«Στην ιστορία με το Θέατρο Πέτρας o Mάλαμας έφαγε από ‘μένα ένα τεράστιο “χι”», άκουσα έναν φίλο να λέει. Μιλούσε για την περσινή συναυλία του και την άρνησή του να επιτρέψει την είσοδο σε πανό διαμαρτυρίας γονιών και εκπαιδευτικών.
Είναι γνωστό – έτσι κρίνονται οι καλλιτέχνες εδώ: Τραγουδάει στα φεστιβάλ του ΣΥΡΙΖΑ; Είπε μαλακία για τους μετανάστες; Τι εισιτήριο βάζει στα live του; Είναι φιλικός με το κοινό; Πόση ώρα παίζει; Μήπως κάνει αρπαχτές; Ελάχιστοι φαν σταμάτησαν να πηγαίνουν στα live του Μάλαμα επειδή το «Πέρασμα» (2010) ήταν μέτριος δίσκος. Ελάχιστοι φαν έχουν δυσανασχετήσει ακούγοντάς τον λίγο-πολύ στάσιμο καλλιτεχνικά εδώ και δεκαπέντε χρόνια. Το μόνο που θέλουν απ’ αυτόν είναι να τους παίζει «ως τις τέσσερεις η ώρα», όπως φωνάζουν συνθηματολογικά στα live του.
Yπό αυτή την έννοια, το κάλεσμα ανθρώπων του χώρου της μουσικής από τη Minos-ΕΜΙ για την πρώτη ακρόαση του καινούριου άλμπουμ με τίτλο «Ο Χάρτης» μια Τετάρτη μεσημέρι στο Studio Sierra, ήταν και λίγο ξαφνικό. Όχι μόνο γιατί κανείς πια δεν θεωρεί έναν καινούριο δίσκο από το Μάλαμα μείζον καλλιτεχνικό γεγονός. Κυρίως επειδή, σε συναντήσεις κοσμικού τύπου, εκεί όπου οι άνθρωποι αγκαλιάζονται σφιχτά χωρίς λόγο όταν ειδωθούν, η ελληνική δισκογραφία έχει πάψει πια να δικαιούται μερίδα (ευτυχώς!). «Υπάρχει ακόμα Μίνως Μάτσας & Υιός;» διερωτήθηκε χαμηλόφωνα ένας κύριος πίσω μου όταν η κυρία Μάτσα προσφωνήθηκε για να δώσει το εναρκτήριο λάκτισμα. Ακόμα και τα ονόματα, μοιάζουν να ‘ρχονται από άλλη εποχή… Προς τιμήν της, η κυρία Μάτσα επέλεξε να πει δυο φράσεις μόνο, μέσα σ’ αυτές όμως ήταν και το «εύχομαι ο δίσκος να σκίσει». Πώς θα σκίσει; Σε ποια δισκοπωλεία; Σε ποια Ελλάδα; Σε ποιον πλανήτη;
Mουσικογραφιάδες, ραδιοφωνατζήδες, στιχουργοί, φίλοι απ’ τα παλιά, κορίτσια που κοίταζαν τον δικό τους Σωκράτη βαθιά μέσα στα μάτια και ο Νίκος Ζιώγαλας ήταν εκεί, όμως ο Μάλαμας αρκέστηκε στα τραγούδια του. Ούτε μεγάλα μηνύματα, ούτε ευχές, ούτε δήθεν κόνσεπτ, ούτε τίποτα. Μόνο τραγούδια και καλαμπούρια με τους συνεργάτες του. Παρέα με δύο μουσικούς (Φώτης Σιώτας και Κυριάκος Ταπάκης), έπαιξε όλα τα καινούρια ένα προς ένα με τη σειρά, κάτι που όπως είπε δεν είχε ξανακάνει ποτέ για προηγούμενο δίσκο του. «Μοιάζει με νησιώτικο έτσι με το βιολί αλλά είναι θρακιώτικο» είπε για ένα. «Στο δίσκο είναι ηλεκτρικό αλλά θα το πούμε ακουστικά» είπε για άλλο. Κι ας μην έδιναν σημασία οι πολλοί. Έδινε αυτός. Ύστερα διάλειμμα για τσιγάρο, κουρδίσματα, αστεία, κλεισίματα ματιών.
O τίτλος του κειμένου είναι κυρίως πιασάρικος, μολονότι το «Σ’ αγαπάω και σκορπάω» (στίχοι Γιώργος Κλεφτογιώργος) πράγματι έχει τη στόφα μεγάλου ερωτικού τραγουδιού – κι ας μη διαθέτει μελωδία που τραγουδιέται. Έχει κάτι, στον τρόπο που λέει ο Μάλαμας τη λέξη «εξαφανίζομαι», στον τρόπο που ένας άνθρωπος που πλησιάζει τα εξήντα τραγουδάει όχι για την πατρίδα όπως στα περισσότερα κομμάτια του άλμπουμ αλλά για τον έρωτα, μ’ αυτή τη μπάσα φωνή. Κατά τ’ άλλα, το «Φορτηγό» διαθέτει δυνατό ρεφρέν (αν και παράταιρο με το κουπλέ), εδώ κι εκεί στο δίσκο συναντάς ωραία ροκ στοιχεία, ενώ η συμμετοχή της Ελένης Βιτάλη (απούσα δυστυχώς στην παρουσίαση), δίνει στις «Παρελάσεις» μιαν άλλη νότα.
Μπροστά στο μικρόφωνο και στην τέλεια ακουστική του Studio Sierra (από τα πιο ξακουστά της Αθήνας), ο Μάλαμας δεν είπε κανένα τραγούδι διεκπεραιωτικά, αδιάφορα, ξενέρωτα. Κάποιοι λένε ότι βγαίνει στη σκηνή πιωμένος. Δεν είν’ αυτό. Στο συγκεκριμένο μεσημεριανό live, ας πούμε, έπινε καφέ. Είναι το πάθος και το coolness που βγάζει, το παλιομοδίτικο μπλουτζήν, τα ταλαιπωρημένα σπορτέξ, που τον κάνουν να μοιάζει με δεκαεφτάχρονο αλάνι από τους Αγίους Αναργύρους. Σ’ αυτά τα σπορτέξ βρίσκεται η μαγκιά του, η γνήσια λαϊκότητα με ροκ συνείδηση που εκπέμπει παραμένοντας ίδιος μέσα στα χρόνια.
Γιατί ναι, παραμένει ίδιος ο Μάλαμας, καλώς ή κακώς. Φαίνεται κι απ’ τα καινούρια τραγούδια του, που προσπαθούν να είναι καινούρια χωρίς να τα καταφέρνουν. Κάτι έχει αλλάξει όμως – και είναι το τοπίο της τέχνης του. Σε άλλες εποχές, για να προωθήσει το δίσκο του, θα έβγαινε εξώφυλλο στο «Δίφωνο», θα πήγαινε στη ραδιοφωνική εκπομπή του Οδυσσέα Ιωάννου, θα γύριζε videoclip, πιθανόν να ενέδιδε και σε ένα τηλεοπτικό πέρασμα από τη ΝΕΤ. Τώρα όμως έκανε κάτι άλλο: πήρε δυο μουσικούς, μάζεψε δημοσιογράφους και φίλους και έπαιξε τα καινούρια του τραγούδια ένα-ένα. Επιχείρησε δηλαδή μιαν άλλης τάξεως επικοινωνία, λιγότερο πομπώδη, πιο απαιτητική γι’ αυτόν αλλά σίγουρα και πιο ουσιαστική. Κι αυτή η «επιστροφή στα βασικά», αυτό το τετ-α-τετ, σε έφερνε με τον τρόπο του πιο κοντά στην ουσία, στην απλή αλήθεια δηλαδή του ανθρώπου που άλλωστε κάποτε τραγούδησε «θέλω να ‘ρθεις και να με βρεις/ να κάτσεις να τα πούμε».
ΙΝFO: Το νέο άλμπουμ του Σωκράτη Μάλαμα «Ο Χάρτης» κυκλοφορεί από τη MINOS-EMI.