Ώρα για Φεστιβάλ Αθηνών

Οχι! Δεν «κουράστηκε» το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών, που σηκώνει αυλαία τη Δευτέρα με τη συνέχεια της θεατροποιημένης πετυχημένης περσινής Πάπισσας Ιωάννας του Ροίδη από τον Δημήτρη Μαυρίκιο ( 1-4/6), έχοντας ήδη εξασφαλισμένα πέντε sold out –μια, αν μη τι άλλο, δικαίωση της ταυτότητας και της δυναμικής που απέκτησε ο θεσμός τα τελευταία χρόνια.

Το πλούσιο πρόγραμμα, που καταλήγει στις 31 Ιουλίου με την Κάρμεν του Μπιζέ από την Εθνική Λυρική Σκηνή (Ηρώδειο) και τη Λουκρητία Βοργία του Ουγκό (σε σκηνοθεσία Ν.Μιλιβόγιεβιτς, Πειραιώς 260) είναι ένα πανίσχυρο κοκτέιλ- αντίδοτο στην κατήφεια που δημιουργεί η παρατεταμένη ανασφάλεια των ημερών που περνάμε.

Αναμφίβολα, αυτό δεν είναι το φεστιβάλ μιας χώρας που έχει χρεοκοπήσει προ πολλού. Δεν διαθέτει μόνο τους σταρ, που θα χτυπούσαν «συναγερμό» σε οποιαδήποτε μεγάλη και σοβαρή διοργάνωση της υφηλίου και γίνανε κι εδώ sold out (Συλβι Γκιγέμ, Μαγκί Μαρέν, Ρομέο Καστελούτσι, Τόμας Οστρεμάγερ κ.ά.) . Το Φεστιβάλ 2015 είναι πλουραλιστικό, έχει σημαντικές πρωτιές, διαθέτει ολοκαίνουριες όπερες από νέους Ελληνες μουσουργούς, διακρίνεται για την έντονη γυναικεία καλλιτεχνική παρουσία (από μόνη της αποτελεί μια μεγάλη υποενότητα) κι ξεχωρίζει για τις πρωτόφαντες τάσεις κι «αναμείξεις».

Θα πρέπει να τονιστεί ιδιαιτέρως η συγκινητική πίστη και ενθάρρυνση, παρόλες τις γκρίνιες, στους νέους Έλληνες δημιουργούς, οι οποίες αποτυπώνονται και στο φετινό πρόγραμμα. Δεν τους έδωσε το Φεστιβάλ το βήμα άπαξ. Η επένδυση στις εγχώριες δυνάμεις δεν ήταν στάχτη στα μάτια. Ηταν συνεπής και συχνά επίπονη. Χτίστηκε σχέση «γάμου» και υπήρξαν και καρποί. Ενας από αυτούς είναι και οι περιπτώσεις του Ανέστη Αζά και του Πρόδρομου Τσινικόρη, με καριέρα και στη Γερμανία, στους οποίους ο νέος διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, Στάθης Λιβαθινός, εμπιστεύτηκε αυτό που τον ανέδειξε:την Πειραματική Σκηνή.

Γυναικοκρατία (ή τα κορίτσια στη σκηνή).

Από τη γερμανική γυναικεία κολεκτίβα She She Pop, που φέρνει τα  Συρτάρια, αναρωτώμενη «Ποιες ήμασταν; Ποιες είμαστε;» (11-12/7), μέχρι την Στεφανία Γουλιώτη που αναλαμβάνει σκηνοθεσία και ερμηνεία στο σόλο των Ευμενίδων (20-22/7), η γυναίκα δημιουργός, συμπεριλαμβανομένων των σούπερσταρ Συλβί Γκιγέμ, Μαγκί Μαρέν, πρωταγωνιστεί με μεγάλη διαφορά στη φετινή διοργάνωση (ακόμα και η μικρή Επίδαυρος παραχωρείται στη Σύλβια Λιούλιου για τον Αίαντα). Θα δούμε ακόμα και πορτογαλική γυναικεία δημιουργία: η Πορτογαλίδα χορογράφος και χορεύτρια Τάνια Καρβάλια, ακόμη μια καλλιτέχνιδα γαλουχημένη στα σωθικά μιας κολεκτίβας (των πανκ Bomba Suicida), θα φέρει την δική της εκδοχή πάνω στην Οδύσσεια, με τίτλο Weaving Chaos (27-28/6).

Οι hot (κι «αιχμηρές» ) προτάσεις

Ένα audio walk στο κέντρο της πόλης, με θέμα τους άστεγους της Αθήνας δεν θα είχε νόημα αν οι άστεγοι παρέμεναν στο (συνήθη) διακοσμητικό ρόλο του βωβού κομπάρσου. Στον ιδιότυπο περίπατο «Στη μέση του δρόμου» του Πρόδρομου Τσινικόρη, που ξεκινά από την πλατεία Κλαυθμώνος, θ’ ακούμε για πρώτη φορά ολόκληρες τις αφηγήσεις των περιπλανόμενων συμπολιτών μας, που ζητάνε καθημερινά τη βοήθειά μας, χωρίς ποτέ να μαθαίνουμε πώς καταλήξανε στο δρόμο (2-8/7). Ενα διαφορετικό «’21», που ασφαλώς κάποιους θα τους εξαγριώσει (δεν ξεχνιέται αυτό που συνέβη με τον φεστιβαλικό «Αθανάσιο Διάκο» της παρολίγο… σουβλισμένης Λένας Κιτσοπούλου), μας επιφυλάσσει ο κύριος «Θείο Τραγί» Άρης Μπινιάρης, η αποκάλυψη των τελευταίων χρόνων, που αποπειράται να απομυθοποιήσει τα ιερά και όσια αυτού του τόπου. Το hardcore punk ορατόριό του για την Επανάσταση, βασίζεται σε επίσημα έγγραφα των Εθνοσυνελεύσεων, σε μαρτυρίες από το 1816 μέχρι το 1834, αλλά και σε κείμενα κατά της Επανάστασης (3-4/7).

Είναι αναμφίβολα ένα από τα πιο αποτρόπαια και τραγικά συμβάντα της χρονιάς και μετουσιώνεται στο καύσιμο μιας παράστασης που κινείται στα όρια ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας . Στην «Υπόθεση Φαρμακονήσι ή το δίκαιο του νερού» ο Ανέστης Αζάς εμπνέεται από την καταδίκη ενός 21χρονου Σύρου με 145 χρόνια φυλάκιση και 570.000 πρόστιμο για το ναυάγιο στο Φαρμακονήσι. Μια παράσταση,που χωρίς φωνασκίες ή απλουστεύσεις, θέτει τις ευθύνες και την υποκρισία της Ευρώπης των κλειστών συνόρων. (26-28/7). Το μέλλον της Ευρώπης σε ένα μεταμοντέρνο road movie μέσω της απευθείας μετάδοσης και του live μοντάζ; Παρακινδυνευμένο; Ενδεχομένως. Μόνο που οι Erasers στο Road to knowhere, μαζί με την σύμπραξη μελών κι απ΄τους κοσμοταξιδεμένους πλέον Βlitz (όπως ο Χρήστος Πασσαλής) δεν θα μας κρύψουν το μηχανισμό της θεατρικής και κινηματογραφικής “πράξης” που στήνουν στην ιδιότυπη performance ταξιδεύοντάς μας στο Παρίσι , στη Ρώμη και στο Βερολίνο (19/07).

Τα «εξωτικά» (και αλλόκοτα)

 Ποιος θα το πίστευε, ότι η Ελλάδα θα είχε τους δικούς της στροβιλιστές; Κι όμως,  ο Βίκος Ναχμίας, που δυστυχώς πέθανε πριν δει την παράσταση στην τελική της μορφή, στροβιλίζεται  εδώ και μια δεκαπενταετία. Στις “Στροφοδίνες” του η σκηνική πράξη συντίθεται όχι μόνο από την περιδίνηση 11 στροβιλιστών, αλλά και από στίχους του Ρουμί, βίντεο της σουφικής παράδοση και νέες συνθέσεις του Λάμπρου Πηγούνη (20-22/7). Μια ζωντανή, παλλόμενη τοιχογραφία της μετάβασης από τις αγροτικές κοινωνίες στις σύγχρονες βίαιες μεγαλουπόλεις εξυφαίνεται σκηνικά από το Νέο Βιετναμέζικο Τσίρκο Toυάν Λε . Συμπράττουν 22 ακροβάτες, ζογκλέρ, χορευτές των πολεμικών τεχνών ή του δρόμου και μουσικοί. Οταν η έννοια του τσίρκου επαναπροσδιορίζεται άρδην ανοίγοντας στην χωρίς στεγανά αλληλεπίδραση-αλληλοτροφοδότηση των τεχνών (30/6-1-2/7).

Πρωτιές ( οι άγνωστοι που πρέπει να γνωρίσουμε) 

Θέατρο από τη Νότιο Αφρική σπανίως βλέπει το ελληνικό κοινό. Το φεστιβαλικό φέτος θα παρακολουθήσει για πρώτη φορά το Baxter Theatre Center με μια διαφορετική Δεσποινίδα Τζούλια. Εχει μαύρο Ζαν, λευκή Τζούλια και μιλά για τις φυλετικές διακρίσεις που βάζουν φωτιά το τελευταίο διάστημα στις ΗΠΑ (11-13 /6). Ακόμη μια άγνωστη – γυναίκα!- θα μας συστηθεί: η Γιάνγκ Τζην Λη , από τις ελάχιστες Κορεάτισσες που κατέκτησαν τη Νέα Υόρκη,επιχειρεί να αποδομήσει τις κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες αξίες στο Straight White Men (τι υπέροχα ειρωνικά «καθαρός» τίτλος παράστασης!). Μια δουλειά που επίσης τολμά να ξαναδιαβάσει το «Θάνατο του Εμποράκου» (22-24/6).

Είναι παράξενο. Αλλά φέτος θα δούμε για πρώτη φορά και παράσταση ενός από τους ποιητές της γαλλικής σκηνής, του Φρανσουά Ταγκύ. Φέρνει το Passim. Δεν είναι ωστόσο μια απλή παράσταση. Θραύσματα από έργα ή ποιήματα των Ευριπίδη, Σαίξπηρ, Μάρλοου, Αριόστο, Τάσσο, Μολιέρο, Καλντερόν, Κλάιστ, Γκρόσμαν, Παβέζε και Τσελάν, μέσα τη διαδικασία των ελεύθερων συνειρμών, συνθέτουν μια δραματουργία πρωτόγνωρων συναισθηματικών θερμοκρασιών , εισάγοντάς μας στον κόσμο του υπερρεαλισμού( 16-18/7).

Σύνθεση των «αταίριαστων» (και διαφορετικών)

Είναι ολοφάνερο ότι φέτος επιδιώχθηκε η μείξη, το ανακάτεμα, το απρόσμενο, τολμηρό πάντρεμα καλλιτεχνών διαφορετικών γενεαλογιών και ειδών: ο Γιάννης Αγγελάκας θα συμπράξει με την Ολια Λαζαρίδου και τον Κωνσταντίνο Ντέλλα (του αποκαλυπτικού Έλληνα Βρυκόλακα) για μια νέα ανάγνωση της Ηλέκτρας (13-16/7) . Ο Σταμάτης Κραουνάκης θα συνεργαστεί για πρώτη φορά με τη Μάγια Λυμπεροπούλου για έργο του Ντάριο Φο (9/7, Ηρώδειο). Ο Νίκος Καραθάνος “βαπτίζεται¨ για πρώτη φορά στα νάματα της προκλασικής μουσικής σκηνοθετώντας το μπαρόκ ερωτικό ορατόριο «Σαλώμη» του Αλεσάντρο Στραντέλλα. Κι όχι μόνο.

Ξένοι που διδάσκουν Έλληνες

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ: Ο Δημήτρης Πολιτάκης παρακολούθησε μουδιασμένος το Montage of Heck, το “πολύκροτο” ήδη ντοκιμαντέρ για τον καιρό που πέρασε στον μάταιο τούτο κόσμο ο Kurt Cobain

Γίνεται για πρώτη φορά -στο πλαίσιο της μείξης των δυνάμεων ξανά- πιο συστηματικά η ανάθεση της σκηνοθεσίας εγχώριων καλλιτεχνών σε σκηνοθέτες από το εξωτερικό. Ο Λουντοβίκ Λαγκάρντ σκηνοθετεί ένα τυπικό δείγμα της νεοελληνικής θεατρικής παράδοσης, στην ανάγνωση της Αγγέλας του Σεβαστίκογλου με Έλληνες και αγγλόφωνους ηθοποιούς (8/7,Γαλλικό Ινστιτούτο). Ο Λιθουανός Τσεζάρις Γκραουζίνις προτίθεται να ανεβάσει τον Ιούλιο Καίσαρα του Σαίξπηρ σαν μια παραβολή για την «κουλτούρα του φόβου» που ενδημεί στον δυτικό κόσμο σήμερα. Από τους πιο εξαγόμενους Σέρβους σκηνοθέτες, ο Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς επανέρχεται στην Ελλάδα για να διδάξει τη Λουκρητία Βοργία σε ένα θαυμάσιο θίασο (Λυδία Φωτοπούλου, Θεοδώρα Τζήμου κ.ά, 30-31/7)*.

Νέα ελληνική όπερα και electronica (όταν η ελπίδα κατοικεί ΕΔΩ)

Η σύγχρονη μουσική σκηνή της χώρας έχει τρομακτικά μεγάλη γκάμα. Το Φεστιβάλ την αγκαλιάζει. Ο Κορνήλιος Σελαμσής συνέθεσε μια ολοκαίνουρια όπερα με τίτλο Λεόντιος και Λένα, βασισμένος στο ομώνυμο θεατρικό του Μπίχνερ. Θα τη σκηνοθετήσει ο Αργύρης Ξάφης (27&29/7, Μέγαρο Μουσικής). Μια «υβριδική ολιστική» μουσική προσέγγιση συνιστά η παράσταση Γιώργος Σουρής ΤΩΡΑ του Λευτέρη Βενιαμίδη, με μελοποιημένα ποιήματα που προορίζονται για σοπράνο και μεσοσοπράνο και αφορούν υπαρκτές ιστορίες συναλλαγής με το ελληνικό Δημόσιο. Ακούγοντάς τις αισθάνεσαι -δυστυχώς-ότι δεν πέρασε από την εποχή του Σουρή ούτε μία μέρα (28-29/7, Μέγαρο Μουσικής). Η ηλεκτρονική ελληνική μουσική και μαζί το ελληνικό θέατρο έχουν βρει ένα νέο «γιατρό» στο πρόσωπο του Σταύρου Γασπαράτου. Θα το αποδείξει εκ νέου παρουσιάσει την νέα δουλειά του Expanded Piano , στο πλαίσιο μιας ηχητικής εγκατάστασης (10-11/6,Μέγαρο Μουσικής).

*(Οι παραστάσεις στις οποίες δεν σημειώνεται μαζί με την ημερομηνία ο χώρος πραγματοποιούνται σε σκηνές της Πειραιώς 260)