Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Nickolas Rossi, που είδαμε πριν λίγες μέρες στις Νύχτες Πρεμιέρας, επιτυγχάνει απολύτως στον πρωταρχικό του σκοπό: να μιλήσει αποκλειστικά για τα τραγούδια του Elliott Smith, σαν ένας ιδιαίτερος φόρος τιμής σε έναν μουσικό που με τις αδιευκρίνιστες συνθήκες του θανάτου του έχει προκαλέσει περισσότερα κουτσομπολίστικα σχόλια απ’ όσα γράφτηκαν για την επιτυχημένη καριέρα του, η οποία διεκόπη βίαια πολύ πριν την ώρα της. Αν κάτι κάνει εντύπωση στον Rossi, είναι πρώτα και κύρια το γεγονός πως ασχολήθηκε με αυτό το ντοκιμαντέρ κάπως τυχαία. Όχι ως φανατικός οπαδός αλλά ως κάποιος που εντελώς μοιραία έπεφτε πάνω στη μουσική του Smith, χωρίς να θέλει απαραίτητα να παρακολουθήσει την καριέρα του. Αρχικά, μετακομίζοντας στο Πόρτλαντ την εποχή που οι Heatmiser ανέβαιναν στο μουσικό χρηματιστήριο και στη συνέχεια, ζώντας πολύ κοντά στη γειτονιά που αποτελεί μέχρι σήμερα ιδιαίτερο μνημείο για τους οπαδούς του διάσημου τραγουδοποιού (γνωστή ως Solution’s Wall και ως η τοποθεσία που κοσμούσε το εξώφυλλο του Figure 8). Το μικρό tribute video που γύρισε σε αυτόν τον τοίχο με τα στιχάκια και τα κεριά που τον φωτίζουν, προκάλεσε πανζουρλισμό στους απανταχού θιασώτες του αδικοχαμένου τραγουδοποιού και κάπως έτσι κατέληξε να βρει τα λεφτά μέσω του kickstarter για να γυρίσει το Heaven Adores You.
Τον συνάντησα πριν από μια περίπου εβδομάδα και παρόλο που είχε τον άχαρο ρόλο να μιλάει για κάποιον άλλο κι όχι για τον εαυτό του, κατάφερε να διατηρήσει το χιούμορ του ανέπαφο αν και είχε περάσει το ολόκληρο το απόγευμά του μιλώντας σε δημοσιογράφους. Η αφετηρία της συνέντευξης μας γίνεται με μένα να ομολογώ πως δεν είχα δει ακόμα την ταινία κι αυτόν να απαντάει «Το ξέρεις ότι στο τέλος πεθαίνει;».
Ήσουν fan του Elliott Smith πριν μετακομίσεις στο Πόρτλαντ; Ανακάλυψα τη μουσική του όταν μετακόμισα εκεί. Ήταν περίπου την ίδια εποχή που άρχισε κι αυτός να γράφει τα δικά του τραγούδια. Συνέπεσε η άφιξη μου με την περίοδο που έπαιζε με τους Heatmiser κι άρχιζε τις σόλο εμφανίσεις. Ήμουν πιτσιρικάς κι έβρισκα τη μουσική του ανακουφιστική.
Οπότε έζησες από κοντά την εξέλιξή του; Και ναι, και όχι. Ξέρεις, όταν έπαιζε με τους Heatmiser δεν ήταν ακόμα ο Elliott Smith που ξέρουμε τώρα. Ήταν απλά ένας τύπος σε μια μπάντα. Όταν άρχισε τη σόλο καριέρα του, ήταν απλά ο τύπος απ’τους Heatmiser. Η εξέλιξή του άρχισε όταν έφυγε απ’το Πόρτλαντ κι άρχισε να κυκλοφορεί δίσκους με πιο πλούσιες ενορχηστρώσεις και καλύτερες παραγωγές. Οι δύο πρώτοι δίσκοι που έγραψε την περίοδο του Πόρτλαντ ήταν πιο απλοί. Προσωπικά, προτιμώ τις πρώιμες δουλειές του, ίσως γιατί μου θυμίζουν την εποχή που έγινα αυτό που λένε «fan της μουσικής του». Μου αρέσουν όλοι οι δίσκοι του, αλλά ο πρώτος για παράδειγμα, θα είναι για πάντα στην καρδιά μου ως κάτι πολύ σημαντικό. Σίγουρα, ακόμα και στο Figure 8 υπήρχαν μερικά καταπληκτικά τραγούδια αλλά δεν θα έλεγα ότι πρόκειται τον για αγαπημένο μου δίσκο του.
Πως ήταν πάνω στη σκηνή; Την περίοδο των Heatmiser σίγουρα σου τραβούσε την προσοχή. Αναρωτιόμασταν ποιος είναι αυτός ο τύπος. Μετά έγινε κάτι πολύ ιδιαίτερο. Ένας τύπος μόνος του στη σκηνή, που μπορούσε μόνο με μια κιθάρα να απλώνει μια βαριά σιωπή στην αίθουσα. Δεν το λέω ως κλισέ, έτσι συνέβαινε στην πραγματικότητα. Έβλεπες τους ανθρώπους να θέλουν στ’ αλήθεια να ακούσουν αυτό που έβγαινε απ’ το στόμα του. Νομίζω όμως πως εκείνη την εποχή δεν καταλαβαίναμε ακριβώς πόσο καλό ήταν αυτό που βλέπαμε κι ακούγαμε. Εξακολουθούσε να είναι ένας τύπος με μια ακουστική κιθάρα, μια σπουδαία φωνή που μιλούσε για σπουδαία πράγματα αλλά δε νομίζω πως το αντιμετωπίζαμε ως κάτι αληθινά συναρπαστικό.
Τον γνώρισες ποτέ; Ναι, μια φορά. Ήταν στο Λονδίνο, έξω από έναν συναυλιακό χώρο που θα έπαιζε αργότερα.
Συνέχισες να ακούς τους δίσκους όταν έφυγε απ’ το Πόρτλαντ; Όχι ιδιαίτερα. Λίγο καιρό αργότερα έφυγα κι εγώ, έκανα διάφορα άλλα πράγματα, άκουγα διαφορετική μουσική. Γενικά, η σχέση μου με τον Elliott Smith είχε κάτι το τοπικιστικό. Τον θυμόμουν ως έναν εξαιρετικό καλλιτέχνη απ’το Πόρτλαντ αλλά ως εκεί. Δεν θα έλεγα πως παρακολουθούσα στενά την καριέρα του. Τουλάχιστον μέχρι το 2003 που πέθανε στο Λος Άντζελες γιατί ζούσα κι εγώ εκεί, εκείνη την περίοδο.
Δεν ήμασταν εκεί όταν πέθανε, ήταν μόνο μια γυναίκα κι αυτό είναι όλο. Στο τέλος της ταινίας, βάλαμε αυτό ακριβώς που γράφτηκε στην ιατροδικαστική αναφορά: οι αιτίες του θανάτου του είναι αδιευκρίνιστες. Προσωπικά δε με ενδιαφέρει να λύσω ένα μυστήριο. Μου αρέσει τόσο πολύ η μουσική του Elliott κι αυτό ακριβώς είναι το νόημα της ταινίας.
Τι συνέβη στο Λος Άντζελες όταν κυκλοφόρησαν τα άσχημα νέα; Ήταν μέλος της τοπικής σκηνής, σίγουρα ήταν σκληρό για όλους. Προσωπικά, μου έκανε εντύπωση ήταν αυτό που έγινε εξώ απ’ το Solutions Audio-Video Repair. Δεν μπορείς να φανταστείς πόσος κόσμος έγραφε στον τοίχο ή πόσα κεριά υπήρχαν αναμμένα. Πραγματικά δεν είχα ιδέα ότι είχε τόσους πολλούς και τόσο φανατικούς οπαδούς. Όταν έφτιαξα εκείνο το μικρό tribute video δεν περίμενα την αντίδραση όλου αυτού του κόσμου. Ούτε φανταζόμουν ότι θα αφορούσε κοινό απ’ όλα τα μέρη του πλανήτη. Απ’ την Αργεντινή, τη Χιλή, την Αυστραλία, την Ιαπωνία, τη Φιλανδία, από παντού.
Ενδιαφέρον που κατέληξες τελικά να κάνεις ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του τότε… Πως αποφάσισες να φτιάξεις εκείνο το πρώτο μικρό βίντεο; Έμενα κοντά στο Solution’s Wall και μου έκανε μεγάλη εντύπωση το θέαμα. Τότε τριγυρνούσα συνέχεια με μια κάμερα στο χέρι και γύρισα μερικά πλάνα χωρίς όμως να ασχοληθώ παραπάνω. Μετά από δύο περίπου χρόνια το ανέβασα στο you tube κι έγινε ότι έγινε. Ακολούθησαν πολλές συζητήσεις, υπήρχε μεγάλη διάθεση να φτιαχτεί κάτι που θα μιλούσε για τη μουσική του, θα εστίαζε στην καριέρα του, αδιαφορώντας για τα υπόλοιπα. Το τρέξαμε στο Kickstarter για να δούμε αν θα υπήρχε διάθεση να χρηματοδοτηθεί κάτι τέτοιο και το αποτέλεσμα βρίσκεται πλέον στους κινηματογράφους.
Δυσκολεύτηκες να πείσεις τους φίλους, την οικογένεια, τους συνεργάτες, όσους ήταν κοντά του να σου μιλήσουν; Δεν ξέρω αν μπορώ να ισχυριστώ ότι ήταν εύκολο, αλλά αποφασίσαμε απλά να ρωτήσουμε. Νομίζω πως η πρόθεσή μας να φτιάξουμε μια ταινία που θα εστίαζε στη μουσική του, «μαλάκωσε» τη διστακτικότητα όλων αυτών των ανθρώπων. Δεν είχαμε καμία διάθεση να μιλήσουμε για τον περίεργο θάνατό του. Θέλαμε να μάθουμε πως ήταν να ηχογραφείς μαζί του, να περιοδεύεις, να τον βλέπεις να εξελίσσεται καλλιτεχνικά, να καταλάβουμε πόσο επιδραστικός μουσικός ήταν. Σε όλες τις κουβέντες ξεκαθαρίστηκε απ’ την αρχή πως αν κάποιος θέλει να μιλήσει για το θάνατό του, μπορεί να το κάνει, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θέλαμε να θεωρηθεί απαραίτητη συνθήκη. Θα ήταν μια τελείως διαφορετική ταινία αν επιλέγαμε να μιλήσουμε για το τέλος του, θα ήταν γεμάτη εικασίες, υποθέσεις και δεν θα καταλήγαμε και πουθενά. Δεν ήμασταν εκεί όταν πέθανε, ήταν μόνο μια γυναίκα κι αυτό είναι όλο. Στο τέλος της ταινίας, βάλαμε αυτό ακριβώς που γράφτηκε στην ιατροδικαστική αναφορά: οι αιτίες του θανάτου του είναι αδιευκρίνιστες. Ίσως σε δέκα χρόνια να έχει αλλάξει αυτό και τότε να πρέπει να αλλάξει η ιστορία αλλά προσωπικά δε με ενδιαφέρει να λύσω ένα μυστήριο. Μου αρέσει τόσο πολύ η μουσική του Elliott κι αυτό ακριβώς είναι το νόημα της ταινίας. Είναι σχεδόν συγκινητικές οι αντιδράσεις των σκληροπυρηνικών fans, ίσως γιατί ασχολούμαστε αποκλειστικά με τη μουσική πλέυρά του. Σίγουρα, υπάρχει ένα κοινό που θέλει την ταμπλόιντ πλευρά της ζωής του Elliott αλλά, ξαναλέω, δεν μας ενδιέφερε.
Μπορώ να πω με σιγουριά, πως ήξερε πολύ καλά πόσο ταλαντούχος ήταν. Όχι μόνο αυτό, αλλά ήθελε να το μάθουν όλοι. Υπάρχουν πολλές ιστορίες όπου ο Elliott παίζει ένα καινούργιο τραγούδι σε κάποιο φίλο ή συνεργάτη του κι έχει αυτό το βλέμμα που ρωταέι «είναι πολύ καλό ε;».
Υπάρχει κάτι που ανακάλυψες γι’ αυτόν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων και δεν ήξερες ήδη; Ναι, σίγουρα. Το βασικό είναι ότι μέχρι να ασχοληθώ με αυτό το project νόμιζα πως έγραφε πάντα για τον εαυτό του. Κατά τη διάρκεια της έρευνας για την ταινία, μού έγινε ξεκάθαρο πως δεν ήταν αλήθεια αυτό, δεν μιλούσε απαραίτητα για τη θλιβερή ζωή του ή κάτι τέτοιο. Μιλούσε για πράγματα που παρατηρούσε και τα ανέφερε με ειλικρίνεια και με τον τρόπο που τα καταλάβαινε. Το βρίσκω πραγματικά αξιέπαινο όλο αυτό, θέλει πολύ ταλέντο να ασχολείσαι και με τους άλλους, περισσότερο σίγουρα απ’ το να γράψεις άλλο ένα τραγούδι για τον εαυτό σου. Γι’ αυτό ο κόσμος ένιωσε μια σύνδεση μαζί του, έγραφε για κοινά θέματα που μας αφορούν όλους, όπως η θλίψη, η ευφορία, ο έρωτας, η απελπισία κτλ. Η μουσική του ήταν πραγματικά καλή, δεν ήταν μια ακόμα περίπτωση εγωκεντρικών καταχωρήσεων σε ένα προσωπικό ημερολόγιο όπως είναι τα τραγούδια πολλών τραγουδοποιών σαν κι αυτόν. Ήταν ένας εξαιρετικά ταλαντούχος τεχνίτης με ιδιαίτερη γλώσσα κι εντυπωσιακή μουσική ικανότητα.
Πιστεύεις πως είχε γνώση της μεγάλης μουσικής του ικανότητας; Προσωπικά, δεν είμαι και πολύ σίγουρος… Είχα την ίδια ακριβώς εντύπωση μέχρι να αρχίσω να μιλάω με τους φίλους του. Μπορώ να πω με σιγουριά, πως ήξερε πολύ καλά πόσο ταλαντούχος ήταν. Όχι μόνο αυτό, αλλά ήθελε να το μάθουν όλοι. Υπάρχουν πολλές ιστορίες όπου ο Elliott παίζει ένα καινούργιο τραγούδι σε κάποιο φίλο ή συνεργάτη του κι έχει αυτό το βλέμμα που ρωταέι «είναι πολύ καλό ε;». Νομίζω πως από ένα σημείο και μετά γνώριζε πως η επιβράβευση που γνώριζε ήταν απολύτως δίκαιη. Η διασημότητα απ’ την άλλη, αμφιβάλλω αν κάνει καλό σε οποιονδήποτε. Στον Elliott, σε μένα ή σε σένα. Αυτό το είχε καταλάβει νωρίς αλλά είχε την ευκαιρία να ζει κάνοντας αυτό που αγαπούσε και πολύ απλά… το έκανε. Όλα αυτά χωρίζονται από μια πολύ λεπτή γραμμή, ήταν σίγουρα ταπεινός και είχε έναν «αέρα» ανασφάλειας αλλά ταυτόχρονα ήξερε καλά το εαυτό του. Κι αν θέλεις τη γνώμη μου, είναι αδύνατο να είσαι τόσο καλός και να μην το καταλαβαίνεις.
Αν είχες τα λεφτά να ξεκινήσεις αύριο ένα καινούργιο μουσικό ντοκιμαντέρ, για ποιον θα ήταν; Νομίζω για τους Butthole Surfers αλλά δεν είμαι σίγουρος πως θα ήθελε να το δει κάποιος άλλος εκτός από μένα.
