Τυλιγμένο μέσα σ’ ένα μαύρο σύννεφο κι ένα παλτό… μελλοντικής χρήσης με το βλέμμα ενίοτε στραμμένο στον ουρανό για να ρωτήσει τ’ άστρα αν θα δοκίμαζε ποτέ την ευτυχία που δικαιούται, το αγόρι της ιστορίας μας έχασε τ’ όνομά του κάτω από το βάρος της φτώχειας. Παλιόπαιδο το φώναζαν, το πιο φτωχό και πιο θλιμμένο απ’ τα παιδιά μιας θλιβερής ζωής, που γυροφέρνοντας στους δρόμους της χαμένης ελπίδας, βρέθηκε υπό την προστασία μιας συμμορίας εφήβων. Κάποιες μικροδουλειές, ίσα για την επιβίωση και μια πρώτη επαφή με όπλο, το κάνουν να αισθάνεται πως στην πραγματικότητα δεν ανήκει στους «Τίγρεις των Δρόμων», ώσπου γνωρίζει τον άνθρωπο που θα του δώσει πίσω τ’ όνομά του μαζί με το «όπλο» που θα κάνει τη ζωή του φωτεινή: ένα μουσικό όργανο.
Η Αγελική Δαρλάση εμπνέεται από τις αληθινές ιστορίες των μουσικών του El Sistema και της διεθνούς φήμης συμφωνικής ορχήστρας Μπολιβάρ της Βενεζουέλας, για να πλάσει μια ιστορία που απευθύνεται σε παιδιά και νέους. Για τηνακρίβεια, “for the young at heart’’ όπως θά ’λεγε και ο Stuart Staples. Μια ιστορία αισιόδοξη, που διαπνέεται από την πίστη και την αγάπη για τον άνθρωπο. Η απώλεια της ταυτότητας σ’ έναν κόσμο που ορίζεται από την άδικη αναδιανομή του πλούτου είναι ο λόγος της αφιέρωσης στο «Παλιόπαιδο».
Ήταν η χρονιά του Μουντιάλ το 2014 και, πέρα από τις όποιες ενστάσεις και αντιρρήσεις, εκατομμύρια πιτσιρίκια ανά τον πλανήτη μαγεύτηκαν από τον Χάιμε Ροντρίγκεζ. Πόσα απ’ αυτά όμως μπορούν να φανταστούν μια διαφορετική πτυχή των αστέρων της μπάλας, πόσο μάλλον όταν αυτή συνδέεται με μια συνειδητή επιλογή τους και μάλιστα σε μια κρίσιμη ιστορική στιγμή για τη χώρα τους.
Το Οφσάιντ των Φαμπρίτσιο Σιλέι και Μαουρίτσιο Κουαρέλλο (σε μετάφραση Φ.Μανδηλαρά και Ελ.Κατσαμά για τις εκδόσεις Κόκκινο) μιλά για τον αυστριακό Ματίας Ζίντελαρ, τον επονομαζόμενο «Μότσαρτ του ποδοσφαίρου», ειδωμένο όμως μέσα απ’τα μάτια ενός παιδιού που περιγράφει φυσικά και το ιστορικό πλαίσιο της εποχής (τέλη δεκαετίας ’30). Ο Ζίντελαρ, ηγέτης της αυστριακής ομάδας ποδοσφαίρου που έπαιζε με την γερμανική σ’ έναν αγώνα που θα επισφράγιζε την ένωση των δυο χωρών, συμμετείχε φορώντας τα χρώματα της Αυστρίας, έβαλε δυο γκολ κατά της Γερμανίας αλλά και δεν χαιρέτησε ναζιστικά στο τέλος του αγώνα, κόντρα στο πρωτόκολλο. Κάθε άλλο παρά τυχαία προφανώς, βρέθηκε νεκρός λίγους μήνες αργότερα μέσα στο διαμέρισμά του, μαζί με τη μνηστή του, όμως ο μύθος του παραμένει ζωντανός κι ο ίδιος λειτουργεί ως σύμβολο κατά του φασισμού, καθώς «υπάρχουν στιγμές που μόνο χάνοντας τα πάντα μπορείς να περισώσεις κάτι».
Από τη σειρά «Μικροί αναγνώστες-Μεγάλοι συγγραφείς» των εκδόσεων Πάπυρος η επόμενη πρότασή μας, μια σειρά που φέρνει σε επαφή τα παιδιά με τους: Μαρκ Τουέιν, Τόνι και Σλέιντ Μόρισον και Εδουάρδο Γκαλεάνο (μέχρι στιγμής). Δεν είναι ποτέ νωρίς για να τα μπλέξεις στην αντισυμβατική λογοτεχνία. Μετρ του είδους ο Μαρκ Τουέιν, βάζει στο παιχνίδι και τους γονείς καθώς είναι πιο εύκολο να αντιληφθούν την υπόρρητη ειρωνία του κειμένου στο Συμβουλές για μικρά κορίτσια απέναντι στο καλό και το κακό που από κοινού μας περικλείει. Αξιοσημείωτη η εικονογράφηση του Βλαντίμιρ Ραντούνσκι.
Ένα graphic novel του Μάουρι Κούνας (μτφρ. Λητώ Ανδρέου, εκδόσεις Ψυχογιός) για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι μικροί, που αναπλάθει τη συναρπαστική Iστορία των Beatles μ’ έναν τρόπο που ποτέ ως τώρα δεν έχει ειπωθεί, ξεκινώντας από τα παιδικά χρόνια των Σκαθαριών στο Λίβερπουλ,δεν είναι ακριβώς ένα παιδικό βιβλίο. Η έκδοση ξεκαθαρίζει από την αρχή πως δεν είναι κόμικ, αλλά ένα εικονογραφημένο διήγημα, μια «ανεπίσημη βιογραφία» βασισμένη σε αληθινά κι όχι μυθοπλαστικά στοιχεία για μια μπάντα που «απλώς τα κατάφερε πολύ καλά και τίποτα παραπάνω», όπως είπε κι ο John Lennon. Ο Χριστός θα κουνούσε το κεφάλι του συγκαταβατικά…
Στον κόσμο της ασύρματης επικοινωνίας, τι στ’ αλήθεια είναι ένα βιβλίο; Πώς το κρατάς; Σκρολάρεις; Τουιτάρεις; Και άραγε χρειάζεσαι κωδικό για να μπεις; Απαιτείται ένα ψευδώνυμο ή είσαι απλά ο εαυτός σου απέναντι σ’ έναν ολόκληρο κόσμο; Ο αμερικανός συγγραφέας και εικονογραφος Lane Smith ξαναθέτει το ζήτημα της παραδοσιακής ανάγννωσης, σ’ έναν ασύρματο κόσμο που θα έλεγαν κι οι Στέρεο Νόβα, καθώς το διάβασμα συντελεί αποφασιστικά στη γλωσσική, συναισθηματική και γνωστική ανάπτυξη κάθε παιδιού, όσο κι αν προτιμά να περνά ατέλειωτες ώρες μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή. (Είναι Βιβλίο– εκδόσεις Καλειδοσκόπιο).
Κι έτσι, η χαρά της ανάγνωσης, παθιασμένος ισόβιος σύντροφος για πολλούς, αποδεικνύεται συχνά καταλυτικός παράγοντας στη ζωή. Τα φανταστικά ιπτάμενα βιβλία του κυρίου Μόρις Λέσμορ του Γουίλιαμ Τζόυς, ενέπνευσαν την ομώνυμη και βραβευμένη με Όσκαρ ταινία μικρού μήκους. Ο Λέσμορ αγαπούσε τις ιστορίες, βεβαίως και τα βιβλία. Όμως, όσο κι αν κάθε ιστορία έχει τις αναποδιές της, κρύβει μαζί και μια δύναμη που μπορεί να σώσει την ίδια σου τη ζωή. Ή απλώς να την κάνει καλύτερη. Οι συμπτώσεις και οι βαθύτερες επιθυμίες που φωλιάζουν στην καρδιά μας αποτρέπουν τα δεδομένα μιας προβλέψιμης ζωής. «Του καθενός η ιστορία έχει αξία», έλεγε ο Μόρις, αρκεί να τη μοιράζεσαι με άλλους. Με την animation εικονογράφηση του Joe Blumm, Τα φανταστικά ιπτάμενα βιβλία του Μόρρις Λέσμορ τα κλέβεις άνετα από τη μικρή σου ανηψιά…
Thousands are sailing τραγουδούσαν κάποτε οι Pogues και τα Καράβια που σαλπάρουν από τις εκδόσεις Ίκαρος, εξάπτουν τη φαντασία καθώς ταξιδεύουν στο χρόνο αλλά και σε μαγικές, αχαρτογράφητες θάλασσες, με σκαριά όλων των ειδών: σκούνα Ισπανιόλα, δρακοκάραβα, ατμόπλοια, φεγγαρόπλοια, θαλαμηγούς, τριήρεις… Καράβια των Ινδιάνων, της Άσπρης Φάλαινας, του κάπταιν Έιχαμπ, των Βίκιγκς… Αν δε φοβάσαι τίποτα μπορείς να φτάσεις εκεί που δε φτάνει ο νους, με οδηγό τη φαντασία και την τόλμη. Η Μαρία Αγγελίδου και ο Αντώνης Παπαθεοδούλου υφαίνουν ιστορίες ταξιδιωτικές, προσκαλώντας στα σκαριά τους επιβάτες κάθε ηλικίας, γιατί ποιός μπορεί -όταν αγαπά την περιπέτεια του νου- ν’ αντισταθεί σε τέτοιες προκλήσεις; Από τις εκδόσεις Ίκαρος σε εικονογράφηση Χρήστου Κούρτογλου.
Λίγα πράγματα σε φέρνουν σε αμηχανία τόση, όση το μπαράζ των «γιατί» των παιδιών, ειδικά όταν επαναλαμβάνονται σε ρυθμούς μπόσα νόβα και τίθενται επί παντός του επιστητού… Αυτό το βιβλίο λοιπόν ταιριάζει γάντι σε μικρούς και μεγάλους (ο καθένας έχει τους λόγους του) καθώς περιέχει 364 ερωτήσεις και ισάριθμες απαντήσεις. Διασκεδαστικό, όσο και χρήσιμο, χωρισμένο σε θεματικές ενότητες (σε μετάφραση από τα γαλλικά της Νοέλα Ελιασά και συλλογική συγγραφή και εικονογράφηση) το Γιατί ο ουρανός είναι γαλάζιος σε κάνει να αναθεωρείς τα περί εύκολων απαντήσεων, διότι μπορεί να μη δυσκολεύεσαι να απαντήσεις «γιατί ροχαλίζει ο παππούς;» αλλά, για πες… «γιατί δεν ξεχειλίζει η θάλασσα;» (εκδόσεις Κέδρος).
Tον Σάκη Σερέφα τον γνωρίζουμε ως πεζογράφο, ποιητή, θεατρικό συγγραφέα και μεταφραστή. Λίγοι όμως γνωρίζουν την ιδιότητά του ως δυνατού συγγραφέα παιδικών βιβλίων , που μάλιστα έχεις την εντύπωση ότι είναι η κρυφή του αγάπη. Ο Σερέφας εδώ καταπιάνεται μ’ένα θέμα που απασχολεί ιδιαίτερα την παιδική λογοτεχνία τον τελευταίο καιρό, το bullying. Είχαμε ανέκαθεν σχολικό εκφοβισμό και παλιότερα τα παιδιά που μας τρομοκρατούσαν στο σχολείο τα λέγαμε «νταήδες», θυμάστε; Ο Σερέφας λοιπόν λέει τα πράγματα με τ’ όνομά τους, χρησιμοποιώντας απενοχοποιημένα τις λέξεις της καθομιλουμένης αργκό, που μόνο τους ψευτοπολιτικά ορθούς θα ξενίσουν. Θα ‘λεγες πως παίζει ακόμα και με το όνομα του μικρού του ήρωα, που είναι ζωντανός, αναγνωρίσιμος, τον αντιπαθείς και τον αγαπάς μαζί. Μέσα από μια ιστορία, όπου κάθε άλλο παρα σου κουνάει διδακτικά το δάχτυλο, ο συγγραφέας του Μήπως είμαι βλάκας; λυτρώνει στο τέλος τον ήρωά του, γιατί το βλέμμα και οι προθέσεις του είναι ανθρωποκεντρικές ( εικονογράφηση: Σοφία Παπαδοπούλου, εκδόσεις Μεταίχμιο).
Τελευταίο, αλλά όχι έσχατο, ένα βιβλίο που συμπληρώνει τη σειρά των εκδόσεων Αιώρα με τις έμμετρες διασκευές της Μαριανίνας Κριεζή (συγγραφέας-εικονογράφος: Colin West). Στης καμηλοπάρδαλης τη μύτη, πρωταγωνιστεί μια καμηλοπάρδαλη κι ένα βατραχάκι, που γίνονται αφορμή για μια ιστορία σχετικά με την αναζήτηση του ανέφικτου. Ανέφικτου είπαμε; Τώρα, ο συνειρμός με το άλμπουμ που συνδέουμε το συγκεκριμένο βιβλίο, στη διακριτική σας ευχέρεια. … Είναι και οι μέρες που διανύουμε βλέπετε…
