους χώρους στην πόλη, προκειμένου να καταλήξετε σε περίπου 10.Ποια ήταν τα κριτήριά σας; Γιατί καταλήξατε, για παράδειγμα, στο Α’ Νεκροταφείο, στις τουαλέτες του Μπαρ galaxy επί της Σταδίου κ.ο.κ; Ήξερε η ομάδα της documenta 14 ότι αναζητούσα χώρους ενδιαφέροντες και προβοκατόρικους, όχι κοινούς, που δεν θα έχουν σχέση μεταξύ τους. Μέρη όπου οι άνθρωποι κινούνται και δραστηριοποιούνται, συγκεντρώνονται, πίνοντας μπύρα…
Τι ακριβώς είναι οι ψίθυροί σας; Τι ακούγεται στην ηχητική εγκατάσταση και για ποιον εντέλει είναι φτιαγμένη;Φτιάχτηκε στην Αθήνα για την στοιχειωμένη Ευρώπη.
Και τι ακούμε; Την ιστορία της Ευρώπης, ιστορίες των αδελφών Γκρίμ, ακούτε αισθήματα και ιδέες.
Των κατοίκων της Ελλάδας ή της Ε.Ε; Πράγματα που αποτελούν την εμπειρία μου από την παραμονή μου στην Ελλάδα.Έχω φτιάξει κι αφηγηματικά πορτρέτα, που επίσης ψιθυρίζονται. Υπάρχει, για παράδειγμα, του Σπύρου Λούη, στο Στάδιο. Ακούγονται και νούμερα, μια σειρά από αριθμούς σε αλληλουχία. Υπάρχει μια σχετική τεχνική των κατασκόπων για να λαμβάνουν μηνύματα.Όλα τα κείμενα είναι σε τρεις γλώσσες: ελληνικά, γερμανικά και αγγλικά.
Φωνές προσφύγων ακούγονται; Δεν μιλάνε, αλλά υπάρχει ένα κείμενο για έναν πρόσφυγα, τον Ενουάρ , απ΄το Σουδάν, που μας έγραψε για τους αγώνες του στη χώρα του, για τη δολοφονία της οικογένειάς του, για τα προσφυγικά camp από τα οποία πέρασε. Θα ακούγεται συνεχώς σε όλα τα σημεία της Whispering Campaign προς το τέλος της Documenta.
Τι είναι αυτό που θέλετε να προκαλέσετε στους πολίτες και στους επισκέπτες της πόλης με τους ψιθύρους; Θα βρίσκονται κάθε Σάββατο, στην πλατεία στο Μοναστηράκι, για 6 ώρες 6 άνθρωποι που θα ψιθυρίζουν στην πλατεία . Την πρώτη φορά οι άνθρωποι θα παραξενευτούν, την επομένη θα πουν «α, συνέβη και την περασμένη βδομάδα, άρα είναι διαρκώς εδώ», την τρίτη φορά θα αρχίσουν να ακούνε τον ψίθυρο. Αυτή η δουλειά απαιτεί υπομονή. Η documenta 14 μου έδωσε όλο τον χρόνο που χρειαζόμουν.Αν κάποιος αρχίσει και προσέχει τους ψιθύρους στην πόλη, θα ακούσει σκέψεις για τις δυσκολίες να ζεις στην εποχή μας, για τη βαρβαρότητα, τη μοναξιά, τις δυσκολίες με την οικογένεια, με την Πολιτεία, με τα χρήματα, με τη δημιουργικότητα. Πώς κάνεις τέχνη σε τέτοιους καιρούς;
Αναφέρατε ότι η Whispering Campaign σας φτιάχθηκε στην Αθήνα για την στοιχειωμένη Ευρώπη. Η Ευρώπη, η ενωμένη Ευρώπη έχει φτάσει σε αδιέξοδο; Η Ευρώπη που ξέρουμε έχει φτάσει σε ένα τέλος. Η Αμερική επίσης έχει φτάσεις σε ένα τέλος, η Αμερική εκείνη που οι άνθρωποι πιστεύουν πως γνωρίζουν.
Εξαιτίας του Ντόναλντ Τράμπ; Στις ΗΠΑ ποιος θα μπορούσε να σκεφτεί ποτέ ότι θα εκλεγόταν μαύρος πρόεδρος; Και μόλις τέλειωσε η θητεία του ότι θα έχουμε τον άλλο τύπο που είναι το ακριβώς αντίθετό του;Οι Αμερικανοί είναι ένας λαός που φοβάται το ίδιο του το κουράγιο. Δημιουργήσαμε κάτι για 8 χρόνια, ήταν πολύ γενναίο και , ναι, μετά ο Τράμπ ίσως είναι ένας τρόπος επιστροφής, για κάποιους . Περιέργως , ο Τράμπ ψηφίστηκε από πολλές λευκές γυναίκες, παρόλα τα σεξιστικά του λογίδρια. Σκεφτείτε το αυτό! Είναι η Χίλαρι λευκή γυναίκα ή όχι; Είναι πολύ ενδιαφέρον.Οι ΗΠΑ μεταμορφωνονται σε κάτι που ακόμη δεν γνωρίζουμε.
Η ζωντανή εγκατάστασή σας απαντάει επομένως σε αυτό το ασταθές περιβάλλον που μας ζώνει διεθνώς, στο φόβο;Δεν ξέρω αν απαντάει, αλλά αναπτύσσει διάλογο. Τι τέχνη μπορείς να κάνεις σήμερα;
Το ερώτημά αυτό σας το αντιγυρίζω. Τι τέχνη κάνετε, μπορείτε να κάνετε σήμερα; Ετοιμάζω ένα προτζεκτ με νερό στο Φλιντ Μίτσιγκαν, μια πόλη πάμπτωχη, που δηλητηριάστηκε το νερό της. Είχε 200 χιλιάδες πληθυσμό, οι περισσότεροι μαύροι, αλλά οι μισοί έχουν φύγει. Η πόλη λοιπόν αγόρασε φτηνο νερό, για να γλιτώσει χρήματα, αλλά το φτηνό νερό είχε υψηλές συγκεντρώσεις μόλυβδου. Ολοι οι κάτοικοι αρρώστησαν. Είναι παράλογο! Η πόλη του Φλίντ χρεώνει τους ανθρώπους για το μολυσμένο νερό, που όχι απλώς δεν κάνει να το πιεις, αλλά ούτε να το αγγίξεις.Πολλές περιοχές, λόγω της βαριάς βιομηχανίας, τα τελευταία 100 χρόνια, στο Σικάγο, στο Ντιτρόιτ, έχουν μολυσμένη γη. Αν θέλεις να καλλιεργήσεις λαχανικά, πρέπει να φτιάξεις ένα κουτί με δικό σου χώμα. Συνεργαζόμενος με μια γκαλερί του Ντιτρόιτ, που λέγεται What Pipeline, αποφάσισα να μην εστιάσω στο ότι το Ντιτρόιτ είναι μια φτωχή πόλη, αλλά να μιλήσω για το πρόβλημα του Φλιντ.
Τι ακριβώς θα κάνετε; Θα εμφιαλώνουμε σε μπουκάλια το δηλητηριασμένο νερό του Φλιντ και θα το πουλάμε, για να μαζέψουμε χρήματα για το Φλιντ. Προσπαθώ τα project μου να είναι υπερ των κοινοτήτων.Δεν είναι πάντα εφικτό. Οι άνθρωποι με ρωτάνε αν είναι το έργο μου πολιτικό. Είναι μια προβοκατόρικη ερώτηση. Πιο σημαντικό είναι το ενδιαφέρον και ο συσχετισμός με το κοινωνικό . Δεν έχω την ψευδαίσθηση πως με αυτό που κάνω στην τέχνη θα αλλάξει κάτι ριζικά. Παρόλα αυτά, ίσως μπορεί να βοηθήσει κάποιον σε μικρότερη κλίμακα. Ακόμη ζωγραφίζω, αλλά ξοδεύω τον περισσότερο χρόνο μου στο στούντιο δουλεύοντας project σαν αυτά στο Φλιντ ή στην Αθήνα.
Η θεώρησή σας για το μέλλον είναι αισιόδοξη; Τι σας κάνει να το πιστεύετε αυτό;
Ελπίζετε σε κάτι; Στο ότι οι άνθρωποι μπορούν να εκλέγονται μόνο για 4 χρόνια. Ανάμεσά τους, και Τράμπ!
Whispering Campaign (Εκστρατεία ψιθύρων) του Pope L., 9.438 ώρες, στο πλαίσιο της documenta 14, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ), Ωδείο Αθηνών, , Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (Α.Σ.Κ.Τ.) – Κτίριο οδού Πειραιώς, Εκθεσιακός χώρος «Νίκος Κεσσανλής», Αθήνα, Πολυτεχνείο, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Ε.Μ.Π.) και Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (Α.Σ.Κ.Τ.), Αίθουσα Πρεβελάκη, Αθήνα,Παναθηναϊκό Στάδιο, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Πλατεία Μοναστηρακίου.