«Τ’ άκουσες Αρετούσα μου τα θλιβερά μαντάτα / ο κύρης σου με ξόρισε στης ξενιτιάς την στράτα…». Οι δύο πιο διάσημοι ίσως από τους 10.012 στίχους του Ερωτόκριτου μου θυμίζουν τον πατέρα μου να τραγουδά την ώρα που ξυριζόταν εκτενή αποσπάσματα από το έπος που συνέθεσε ο Κορνάρος πριν από 400 περίπου χρόνια, και έχει παραμείνει βαθιά χαραγμένο στο κρητικό DNA αιώνες μετά την Ενετοκρατία. Έμοιαζε συνεπώς ιδανική αφορμή επιστροφής, μετά από πολλά χρόνια, στα πατρογονικά μέρη του Ρεθύμνου, το φετινό 27ο Αναγεννησιακό Φεστιβάλ της πόλης που ολοκληρώθηκε στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας και ήταν αφιερωμένο στο Νίκο Μαμαγκάκη, ενώ το κεντρικό του δρώμενο – ο θεματικός πυρήνας μιας σειράς άξιων και σημαντικών μουσικών παραστάσεων- ήταν η απαγγελία όλου του έργου στους καλοκαιρινούς ακόμα και γεμάτους κόσμο δρόμους της πόλης από 34 διαφορετικά, ερασιτεχνικά κυρίως, σύνολα. Ο μαραθώνιος ερμηνείας ξεκίνησε από την Μεγάλη Πόρτα της Πλατείας Τεσσάρων Μαρτύρων με την χορωδία του Λυκείου των Ελληνίδων για να ακολουθήσει σε διάφορα ιστορικά σημεία και παραδοσιακά στέκια της πόλης, μια αλληλουχία τοπικών μουσικών σχημάτων, συγκροτημάτων, φιλαρμονικών, θεατρικών και χορευτικών ομάδων, πολιτιστικών συλλόγων.
Ήταν μια πραγματικά συγκινητική – και βαθιά κοινωνική – εμπειρία να παρακολουθείς από νωρίς το πρωί ως το σούρουπο να υλοποιείται η ιδέα του γνωστού (και Ρεθύμνιου) σύγχρονου συνθέτη Γιώργου Κουμεντάκη, ο οποίος είχε αναλάβει εθελοντικά φέτος το ρόλο του αεικίνητου υπεύθυνου προγραμματισμού των εκδηλώσεων που έκαναν τα επίνεια της πόλης – την πάντα υποβλητική και λαμπρά φωτισμένη τη νύχτα Φορτέτζα και όλη την περιοχή γύρω από την παλιά πόλη και το λιμάνι – να μοιάζουν ακόμα πιο εντυπωσιακά, αναδεικνύοντας τη σύνδεση τους με την πολυκύμαντη ιστορία του τόπου.
Το εναρκτήριο αυτό ολοήμερο γεγονός υπήρξε εντυπωσιακό, ακολούθησαν όμως κι άλλες σημαντικές μουσικές εκδηλώσεις με λιγότερο ή περισσότερο άμεση σύνδεση με τον Ερωτόκριτο και την αναγεννησιακή μουσική παράδοση (ανάμεσα τους οι εμφανίσεις τοπικών και όχι μόνο αστέρων όπως οι Χαϊνηδες και ο Γιάννης Χαρούλης). Η πιο ιδιαίτερη όμως απ’ όσες προλάβαμε να παρακολουθήσουμε στις δύο από τις δέκα μέρες του φεστιβάλ που φιλοξενηθήκαμε στο Ρέθυμνο, ήταν η συναυλία του συνόλου Latinitas Nostras («Η καθ΄ημάς Εσπερία») του Μάρκελλου Χρυσικόπουλου στο θέατρο Ερωφίλη στη Φορτέτζα. Τίτλος της μουσικής αφήγησης / περιπλάνησης που συνδύασε μοναδικά και σε ιδανικά ατμοσφαιρικό περιβάλλον (είχε παρουσιαστεί πρόσφατα και στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στην Αθήνα) μπαρόκ γαλλικά αναγνώσματα του Σκότους με ρεμπέτικα και αμανέδες, «…αφού σε λίγο θα πλαγιάζω μες στο χώμα…». Το φεστιβάλ συνεχίστηκε και τις επόμενες μέρες, εμείς πάντως φύγαμε συγκινημένοι εκείνο το βράδυ από το παλιό φρούριο, και διατηρούμε ακόμα αρκετό από το διαχρονικά αναγεννησιακό πνεύμα ενός θεσμού που οραματίστηκαν γι’ αυτό τον πανέμορφο χώρο από τα μέσα της δεκαετίας του ’60 ήδη κορυφαίοι του πνεύματος και της έκφρασης συμπατριώτες μας όπως ο Αλέξης Μινωτής και ο Δημήτρης Πικιώνης.
Θερμές ευχαριστίες στον Γιώργο Κουμεντάκη, την αντιδήμαρχο Πέπη Μπιρλιράκη – Μαμαλάκη, την μουσικολόγο Ελευθερία Μιχαλά και το Creta Palace για την φιλοξενία