Κάθε νέα του παραγωγή, ισοδυναμεί με μια ξεχωριστή εμπειρία που θέλεις να γευτείς, ακόμη κι αν ξέρεις ότι οι παραστάσεις θα βγουν sold out μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα. Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, έχει χαρακτηριστεί αλχημιστής των εικόνων, των κινήσεων και των ήχων που χαράζουν την ατομική μας πορεία προς την πηγή της ζωής, παρακινώντας μας να ανακαλύψουμε τη δική μας αλήθεια καθώς αντικρίζουμε το φως. Η καθολικότητα δεν υφίσταται. Τα έργα του είναι στραμμένα στο ατομικό βίωμα και την ατομική εμπειρία. Στον τρόπο με τον οποίο ο κάθε άνθρωπος συλλαμβάνει την έννοια της αλήθειας, της δημιουργίας και της ελευθερίας.
Οι δημιουργίες του Δημήτρη Παπαϊωάννου δεν χρειάζονται λέξεις για να περιγραφούν και οι αναλύσεις στερούν τη μαγεία τους. Πλάθοντας έναν συμβολικό κόσμο γεμάτο ήχους, εικόνες και χορό, μας αφήνει να τον περιεργαστούμε με τον δικό μας τρόπο, σε ένα προσωπικό ταξίδι στο ασυνείδητο. Δικαίως, όπως χαρακτηριστικά έγραψε η εφημερίδα Le Figaro τον Ιούνιο του 2021, «O Παπαϊωάννου είναι χωρίς αμφιβολία ένας από τους τέσσερις πιο σημαντικούς χορογράφους στον κόσμο».
Την περασμένη Κυριακή, ήμουν μία από τις τυχερές και τους τυχερούς που απόλαυσαν με όλες τους τις αισθήσεις, το νέο έργο του Δημήτρη Παπαϊωάννου, «Εγκάρσιος Προσανατολισμός», στην κατάμεστη Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Μπορεί καθημερινά τα κρούσματα του covid να ανέρχονται σε αρκετές χιλιάδες, όμως η επιθυμία μας να μην χάσουμε την επαφή με την τέχνη, μας οδήγησε με ασφάλεια στον χώρο της παράστασης.
Όπως μαθαίνω, το έργο είναι εμπνευσμένο από τον εγκάρσιο προσανατολισμό, μία μέθοδο που χρησιμοποιούν τα έντομα για να διατηρούν σταθερή γωνία προς μια μακρινή πηγή φωτός για προσανατολισμό. Όσο βαθύ κι αν είναι το σκοτάδι, καταφέρνουν να πετούν προς ό,τι λάμπει. Σε αυτή τη διαδικασία, θεμελιώθηκαν όσα εκτυλίσσονται στη σκηνή. Οι εκφράσεις, οι χορευτικές φιγούρες των ερμηνευτών και ο τρόπος με τον οποίο το σώμα τους άλλοτε «έσπαγε» και άλλοτε διπλωνόταν, είχε κάτι το απόκοσμο. Για 105 λεπτά, το βλέμμα μας συγχρονίστηκε με την πορεία του γυμνού κορμιού τους, που διεκδικούσε την ελευθερία του.
Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει αν θα ξυπνήσει με την ίδια μορφή που είχε χθες, αν θα έχει δύο ή τέσσερα πόδια, αν θα έχει ανθρώπινη όψη ή εκείνη του Μινώταυρου. Κανένα σώμα δεν παρουσιάζεται στην τελική του μορφή και στην ολότητά του. Τα αντρικά και γυναικεία μέλη του σώματος μπλέκονται, δημιουργώντας αλλόκοτες μορφές – άλλες ακέφαλες, άλλες με ουρά γοργόνας και άλλες έτοιμες να φέρουν στον κόσμο μία νέα ζωή.
Η νέα παραγωγή της Στέγης και του Δημήτρη Παπαϊωάννου, με πάνω από 20 σπουδαίους διεθνείς συμπαραγωγούς, άρχισε το παγκόσμιο ταξίδι της τον Ιούνιο του 2021 και έχει ήδη παρουσιαστεί στις πιο σημαντικές σκηνές της Ευρώπης, με μια ομάδα σπουδαίων συντελεστών και ερμηνευτών. Οι πρώτες κριτικές από διεθνή Μέσα αποθέωσαν για μία ακόμη φορά τον Δημήτρη Παπαϊωάννου: «Αν ο Μιχαήλ Άγγελος ζούσε τώρα, μια τέτοια δουλειά δεν θα μας παρέδιδε;» αναφέρει το κορεάτικο auditorium.kr – «κόσμημα εφευρετικότητας και ομορφιάς» γράφει το γαλλικό Le Progrès – «μια παρατεταμένη πράξη καλλιτεχνικής μαγείας που δημιουργήθηκε μπροστά στα μάτια μας από τους ανυπέρβλητα ακριβείς ερμηνευτές» σημειώνουν οι New York Times.
«Γράφω τα έργα μου ενώ τα κατασκευάζω στις πρόβες. Προετοιμάζω υλικό μόνο για να ξεκινήσω τη διαδικασία και –τις περισσότερες φορές– το πετάω», αναφέρει ο ίδιος για την παραγωγή του. «Έχω αποφασίσει να μη γνωρίζω τι φτιάχνω πριν και κατά τη διάρκεια. Στο τέλος, αν είμαι τυχερός, εμφανίζεται το έργο και προσπαθώ να το καταλάβω και να το τελειοποιήσω. Κρατάω το δικαίωμα να τα αλλάξω όλα την ύστατη στιγμή. Οπότε, είναι δύσκολο για μένα να σας μιλήσω για κάτι πριν δημιουργηθεί. Τι να τις κάνει κανείς τις προθέσεις; Η τέχνη είναι πράξη. Αν σας μιλήσω, είναι σίγουρο ότι είτε θα σας παραπλανήσω είτε θα προδώσω το έργο».
Ο Εγκάρσιος Προσανατολισμός, έρχεται μετά την εμβληματική τριλογία του χορογράφου, η οποία απαρτίζεται από την «Πρώτη Ύλη» και τα δύο έργα που περιόδευσαν διεθνώς, σε συμπαραγωγή της Στέγης: Still Life και Ο Μεγάλος Δαμαστής, ενώ το τελευταίο έργο του που παρουσιάστηκε στη Στέγη το 2018 ήταν το Since She, με το Χοροθέατρο Wuppertal της Pina Bausch. Ο Εγκάρσιος Προσανατολισμός πήρε την τελική του μορφή στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης μετά από ενάμιση μήνα προβών, ενώ η παράσταση ήταν προγραμματισμένη αρχικά για τις σεζόν 2019-20 & 2020-21 και ακυρώθηκε στο πλαίσιο των προληπτικών μέτρων κατά του Covid-19.