Γιατί ντουέτο; Γιατί τώρα;
Παύλος Παυλίδης: Η ιδέα για το συγκεκριμένο project με τον Φώτη γεννήθηκε εν μέσω καραντίνας. Γενικά η καραντίνα ήταν αφορμή για ανακατατάξεις στη δική μου πορεία μέσα στη μουσική. Έχουμε πια το τέλος των B-Movies μετά από 14 χρόνια. Ήθελα λοιπόν να ξεκινήσω κάτι με έναν μόνο ακόμη μουσικό – άλλωστε είμαστε σε μια φάση που τα συγκροτήματα δεν θα μπορούν να παίζουν όπως παλιά ή θα είναι πάρα πολύ δύσκολο πρακτικά. Έζησα και το πώς είναι να παίζεις ολομόναχος, με τη συναυλία που έκανα στο ΚΠΙΣΝ. Ήταν κάτι που δεν είχα ξανακάνει ποτέ και μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον, το πού με έβαλε ψυχολογικά και ως προς τη στάση μου απέναντι σε όλα αυτά τα τραγούδια που έχω γράψει σε όλη μου τη ζωή. Ανακάλυψα εξαρχής πολλά πράγματα. Ήταν μία πολύ ιδιαίτερη συνθήκη. Σκέφτηκα λοιπόν ότι με άλλον έναν παίχτη θα μπορούσα να κάνω κάτι πολύ ενδιαφέρον μουσικά. Αμέσως σκέφτηκα τον Φώτη, τον οποίο γνωρίζω 25 χρόνια.
Φώτης Σιώτας: Από το 1993!
ΠΠ: Είναι από τα πρώτα άτομα που συνάντησα όταν επέστρεψα στη Θεσσαλονίκη. Έχουμε δηλαδή μια σύνδεση που πάει πολύ πίσω.
ΦΣ: Μέχρι σήμερα έχω παίξει σε πολλά τραγούδια του Παύλου. Εντάξει, τα Σπαθιά τα παρακολουθούσα περισσότερο ως φαν και φίλος. Έπαιξα στον τελευταίο δίσκο και μετά στους επόμενους που έβγαλε σόλο ο Παύλος. Αλλά η σχέση μας ξεκίνησε όταν ο Παύλος γύρισε από το Παρίσι κι έπιασε δουλειά στο Μύλο ως ηχολήπτης.
ΠΠ: Ο Φώτης έχει παίξει σχεδόν όλα τα έγχορδα σε όλους τους προσωπικούς μου δίσκους. Επίσης για μένα καθοριστικό ρόλο στο να σκεφτώ τον Φώτη γι’ αυτό το project ήταν ότι είχα ακούσει τους Sancho σε μία συναυλία. Ήταν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα που έχω ακούσει στη ζωή μου. Εκεί κατάλαβα με ποιο τρόπο έχει προχωρήσει ο Φώτης ως προς τη πειραματική πλευρά του. Επειδή λοιπόν κάτι τέτοιο είχα στο μυαλό μου, μου φάνηκε ότι τώρα είναι μία πολύ καλή ευκαιρία να συναντηθούμε.
Τι θα ακούσουμε στην Τεχνόπολη;
ΠΠ: Τα τραγούδια θα είναι σίγουρα πολύ διαφορετικά. Κάποια χτίστηκαν ξανά εκ του μηδενός.
ΦΣ: Έχουν ισχυρό χαρακτήρα τα τραγούδια του Παύλου. Θα υπάρχουν και καθαρά αβάν-γκαρντ στοιχεία αλλά όχι με την έννοια της αποδόμησης της κεντρικής ιδέας του κομματιού. Πιο πολύ είναι ότι φτιάχνουμε καινούρια τοπία και ψάχνουμε καινούριους χώρους για να ηχήσουν τα τραγούδια.
ΠΠ: Όλο αυτό είναι για εμάς η δημιουργική πλευρά της καραντίνας.
ΦΣ: Ναι, μέσα από αυτή τη δύσκολη συνθήκη γεννήθηκε το ντουέτο. Το πιο έντονο ενδιαφέρον όμως ήρθε με τις πρόβες. Βγαίνει κάτι ωραίο.
ΠΠ: Σε πρώτη φάση θα το παρουσιάσουμε στην Τεχνόπολη και στη Μονή Λαζαριστών. Από κει και πέρα είναι νεφελώδες το τοπίο, υπάρχουν πολλές προτάσεις για τον Σεπτέμβριο, αλλά δεν ξέρουμε πώς θα πάνε τα πράγματα.
Πώς σας επηρέασε το lockdown;
ΠΠ: Σίγουρα στην αρχή ήταν ένα μεγάλο σοκ. Τον Μάρτιο ήταν να παραδώσω μία παραγωγή με διασκευές στο έργο του Μαρκόπουλου. Θα κυκλοφορούσε ένα CD και είχαμε προγραμματίσει πρεμιέρα για να παρουσιαστεί όλο αυτό στις 11 Μαϊου στο Παλλάς. Κατόπιν θα ακολουθούσε περιοδεία σε ανοιχτά θέατρα σε όλη την Ελλάδα και θα καταλήγαμε τον Σεπτέμβριο στο Ηρώδειο. Όλο αυτό ανατράπηκε. Στην αρχή νομίζαμε ότι θα πήγαινε ένα-δύο μήνες πίσω, τελικά συνειδητοποιήσαμε πως είναι απαγορευτική η κατάσταση, ότι είναι και λίγο κρίμα τόση δουλειά που έχουμε κάνει να παρουσιαστεί σε ένα τόσο παράξενο τοπίο, οπότε αποφασίσαμε να μεταφερθεί όλη η παραγωγή του χρόνου, την επόμενη άνοιξη. Ανατράπηκαν δηλαδή τα πάντα, κάτι αρκετά δυσάρεστο. Έχουμε βρεθεί να περνάμε το δυσκολότερο καλοκαίρι έβερ. Τα τελευταία 30 χρόνια δεν έχω πάψει να παίζω, ούτε κι ο Φώτης απ’ όσο ξέρω. Οπότε είναι η πρώτη φορά που βρισκόμαστε σε μια τέτοια συνθήκη. Και εμείς και όλοι οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργαζόμαστε. Πολλοί δεν έχουν αντιληφθεί το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζει ο χώρος της μουσικής. Δηλαδή έχει αναφερθεί ως πρόβλημα αλλά ακόμη δεν έχει συνειδητοποιήσει ο κόσμος, εκτός των μουσικών και των τεχνικών, ποιου μεγέθους είναι το πρόβλημα.
ΦΣ: Και μας αφορά όλους. Είναι οι μουσικοί, οι ηχολήπτες, οι εταιρίες διοργάνωσης, οι φωτιστές, οι roadies, οι πάντες.
ΠΠ: Είναι πάρα πολύς κόσμος και πάρα πολύ μεγάλο το πρόβλημα. Γιατί είναι τεράστιο το διάστημα μέχρι του χρόνου. Και δεν φαίνεται να υπάρχει κανένα πλάνο βοήθειας ή πρόνοιας. Είδαμε μόνο το ποσό των 800 ευρώ, το οποίο δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι το πήραν αυτοί που είχαν τη μεγαλύτερη ανάγκη μέσα σε αυτόν τον πανικό – γιατί πρόκειται όντως για πανικό. Προσωπικά πολύ φοβάμαι ότι οι αληθινές συνέπειες αυτού του προβλήματος θα φανούν σε ένα-δύο μήνες, όταν πια θα τελειώσουν και τα τελευταία των τελευταίων χρημάτων που ίσως κάποιοι άνθρωποι να κατάφεραν να κρατήσουν στην άκρη. Νομίζω δηλαδή ότι πια πληρώνονται τα τελευταία ενοίκια, οι τελευταίοι λογαριασμοί. Άνθρωποι θα βρεθούν κυριολεκτικά στο δρόμο.
Πώς φαντάζεστε την υπόθεση συναυλίες την επόμενη μέρα;
ΦΣ: Δεν θέλω να είμαι απαισιόδοξος αλλά δεν ξέρω αν θα γυρίσουμε ξανά εκεί που ήμασταν. Θα χρειαστεί πολύς χρόνος και ίσως τα πράγματα να είναι αρκετά διαφορετικά, όχι τόσο ανέμελα. Δεν θέλω να πιστεύω ότι η υπόθεση συναυλίες έχει τελειώσει όπως την ξέραμε μέχρι σήμερα, αλλά ούτε αυτό μπορεί να αποκλειστεί. Κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει.
ΠΠ: Ποιος ξέρει, μπορεί να δούμε και στις συναυλίες αυτά που βλέπουμε σε ορισμένους χώρους εστίασης όπου υπάρχουν διαφανή, διαχωριστικά κουτιά και οι άνθρωποι κάθονται και τρώνε εκεί μέσα.
ΦΣ: Σίγουρα η συνθήκη θα είναι περίεργη και για τους θεατές αλλά και για όποιον παίζει σε τέτοια δρώμενα. Και μόνο αυτό ως σκέψη είναι σοκαριστική.
ΠΠ: Από την άλλη, υποτίθεται ότι αυτό το πράγμα δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον, είναι ζήτημα εμβολίου, όπως ακούμε όλοι, είναι δηλαδή φαρμακευτική η λύση. Μέχρι να βρεθεί αυτή η λύση κανείς δεν μπορεί να έχει μία σαφή εικόνα. Όλος ο πλανήτης είναι σε αναμονή αυτού του εμβολίου. Πιστεύω όμως ότι υπήρξαν κάποιοι που βρήκαν δημιουργική διέξοδο και άλλοι που μούδιασαν.
ΦΣ: Ενδεχομένως και τα δύο να συνέβησαν στους ίδιους ανθρώπους. Περνάς ένα δεκαήμερο μαυρίλας και φόβου και μετά ξεθαρρεύεις.
ΠΠ: Οι πρώτες μέρες ήταν σίγουρα εφιαλτικές. Ταιριάζει αυτή η λέξη, είναι αρκετά περιγραφική του τι έζησα εγώ και οι φίλοι μου. Νομίζω πως κατόπιν κάποιοι αναγκαστήκαμε να ανακαλύψουμε εξαρχής τον τροχό. Είναι ζήτημα χρόνου πια να δούμε ποια θα είναι τα αποτελέσματα αυτού του σοκ. Η συνεργασία μας με τον Φώτη, ας πούμε, είναι ένα από τα εφέ αυτού του πράγματος – ένα από τα καλά εφέ. Φαντάζομαι ότι θα δούμε κι άλλες καινούριες ιδέες και όχι μόνο σε επίπεδο συνεργασιών. Επίσης κάποιοι άνθρωποι ανακάλυψαν ότι τώρα μπορούν να κάνουν επιτέλους μερικά πράγματα που μέχρι τώρα ήταν ίσως και σε συρτάρια, σαν να δόθηκε δηλαδή η ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας τόσο με αυτά που κάνουμε όσο και με τους γύρω μας.
ΦΣ: Υπήρξε κόσμος που ανασυντάχθηκε γιατί απέκτησε ξαφνικά το χρόνο να ασχοληθεί με κάτι που μπορεί να ανέβαλε.
ΠΠ: Βρήκαμε πράγματι χρόνο να κάνουμε μερικά πράγματα που έτσι όπως τρέχαμε, τα μεταφέραμε διαρκώς για το μέλλον.
Support Art Workers. Και;
ΠΠ: Η μόνη βεβαιότητα είναι ότι ο καλλιτέχνης πρέπει να τραφεί, όπως όλοι. Προσωπικά η ζωή μου εν μέσω πανδημίας και καραντίνας δεν άλλαξε πολύ δραματικά σε επίπεδο καθημερινότητας. Έτσι κι αλλιώς στο σπίτι έχω το στούντιο μου. Τα τελευταία 30 χρόνια δεν σηκωνόμουν το πρωί για να πάω σε κάποια δουλειά. Η δουλειά μου ήταν όπου βρισκόμουν. Και ως προς τις μετακινήσεις, δυο-τρία νούμερα έπαιζαν κάθε μέρα, οπότε και έξω έβγαινα και κάπως συνέβαιναν όλα. Αλλά το να σου λένε ότι όλα αυτά που συνεχίζεις να κάνεις δεν ξέρουμε αν και πώς θα μας αφορούν στο μέλλον… Πώς να το πω, ο καλλιτέχνης δεν ζει μέσα σε κάποιου είδους επαγγελματική ασφάλεια. Αλλά ταυτόχρονα υποτίθεται ότι απευθύνονται στον κόσμο τα πράγματα που κάνουμε. Οπότε είναι το πιο σκληρό πράγμα αυτό που ζούμε.
ΦΣ: Όλα αυτά μέσω των οποίων βιοποριζόμαστε, προγραμματίζονται μήνες πριν. Για να κάνεις πέντε συναυλίες και να πάρεις τα χρήματα που πρέπει να πάρεις για να περάσεις ένα διάστημα, είναι μια κατάσταση που πρέπει να οργανωθεί έγκαιρα. Οπότε τώρα το θέμα είναι πότε θα οργανωθεί και πάλι όλο αυτό και σε ποιο βαθμό, πόσοι δηλαδή θα ξαναδουλέψουν.
ΠΠ: Το ζήτημα λοιπόν είναι αν οι κινητοποιήσεις σαν και το support art worker είναι στ’ αλήθεια αποτελεσματικές. Καλό είναι να δημιουργείται ένα θετικό κλίμα για τους art workers, αλλά πώς μεταφράζεται αυτό; Δυστυχώς δεν νομίζω ότι εισακούστηκε η έκκληση του κόσμου για κάποια σημαντική δράση υπέρ των καλλιτεχνών. Μέχρι στιγμής δεν το έχουμε δει να συμβαίνει.
ΦΣ: Είναι πάντως θετικό το ότι συνειδητοποίησε αρκετός κόσμος τι σημαίνει art worker, τι ακριβώς κάνει, πώς αμοίβεται και τι ανάγκες έχει. Ότι δεν είναι ένα φανταστικό πρόσωπο, ούτε ένα καρτούν. Το θέμα είναι όμως ότι οι διεκδικήσεις πρέπει να γίνονται και από τα σωματεία – κάτι που έχει ξεκινήσει και είναι πολύ ενθαρρυντικό. Όλοι οι art workers βρεθήκαμε εντελώς ανοχύρωτοι απέναντι σε όλη αυτή την αναγκαστική παύση. Για παράδειγμα οι ηχολήπτες, ένας πολύ δυνατός κλάδος που δεν έχει να κάνει μόνο με τις συναυλίες αλλά και με συνέδρια και με τόσες άλλες εκδηλώσεις, δεν είχαν κωδικό στην εφορία για το ένσημο τους, οπότε δεν μπορούσαν να πάρουν το εποχικό επίδομα και τώρα το επίδομα για τον κορονοϊό.
ΠΠ: Αποκαλύφθηκε δηλαδή όλο το ελαττωματικό κομμάτι της ιστορίας. Ακριβώς αυτά που λέει ο Φώτης. Υπήρχε ήδη ένα καθεστώς το οποίο έτσι κι αλλιώς δεν ήταν σωστό. Ακόμη κι αν συνεχίζαμε να δουλεύουμε φέτος, θα συνεχίζαμε σε ένα λάθος καθεστώς. Το ζήτημα είναι κατά πόσο θα μπει μία καινούρια βάση. Δεν έχω σαφή εικόνα επ’ αυτού και δεν νομίζω ότι η πραγματικότητα μου επιτρέπει να είμαι και πάρα πολύ αισιόδοξος. Κάποια στιγμή μάλιστα, μέσα από μια συζήτηση, άκουσα και το εξής: «εσείς οι καλλιτέχνες έχετε και το professional pleasure». Δηλαδή συνειδητοποίησα ότι κάποιος κόσμος έχει μια τέτοια αντίληψη, ότι ανήκω σε μια προνομιούχα ομάδα εργαζόμενων. Ότι παίρνω κάποιου είδους pleasure, άρα δεν θα έπρεπε να διαμαρτύρομαι. Ότι ένας δικηγόρος σε ένα δικαστήριο ή ένας γιατρός στο ιατρείο του περνάει δυσάρεστα τη μέρα του, ενώ εγώ είμαι ένας τύπος που χαχανίζει, τραγουδάει, έχει κοινωνική αποδοχή. Με σόκαρε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο άκουσα αυτό το διάστημα το ότι για κάποιους ανθρώπους ανήκουμε σε μια κατηγορία ευνοημένη. Ότι δεν θα έπρεπε να ζητάμε και τα ρέστα. Ο κόσμος τραγουδάει τα τραγούδια σας, σας χειροκροτάει, εισπράττετε αγάπη, τι άλλο θέλετε;
Η αισιοδοξία, όμως, δεν είναι φύση, είναι θέση. Σωστά;
ΠΠ: Πιστεύω ότι θα είναι πολύ συγκινητικό αυτό που θα ζήσουμε με τον Φώτη, ειδικά αν κρίνω από το πρόσφατο βίωμα του live streaming που έκανα στο Νιάρχος. Ενώ ήταν πέντε άτομα στο χώρο με τις κάμερες και κανα δυο φίλοι, ήταν σαν να παίζω στο Ολυμπιακό Στάδιο. Οι πρώτες νότες ήταν σαν να μην είχα ξαναπαίξει ποτέ μουσική. Μου πήρε κάνα δυο τραγούδια ώσπου να συνειδητοποιήσω τι συμβαίνει. Και τώρα στις πρόβες με τον Φώτη είναι συναρπαστικό να βλέπω ότι πράγματα που πίστεψα ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε μαζί, συμβαίνουν όντως. Συν τις εκπλήξεις που προκύπτουν κάθε φορά.
ΦΣ: Αυτό που περιμένω είναι η πρώτη αντίδραση όταν θα πέσει η πρώτη νότα. Και το πώς θα αισθανθώ εγώ, που επιτέλους ναι, θα παίζω ξανά ζωντανά, αλλά και το πώς θα δω τα πρόσωπα από κάτω. Θα είναι μια ωραία στιγμή. Την ονειρεύομαι.
ΠΠ: Εγώ θα είμαι σε κιθάρα και πλήκτρα. Επίσης ενδιαφέρον είναι ότι κάποια κομμάτια τα μετέφερα στα πλήκτρα με αρκετά μεγάλη, νομίζω, επιτυχία, είναι κάτι που έχω ευχαριστηθεί πάρα πολύ. Αλλάζει όλη η ατμόσφαιρα. Οπότε έχει όλο το εγχείρημα φοβερό ενδιαφέρον και μεγάλη προοπτική.
ΦΣ: Κι εγώ θα παίζω βιολί και βιόλα, τα οποία θα πειράζω σε πραγματικό χρόνο.
ΠΠ: Το πρώτο στερητικό που είχα ήταν ο δρόμος. Ήδη θα είχαμε πάει σε πόσες πόλεις, θα είχαμε κάνει πόσα χιλιόμετρα, θα είχαμε συναναστραφεί με τον κόσμο, θα είχαμε συναναστραφεί μεταξύ μας. Μέσα στο δικό μας βίωμα δεν είναι μόνο το πώς θα βγούμε για να παίξουμε μπροστά στον κόσμο. Είναι το πώς συναντιόμαστε, ακόμη και το πώς φορτώνουμε το βαν για να πάμε σε μία πόλη. Είναι ένας τρόπος ζωής. Δεν είναι μόνο το event, το πού και πώς παίζεις. Είναι το πώς φτάνεις εκεί. Και το πώς θα φύγεις από εκεί. Όλο αυτό το ταξίδι.