Σαβίνα Γιαννάτου & Primavera en Salonico – Songs of Thessaloniki
Όταν η Θεσσαλονίκη ήταν μια πραγματική μητρόπολη…
Τι δουλειά έχει το απολυτίκιο του Αγίου Δημητρίου με το θρησκευτικό τραγούδι των Σούφι Δερβίσηδων Μπεκτασί, «Iptidadan yol sorarsan»; Το σκαμπρόζικο σεφαραδίτικο «A la scola del Allianza» (Στο σχολείο της Αλλιάνς) με το λυπητερό του Πόντου «Την πατρίδα μου έχασα» και το τούρκικο, θρηνητικό «Calin Davullari» που μιλάει για το θάνατο μιας κοπέλας τρεις μέρες πριν το γάμο της; To επίσης σεφαραδίτικο «La cantiga del fuego», για τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917 που κατέστρεψε το κέντρο της Θεσ/νίκης, με το «Una mutchacha en Selanica» που μιλάει για μια κόρη στη Θεσσαλονίκη που έκαψε τα ντολμαδάκια και η μάνα της που θύμωσε της έδωσε ένα χαστούκι, και με το «Qelo – qule», ένα αρμένικο, ερωτικό τραγούδι γι΄αυτόν που θέλει να πεθάνει για το «όμορφο φιλί» της αγαπημένης του; Το σλαβομακεδόνικο «Pismo dojde od Soluna grada» που μιλάει για κάποιον που ενώ ήθελε να τον καλέσουν στο γάμο σαν γραμπρό, τον καλούν σαν κουμπάρο, με το βουλγάρικο «Dimo is Solum hodesche», για έναν Δήμο που δεν έχει λεφτά να γυρίσει στη πατρίδα του και με το Σέρβο-κοσσοβάρικο «Jelena Solumm Devojko» για την Γελένα, την «κόρη της Θεσσαλονίκης»; Κι εκεί , μέσα στα «δικά» μας, τα γειτονάκια τ’ αγαπημένα, τσουπ κι ένα ιρλανδέζικο πολύ δημοφιλές στον Α’ μεγάλο πόλεμο, για τους Ιρλανδούς στρατιώτες που πολέμησαν στο μέτωπο του Αιγαίου και στην Καλλίπολη!
Όλα αυτά τα υπέροχα ακούσματα βρίσκονται μαζί στον καινούργιο δίσκο Songs of Thessaloniki που μόλις βγήκε από το «φούρνο» της ECM του Manfred Eicher και υποστηρίζονται από την υπέροχη φωνή της Σαββίνας Γιαννάτου και από τα μαγικά παιξίματα των έξι μουσικών συμπαικτών της, των σπουδαίων Primavera en Salonico. Τρυφερά και σκαμπρόζικα, μελαγχολικά, θλιμμένα, σεβνταλίδικα, ειρωνικά, κατανυκτικά, του φόβου, της αγάπης, της ζωής και του θάνατου. Δεκαέξι τραγούδια από και για τη Θεσσαλονίκη.
Ακούσματα δύσκολα στη μουσική τους ιδιαιτερότητα γι΄αυτόν που θέλει να τα αποδώσει, γοητευτικά από την πολυποίκιλη καταγωγή τους γι΄αυτόν που τα ακούει και τα απολαμβάνει, με γλωσσικό πλούτο και τη ζωντάνια του γνήσια λαικού. Ακούσματα από τους δυο προηγούμενους αιώνες, παραδοσιακά και εν τέλει τόσο σύγχρονα. Σαν καρτποστάλ λίγο κιτρινισμένα, περισότερο φθαρμένα αλλά και τόσο όμορφα, με συναίσθημα φορτισμένα, με πολύ ιστορία φορτωμένα και τελικά με γέλιο και αίμα.
Η Σαβίνα Γιαννάτου, σπουδαία ερμηνεύτρια και εκλεκτή μονάδα του «χώρου» και της χώρας, όσο και του υπόλοιπου κόσμου όμως, επιμένει εμμονικά και ταυτόχρονα γόνιμα να υπηρετεί μουσικές παραδόσεις της μεσογειακής λεκάνης κυρίως και των Βαλκανίων, με σεβασμό και όραμα, με αγάπη και την αίσθηση της γαλήνης που σου δίνει η βαθειά ρίζα, η καταγωγή. Βαφτίζεται εκεί και φεύγει με την υπερταχεία του μέλλοντος.
Για σκεφτείτε τη Θεσσαλονίκη στις αρχές του περασμένου αιώνα. Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων για τους Εβραίους της πόλης και του Κόσμου. Χωνευτήρι φυλών, πολιτισμών, χώρος αναπνοών και αγγιγμάτων ανθρώπων που συνομιλούν μεταξύ τους χωρίς φόβο αλλά με το πάθος της ζωής και τη γλυκιά αίσθηση της συντροφικότητας. Για σκεφτείτε τη Θεσσαλονίκη μετά από εκείνη την εποχή. Όταν έμεινε ορφανή από τις φυλές της, μονάχη πια και εσωστρεφής. Φοβική και συντηρητική μακριά από τον τότε κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της. Μονοδιάστατη και μόνη τελικά. Να τρώει τα παιδιά της ή να διώχνει όσα ξεχωρίζουν – που λέει κι ο σημαδεμένος απ΄τη ζωή και την ιστορία της, συγγραφέας Θωμάς ο Κοροβίνης. Να μην αντέχει να μιλάει με τους «άλλους». Άρα να μην αγαπάει πια και τον εαυτό της. Σαν όλους εμάς τους υπόλοιπους θλιμένους «χαμουτζήδες», έγινε μωρέ η κάποτε αληθινή πρωτεύουσα.
Να γιατί τέτοιες δουλειές σαν τον νέο δίσκο της Σαββίνας με κάνουν να νοιώθω καλά. Με εξαγνίζουν στη βαθιά κοσμοπολίτικη ελληνική μου ρίζα και παιδεία. Άσε που σε γεμίζουν μουσικές απόκοσμες, μαγικές φωνές και μελωδίες του κόσμου ολόκληρου. Όσο για τους μουσικούς, τι να πω; Ο καθένας είναι κι ένα χωριστό κεφάλαιο στη σύγχρονη μουσική σκηνή. Μουσικοί που δημιουργούν τόσο απλά όσο αναπνέουν και τόσο όμορφα όσο αγαπούν βαθιά αυτό που κάνουν. Κι αυτό που κάνουν είναι η μουσική ανάσταση κι ανάταση που μπορεί και δίνει η παράδοση και το σήμερα, το εδώ και το εκεί, το χθες και το αύριο.
Γειά σου Σαββίνα με την υπέροχα αισθαντική κι εκφραστική φωνή σου. Γειά σου Κώστα Βόμβολε με τις ευφάνταστες ενορχηστρώσεις σου και το ακορντεόν σου, Γιάννη Αλεξανδρή με το ούτι και την κιθάρα σου, Κυριάκο Γκουβέντα με το βιολί σου και Χάρη Λαμπράκη με το ασυναγώνιστο νέυ σου, Μιχάλη Σιγανίδη με το κοντραμπάσο σου και Κώστα Θεοδώρου με τα κρουστά σου. Γεια σας και χαρά σας και χαρά δική μας στις υπόλοιπες ωραίες μέρες της ζωής μας…
Marius Neset – Pinball
Νορβηγική φλόγα; Ακούγεται παράδοξο με τόσο πάγο στο γύρω τοπίο…
Δεν είναι όμως όταν μιλάμε για μουσική και μάλιστα τζαζ και μάλιστα του τρομερού 29χρονου σαξοφωνίστα Marius Neset και μάλιστα για τον τελευταίο δίσκο του με τον χαρακτηριστικό τίτλο Pinball. Ένα μουσικό φλίπερ που αποθεώνει τη σύγχρονη σκανδιναβική σκηνή της τζαζ και επιβεβαιώνει ότι εδώ και δυο δεκαετίες κάτι υπέροχο συμβαίνει στον ευρωπαικό βορρά με τον σύγχρονο αυτοσχεδιασμό και το τζαζ ηχοτοπίο του.
Εν αρχή ην το «τραγούδι» του απλού, πρωτογενούς και πρωτόγονου ρυθμού. Τα χέρια της ομάδας, της κοινότητας χτυπούν και φτιάχνουν το ρυθμό. Σιγά-σιγά μπαίνει το σαξόφωνο γεμίζοντας τον ήχο και προσθέτοντας στη μουσικότητα του κομματιού. Του πρώτου, για την ακρίβεια, μέρους του πρώτου κομματιού του Pinball. Του «τραγουδιού του Κόσμου» ή αν προτιμάτε του «παγκόσμιου» τραγουδιού. Από τον πρώτο απλό ρυθμό, προχωρώντας το κομμάτι εμπλουτίζεται σε στοιχεία, ολοκληρώνεται σε δομή και προθέσεις και αποκορυφώνεται σε ένα ηχητικό συμπαγές και σύνθετο σύνολο για να επιστρέψει στο τέλος εκεί απ’ όπου ξεκίνησε. Σε μια μικρο-μελωδία της μιας χορδής. Στον πρωταρχικό δηλαδή «απλό σκοπό», με τον οποίο ξεκίνησε η χαραυγή του ανθρώπου στη γη. «World Song , part 1»: Πρώτη σύνθεση του Neset, που ο Νορβηγός στα 29 του χρόνια, γέννημα θρέμμα μιας βόρειας, δήθεν «ψυχρής» και απόμακρης χώρας, ξέρει ότι όλα ξεκίνησαν από τη γήινη, πολυρυθμική, αρχέγονη και γόνιμη «mama Afrika». Με το «καλημέρα σας» του δίσκου ο Neset της υποβάλλει με το τρόπο του και το στυλ του, μουσικά, τα σέβη του.
Στο πέμπτο σόλο άλμπουμ του έχει πια βρει τον προσωπικό του δρόμο, έχει βρει τον δυναμικό ήχο που τον ξεχωρίζει απο τον ικανοποιητικό σωρό Ευρωπαίων δεξιοτεχνών και συνθετών της σύγχρονης τζαζ και του ευρω-στυλ αυτοσχεδιασμού και δείχνει ότι θα πάει πολύ μακριά. Ήδη από το 2008 που εμφανίστηκε ως leader έχει κάνει πολλά και ενδιαφέροντα. Έχει χτίσει δημιουργικές συνεργασίες με συνοδοιπόρους του σύγχρονου αυτοσχεδιασμού. Με το Pinball χτυπάει κέντρο. Σαρώνει τις κριτικές, αποσπάει το σχεδόν άριστα και το βάζει στο τσεπάκι του με άνεση. Αυτό το παιδί φυσάει και παίζει το σαξόφωνό του έτσι που άλλος, με έργο μεν αλλά λιγότερο ταλέντο, θα έκανε πολλά περισσότερα χρόνια για να φτάσει, αν φυσικά έφτανε ποτέ.
Το Pinball είναι ένας δυναμίτης που περνάει με απλό και φυσικό τρόπο από τους δυναμικούς και επεξεργασμένους ρυθμούς στις ήπιες αλλά μεστές μελωδίες χωρίς να σε αφήνει ούτε στιγμή να ξενερώσεις. Από τις 12 συνθέσεις του δίσκου ο Neset υπογράφει μόνος του τις μισές και τις άλλες έξι τις συνυπογράφει με τον πραγματικά σπουδαίο κρουστό Anton Eger. To κουιντέτο συμπληρώνουν 3 ιδανικοί μουσικοί συμπαίκτες: Ο Petter Eldh στο όρθιο μπάσο, ο Jim Hart βιμπράφωνο και μαρίμπα και ο Ivo Neame στο πιάνο και τα υπόλοιπα πλήκτρα που παίζει.
Στο κουιντέτο του Pinball, δίπλα στον Marius Neset βρίσκονται οι 2 από τους 3 μεγάλοι Phronesis (βλέπε την κριτική στο Σημείο Jazz για το καταπληκτικό Live to Everything, που κυκλοφόρησε σχετικά πρόσφατα). Δεν ξέρω τι τους ταίζουν εκεί στα βόρεια, αλλά μεγαλώνουν γερά τζαζ -παιδιά που ανανεώνουν τον ευρωπαικό ήχο και δημιουργούν τελικά μια νέα σπουδαία Σχολή στην παγκόσμια μουσική σκηνή της τζαζ και του αυτοσχεδιασμού: τη Σκανδιναβική Σχολή με γερές αγγλοσαξωνικές δόσεις. Έχοντας εντρυφήσει ο Neset στην ζεύξη τζαζ και συμφωνικής μουσικής στα προηγούμενα άλμπουμ του, Suite for the Seven Mountains και Lion ήρθε ώριμα πια η ματιά στην Αφρικάνικη ρίζα και την Αμερικάνικη avantgarde. Pinball, λοιπόν, για πολλές ακροάσεις και σχεδόν 5 αστέρια για να ξέρουμε γιατί μιλάμε μακριά από δημοσιογραφικές ευκολίες και υπερβολές…