Μετά από έναν χρόνο, ο διεθνώς καταξιωμένος αρχιμουσικός επιστρέφει στο πόντιουμ της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Αυτή τη φορά, διευθύνει έργα των Φίλιππου Τσαλαχούρη, Πάουλ Χίντεμιτ και Σεργκέι Ραχμάνινοφ.
Λίγο πριν την πολυαναμενόμενη συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών μιλάει μεταξύ άλλων για την προσωπική σχέση του με τον πιανίστα Νικολάι Λουγκάνσκυ, τη μουσική του Ραχμάνινοφ, αλλά και τη νέα του θέση ως μουσικός διευθυντής της Όπερας και της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Γκρατς.
Το έργο του Πάουλ Χίντεμιτ, «Ματίας ο ζωγράφος», πραγματεύεται σε μεγάλο βαθμό τον ρόλο του καλλιτέχνη μέσα στην κοινωνία. Ο Ματίας Γκρύνεβαλντ της όπερας ενώνει τις δυνάμεις του με τους εξεγερμένους της εποχής του, στον Πόλεμο των Χωρικών, αλλά στο τέλος επιστρέφει στη ζωγραφική με την παρότρυνση, μάλιστα, των γύρω του. Θα συμφωνούσατε με την άποψη ότι οι καλλιτέχνες «βοηθούν» περισσότερο την κοινωνία μέσα από τα έργα τους;
Εξαρτάται από τις συνθήκες, νομίζω. Στην περίπτωση του «Ματία», εντούτοις, συμβαίνει κάτι το ασυνήθιστο. Η συμφωνία δεν αποτελεί ένα είδος σουΐτας με συμπυκνωμένο μουσικό υλικό από την ομώνυμη όπερα. Αντιθέτως, ο Χίντεμιτ συνέθεσε πρώτα την συμφωνία και αργότερα ενέταξε την μουσική της στην όπερα. Τα τρία μέρη της υπέροχης αυτής συμφωνίας είναι εμπνευσμένα από το περίφημο Τέμπλο του Ίζενχαϊμ και το περιγράφουν μουσικά με απολύτως συναρπαστικό τρόπο, αλλά δεν θεωρώ ότι κρύβουν ένα βαθύτερο νόημα για τον ρόλο των καλλιτεχνών στην κοινωνία.
Το Τρίτο Κοντσέρτο του Ραχμάνινοφ που πρόκειται να διευθύνετε αποκαλείται συχνά το δυσκολότερο κοντσέρτο που έχει γραφτεί για πιάνο. Ωστόσο, πρόκειται και για ένα δομικά περίπλοκο μουσικό έργο. Ποιες θα λέγατε ότι είναι οι προκλήσεις για τον αρχιμουσικό και την ορχήστρα;
Το συγκεκριμένο κοντσέρτο είναι πράγματι από τα δημοφιλέστερα, αλλά και δυσκολότερα του ρεπερτορίου, όχι μόνο για τον πιανίστα, αλλά και για τον αρχιμουσικό. Επειδή ο πιανίστας παίζει πάρα πολλές γρήγορες νότες, αλλά και επειδή ο Ραχμάνινοφ απαιτεί μεγάλη ευελιξία και συνεχείς μικρομεταπτώσεις στην ρυθμική αγωγή, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να «δέσει» η ορχήστρα με τον σολίστ και να μην φαίνεται ότι «κυνηγά» το πιάνο ασθμαίνοντας! Για να παίζουν όλοι με μία πνοή, πρέπει ο αρχιμουσικός να διαισθάνεται ή να προβλέπει τις προθέσεις του σολίστ και να δίνει τις ανάλογες εντολές στην ορχήστρα κλάσματα του δευτερολέπτου εκ των προτέρων, ώστε να προλαβαίνει το πολυπληθές σώμα των μουσικών να αντιδράσει εγκαίρως.
Τι αναμένετε από την συνεργασία με τον Νικολάι Λουγκάνσκυ, ο οποίος αναμφίβολα αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους βιρτουόζους των ημερών μας;
Ο Νικολάι Λουγκάνσκυ είναι πράγματι ένας από τους κορυφαίους σολίστ πιάνου των ημερών μας. Είχα την χαρά να συνεργαστώ μαζί του ήδη εδώ και αρκετά χρόνια, με την Φιλαρμονική της ΝΔ Γερμανίας, όταν ήμουν Κορυφαίος Αρχιμουσικός της, και πάλι με έργο του Ραχμάνινοφ (τις Παραλλαγές σ’ ένα θέμα του Παγκανίνι) και έκτοτε μας συνδέει μία θερμή προσωπική σχέση. Αγαπά ιδιαίτερα την Ελλάδα, την τελευταία φορά μάλιστα συναντηθήκαμε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Κλασικής Μουσικής Κουφονησίων. Είναι εξαίρετος μουσικός και παίζει με τόσο αβίαστο τρόπο, ώστε είμαι σίγουρος πως το αποτέλεσμα θα είναι θαυμάσιο.
Κατά τη γνώμη σας, ποια χαρακτηριστικά της μουσικής του καθιστούν τον Ραχμάνινοφ έναν από τους πιο αγαπητούς και πολυπαιγμένους συνθέτες μέχρι και σήμερα;
Αστείρευτες μελωδικές γραμμές που συγκινούν, πλούσιες αρμονίες με χαρακτηριστικά σλαβικά ηχοχρώματα που δημιουργούν μία νοσταλγική διάθεση και αιχμηρά ρυθμικά μοτίβα που συνεπαίρνουν, μεταξύ άλλων. Αλλά και το στοιχείο της τεχνικής δυσκολίας που πρέπει να ξεπεράσουν οι ερμηνευτές δημιουργεί μία εσωτερική ένταση που μεταδίδεται κι ενθουσιάζει το κοινό, όπως εξάλλου σε μία συμφωνία του Μπετόβεν ή σε μία δεξιοτεχνική άρια στην όπερα.
Πρόκειται να διευθύνετε, επίσης, την ελληνική πρεμιέρα της Ιουλιανής Σουίτας του Φίλιππου Τσαλαχούρη. Πώς θα περιγράφατε το ιδίωμα του συνθέτη;
Το συγκεκριμένο έργο είναι γραμμένο σε απλή τονική γλώσσα με ενδιαφέροντα ηχοχρώματα, είναι ιδιαίτερα ατμοσφαιρικό και περιγραφικό.
Πέρυσι κάνατε το ντεμπούτο σας στην Αμερική διευθύνοντας την ορχήστρα της όπερας του Σαν Φρανσίσκο στον Ευγένιο Ονέγκιν του Τσαϊκόφσκι. Ποιες εντυπώσεις σας άφησε η συγκεκριμένη συνεργασία;
Ήταν εντυπωσιακός ο επαγγελματισμός όλων των εργαζομένων στην όπερα, από τους μουσικούς της ορχήστρας, τους χορωδούς και τους πιανίστες έως τους τεχνικούς στη σκηνή και τους υπαλλήλους των γραφείων. Με γοήτευσε επίσης η ευγένεια και η εγκαρδιότητα όλων, από τον γενικό διευθυντή της όπερας μέχρι τους πορτιέρηδες!
Τον προσεχή Σεπτέμβριο θα αναλάβετε τη θέση του μουσικού διευθυντή της Όπερας και της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Γκρατς. Έχετε αποφασίσει τους βασικούς στόχους που θα θέλατε να εξυπηρετήσει η θητεία σας;
Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος γι’ αυτήν την θέση σε μία πανέμορφη πόλη, που θα μου επιτρέψει να συνδυάσω την όπερα με το συμφωνικό ρεπερτόριο. Τόσο το θέατρο όσο και η αίθουσα συναυλιών του Γκρατς αποτελούν κοσμήματα με πολύ καλή ακουστική, ενώ η ορχήστρα έχει θαυμάσιο ήχο και είναι πολύ ευέλικτη. Ένας από τους στόχους μου είναι η διεύρυνση του ρεπερτορίου με περισσότερα σύγχρονα έργα, στα οποία θα συμπεριλαμβάνονται και ελληνικές συνθέσεις. Στην πρώτη μου καλλιτεχνική περίοδο μεταξύ άλλων θα διευθύνω τις «Μεταστάσεις» του Ξενάκη και την «Μουσική του Φοίνικα» του Χρήστου.
Φέτος, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, την οποία διευθύνετε τακτικά ενώ έχετε διατελέσει καλλιτεχνικός της διευθυντής, κλείνει τα 80 της χρόνια. Τι εύχεστε για το μέλλον;
Σταθερά ανοδική ποιότητα, εξωστρέφεια, πολιτική στήριξη και οικονομική άνεση, ώστε μέχρι την 100ή της επέτειο να έχει διπλασιάσει το κοινό της και να έχει μία αναγνωρίσιμη θέση ανάμεσα στις καλύτερες ευρωπαϊκές ορχήστρες!