O κιθαρίστας και συνθέτης Λευτέρης Χριστοφής από τον Δεκέμβριο του 2017 είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του τζαζ live κλαμπ Jazzét Café, ενός αγαπημένου χώρου των δυτικών προαστίων που φροντίζει πολύ έντονα να βγάζει μπροστά μουσικά σχήματα και καλλιτέχνες της ελληνικής τζαζ σκηνής.
Είναι επίσης καλλιτεχνικός διευθυντής του Music Center Athens όπου διδάσκει ηλεκτρική κιθάρα, διευθύνει μουσικά σύνολα και ορχήστρες και δίνει σεμινάρια με θέμα «Από τον Αυτοσχεδιασμό στη Σύνθεση», ενώ τα τελευταία σχεδόν 30 χρόνια έχει συνεργαστεί ως καθηγητής ηλεκτρικής κιθάρας αλλά και της Jazz Fusion σε Μουσικά Σύνολα, με το Ωδείο Τέχνης Γ. Β. Φακανάς και το Ωδείο Φίλιππος Νάκας.
Το πιο σημαντικό απ’ όλα; Έχει χαρακτηριστεί ως ένας από τους κορυφαίους κιθαρίστες της Ευρώπης. Έχοντας λοιπόν μια μεγάλη εμπειρία στο ενεργητικό του επάνω στη τζαζ μουσική, φέτος επιμελείται το Jazzét Festival – 1st Hellenic International Jazz Festival 2024, που θα πραγματοποιηθεί στις 13, 14 και 15 Σεπτεμβρίου 2024 στο Θέατρο Πέτρας και ευελπιστεί να γίνει ετήσιος πολιτιστικός θεσμός.
Με αφορμή τη γέννηση αυτού του φεστιβάλ -που στο line up του περιλαμβάνει καταξιωμένους καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, εστιάζοντας σε Έλληνες δημιουργούς με διεθνείς συνεργασίες- μάς μίλησε όχι μόνο για τις δυσκολίες ενός τέτοιου εγχειρήματος και τα όσα θα ακούσουμε στο Θέατρο Πέτρας το φθινόπωρο, αλλά και για τη τζαζ σκηνή στη χώρα μας και φυσικά για την πολύχρονη συνεργασία του με το Jazzét Μusic Ηall.
Λευτέρη, τα τελευταία 6 σχεδόν χρόνια, είσαι καλλιτεχνικός διευθυντής του Jazzét Μusic Ηall. Τι έχεις αποκομίσει όλα αυτά τα χρόνια από αυτή τη συνεργασία; Στο χώρο του Music Center Athens (ΜCA)/Jazzèt έχω αφιερώσει 24 χρόνια της ζωής μου. Καθώς μεγάλωνα μια οικογένεια, έκανα εφικτή την παρουσία μου ως μουσικός εντός και εκτός των συνόρων της Ελλάδας. Ήδη τα ταξίδια μου από το 1983 και μετά σε χώρες της Ευρώπης, η παραμονή μου για πολλά χρόνια στην Αγγλία, η μετάβασή μου στην Αμερική, η επαφή με μουσικούς, παραγωγούς, δισκογραφικές εταιρείες και ανθρώπους που κινούνται γύρω από τη μουσική βιομηχανία, για μένα αποτελεί μία πολύτιμη εμπειρία που δεν αναπληρώνεται. Εμπειρία που δεν αποκτάται αν δεν κινείσαι με την ελάχιστη ταχύτητα που απαιτείται ώστε να νιώσεις ενεργός μουσικός και δημιουργικός καλλιτέχνης. Παραμένοντας πιστός στην αγάπη για τη μουσική μου, στη δημιουργία και τη μετάδοσή της σε νεότερους, εξαιρετικές στιγμές που πραγματικά έχουν φωτίσει το διάβα μου αλλά και οι παραστάσεις που έχουν δοθεί στο MCA/Jazzèt από το 2002, έχουν στοιχειοθετήσει μια καλλιτεχνική πορεία, η οποία και δεν αμφισβητείται. Η δημιουργία του Jazzèt Music Hall αποτέλεσε ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα. Όχι τόσο στο διοργανωτικό μέρος της, όσο στο να να γίνει κατανοητή από τους μουσικούς και κατά συνέπεια από το κοινό, η έννοια της περφόρμανς της συναυλίας. Χαίρομαι πάρα πολύ, για όλους εκείνους που πραγματικά έχουν κατανοήσει την “ιδέα”, την αισθητική και τελικά την αξία του Jazzèt, το οποίο έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη του κοινού, που παρακολουθούν ανελλιπώς τα μουσικά δρώμενά του. Δεν έχει σημασία αν το κοινό μας είναι μυημένο στη τζαζ, αυτό που δίνει νόημα είναι ότι το κοινό μας διψάει να ανακαλύψει το καινούργιο. Αυτό είναι το μεγάλο ωφέλημα της ελληνικής τζαζ σκηνής μέσα από το Jazzèt. Κορυφαίες στιγμές, κάθε φορά που το κοινό χειροκροτεί και ζητά “το λίγο ακόμα”.
Σίγουρα θα έχεις πολλές όμορφες ιστορίες να διηγηθείς από αυτά τα χρόνια, όχι μόνο σαν διευθυντής αλλά και σαν μουσικός αφού έχεις εμφανιστεί αρκετές φορές εκεί. Θες να μοιραστείς κάποια που σου έχει μείνει έντονα αποτυπωμένη στο μυαλό; Μια όμορφη ιστορία που θα ήθελα να μοιραστώ με τους αναγνώστες της Popaganda ήταν σε μια συναυλία των B.Y.S Trio, όταν μετά το πέρας της παράστασής τους -το αφιέρωμα στον σπουδαίο Charlie Hayden- ξεπήδησε αυθόρμητα μία κουβέντα μεταξύ κοινού και μουσικών. Συζητήθηκαν θέματα μουσικής, αυτοσχεδιασμού, ιστορίας και προσωπικών εντυπώσεων και εμπειριών που διήρκησε περισσότερο από μια ώρα. Η εκ βαθέων έκφραση των συναισθημάτων των θεατών, με συνδετικό κρίκο τη μουσική μύηση και αγαλλίαση, αποτέλεσε μια πρωτόγνωρη εμπειρία για μένα αλλά και για όλους τους συμμετέχοντες εκείνης της εξαίρετης βραδιάς. Μία άλλη συγκινητική στιγμή ήταν στην τελευταία συναυλία του σπουδαίου καλλιτέχνη Νίκου Τουλιάτου, που του απονεμήθηκε τιμητική διάκριση από το Μusic Center Athens για τα 55 χρόνια προσφοράς του στη μουσική, όπου μέρος του κοινού πλησίασε και κάθισε μπροστά στη σκηνή, παρακολουθώντας εκστασιασμένο τις τελευταίες νότες της συναυλίας.
Πώς προέκυψε η ιδέα του πρώτου Διεθνούς Jazzét Festival; Από τα εφηβικά μου χρόνια αναζητούσα χώρους για να παρουσιάσω τη μουσική μου, σε μια εποχή που οι συναυλιακοί χώροι πραγματικά σπανίζαν. Υπάρχει μια ιδιαίτερη προσωπική σχέση με το θέατρο Πέτρας αφού το 1985 συμμετείχα στην πρώτη του διοργάνωση, στο τότε μικρό και μοναδικό θέατρο (πριν την κατασκευή του μεγάλου θεάτρου) όπου τότε έθεσα και έτσι συζητήθηκε, την ανάγκη της κατασκευής μιας μικρής σκηνής για να πραγματοποιούνται οι συναυλίες. Για δεύτερη φορά το 2003, μαζί με τον φίλο και συνεργάτη Paul Wertico παρουσιάσαμε σε μία sold out συναυλία το προσωπικό μου άλμπουμ “Nous Icons” που κυκλοφόρησε από την Blue Note Records. Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια περίοδο η οποία δεν ευνοεί την τέχνη, η ελληνική κοινωνία οικονομικά συνθλίβεται και η ζωντανή μουσική σκηνή περιορίζεται σε μερικά κρατικοδίαιτα φεστιβάλ με ελάχιστους οικονομικούς πόρους και έναν αθέμιτο ανταγωνισμό υστεροφημίας. Έτσι ένιωσα την ανάγκη να υπάρξει μια διοργάνωση η οποία να έχει σκοπό να μεταφέρει στο κοινό την πραγματική διάσταση της ελληνικής δημιουργίας στον χώρο της τζαζ, με ένα βλέμμα προς το μέλλον της καλλιτεχνικής έμπνευσης και δημιουργίας. Οι καλλιτεχνικές συνεργασίες, οι δισκογραφικές παρουσιάσεις που αφορούν νέες δημιουργίες και μουσικά σχήματα από όλο τον Ελλαδικό χώρο αλλά και Ελλήνων που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό καθώς και προσκλήσεις σε καλλιτέχνες της παγκόσμιας μουσικής σκηνής, αποτελούν την ιδέα του 1st Hellenic International Jazz Festival.
Ποιες σκέψεις είχες όταν ετοίμαζες το line up του φεστιβάλ; Η πρώτη μου σκέψη ήταν η δημιουργία ενός διεθνούς φεστιβάλ όπου θα αναδεικνύεται το υψηλό καλλιτεχνικό επίπεδο, η αισθητική της περφόρμανς καθώς και η πρωτογενής δημιουργία. Η μετάκληση καταξιωμένων καλλιτεχνών της παγκόσμιας μουσικής σκηνής, οι Έλληνες καλλιτέχνες που ζουν και δημιουργούν στο εξωτερικό με τα γκρουπ τους, μουσικά σχήματα από όλο τον Ελλαδικό χώρο, η παρουσίαση νέων δισκογραφικών προτάσεων και κάποιες αναφορές στην mainstream jazz.
Ποιες διαφορές είδες στο να ετοιμάζεις το πρόγραμμα της σεζόν για ένα μαγαζί και στο να ετοιμάζεις τη σύνθεση ενός τριήμερου φεστιβάλ; Η διοργάνωση του προγράμματος στο Jazzèt Music Hall είναι πολύπλοκη γιατί κάθε εβδομάδα χτίζεις ένα μικρό φεστιβάλ. Το να πραγματοποιήσεις όμως μία τριήμερη γιορτή της τζαζ όπως το 1st Hellenic International Jazz Festival, σε ένα μεγάλο θέατρο όπως στο Θέατρο Πέτρας, αλλάζει τα δεδομένα. Το μέγεθος ενός τέτοιου θεάτρου απαιτεί μεγάλη προσέλευση κοινού, μία άρτια παραγωγή και διοργάνωση και την επιλογή των καλλιτεχνών με την παράστασή τους να εγγυώνται το υψηλό μουσικό επίπεδο.
Μιλώντας για ένα διεθνές φεστιβάλ, πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να στηρίξεις ένα τέτοιο εγχείρημα στην Ελλάδα ως καλλιτεχνικός διευθυντής; Χρειάστηκε πολύς χρόνος για να καταφέρεις να πραγματοποιηθεί; Η αλήθεια είναι ότι είχαμε περιορισμένο χρόνο να διοργανωθεί ένα διεθνές φεστιβάλ αλλά η εμπειρία και η γνώση δεκαετιών στον καλλιτεχνικό χώρο, τόσο στη συμμετοχή συναυλιών ως μουσικός, όσο και στη διοργάνωση συναυλιών ως καλλιτεχνικός διευθυντής στο Music Center Athens και στο Jazzèt, ήταν αρκετή ώστε να στηριχθεί ένα τέτοιο εγχείρημα. Η ιδιότητα μου ως μουσικός και οι προσωπικές μου επαφές με καλλιτέχνες στην Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό βοήθησε αρκετά αλλά παρ’ όλα αυτά, είναι γεγονός ότι είναι δύσκολη η αποπεράτωση ενός τέτοιου εγχειρήματος.
Κάποιοι μπορεί να σκεφτούν ότι είναι παράτολμο να το κάνεις τριήμερο. Υπάρχει το ανάλογο κοινό στη χώρα μας που μπορεί να το στηρίξει αυτό; Αν σκεφτείς τι είναι παράτολμο για τους άλλους ή τι είναι λογικό και αν πρέπει να γίνει, έχεις χάσει το παιχνίδι. Επικεντρώνεσαι στην ουσία και στην ανάγκη του τι πρέπει να διοργανωθεί στη χώρα σου, ώστε να προσφέρεις κάτι περισσότερο στην κοινωνία που ζούμε και μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Τίποτα δεν θα αλλάξει σε αυτή τη χώρα αν όλα γίνονται εκ του ασφαλούς. Το κοινό διαμορφώνεται ανάλογα με αυτό που έχεις να του προσφέρεις γιατί η ανθρώπινη φύση πάντα αναζητά το νέο. Όταν έχεις κερδίσει την εμπιστοσύνη των θεατών και ακροατών, όπως εμείς μέσα από το Jazzét Café/Music Hall, τότε έχεις κερδίσει το ενδιαφέρον του. Ο στόχος μας δεν είναι να προσελκύσουμε μόνο τους μυημένους της τζαζ αλλά και ένα ευρύτερο και ποικιλόμορφο κοινό, αυτούς που επιθυμούν να γνωρίσουν κάτι διαφορετικό, να το προσεγγίσουν και να το απολαύσουν. Μέσα από αυτό το φεστιβάλ προσκαλούμε τον κόσμο να παρακολουθήσει τις μουσικές που προτείνουμε με τους εκλεκτούς καλλιτέχνες μας, όχι μόνο ως μία παρακαταθήκη για την τζαζ μουσική αλλά και για το μέλλον αυτής της χώρας που θα πρέπει να διευρύνει τους πολιτιστικούς ορίζοντές της.
Εκτός από σένα, ποιοι είναι οι άνθρωποι κλειδιά πίσω από το φεστιβάλ; Ο άνθρωπος ο οποίος έχει αναλάβει το πλέον δύσκολο έργο το οποίο είναι τόσο το διοργανωτικό, όσο και το επικοινωνιακό, είναι η Arts Administrator Ελένη Γεωργίου, η αποκαλούμενη “Mama Jazz” -όπως την βάφτισε και ο παρουσιαστής του 1st Hellenic International Jazz Festival, o γνωστός jazz ραδιοφωνικός παραγωγός, Ιλάν Σολομών. Ο τίτλος αυτός δεν είναι καθόλου τυχαίος αφού συνδέεται με εκατοντάδες σπουδαστές και επαγγελματίες μουσικούς, έχοντας ουσιαστικά συμβάλλει στην παρότρυνση της ολοκλήρωσης των σπουδών τους και την επίτευξη της καλλιτεχνικής τους καριέρας, είτε με ρόλο συμβουλευτικό ή με την ψυχολογική και ηθική υποστήριξή τους. Στην Αγγλία, στα χρόνια των σπουδών της και στο ξεκίνημα της επαγγελματικής της καριέρας είχε ασχοληθεί με τη διοργάνωση συναυλιών, με αποκορύφωμα το πολιτιστικό φεστιβάλ σε υποβαθμισμένες περιοχές του Λονδίνου μέσα από το πιλοτικό πρόγραμμα του East London University, όπου και θεσμοθετήθηκε η πολιτιστική αναβάθμιση του East End of London. Η συνέπεια και η εμπειρία της είναι αυτές που ανελλιπώς έχουν στηρίξει την ελληνική τζαζ σκηνή μέσω της διοργάνωσης 700 συναυλιών στο Jazzét, τα τελευταία 6 χρόνια. Δίχως την Ελένη Γεωργίου το Jazzét Festival θα φάνταζε ακατόρθωτο αλλά επιπροσθέτως με την υποστήριξη μιας δυνατής οργανωτικής ομάδας, της ψηφιακής προβολής του, από την Logomotive και τους σημαντικούς χορηγούς επικοινωνίας μας, θα έχουμε ένα φεστιβάλ τζαζ δημιουργίας, χαράς και απόλαυσης. Το δεύτερο όνομα κλειδί στο Jazzét Festival είναι ο συνδιοργανωτής Περικλής Λάππας, ιδιοκτήτης της Elegant Asymmetry – Ήχος, Φως και Εικόνα όπου με την εμπειρία του σε μεγάλα events, θα αποτελέσει τον τεχνολογικό πυλώνα της διοργάνωσης. Επίσης, σημαντική συμβολή, όπου αγκαλιάστηκε με αγάπη και ενθουσιασμό η ιδέα του 1ου Ελληνικού Διεθνούς Τζαζ Φεστιβάλ, έχει η δημοτική αρχή του δήμου Πετρούπολης και ο δήμαρχός της Βαγγέλης Σίμος, η ομάδα του πολιτιστικού τμήματος και του γραφείου τύπου, με επικεφαλής την Έρη Γεωργακάκη αλλά και τον Γιώργο Καντζιλιέρη αντίστοιχα, υπό την διεύθυνση του αντιδημάρχου Πολιτισμού, Γιάννη Κουγέα.
Ως μουσικός, τι νιώθεις ότι είναι αυτό που χρειάζεται να γίνει στη χώρα μας ώστε να έχει περισσότερη φυσική παρουσία η τζαζ μουσική; Θα έλεγα ότι το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τη τζαζ αλλά γενικότερα τη μουσική όπου ο προορισμός της δεν ειναι η πίστα ή η Eurovision. Εννοώ τη μουσική που θέλει κόπο, μελέτη, αφιέρωση και όραμα. Αυτή η μουσική ανήκει στο χώρο της τζαζ, της αυτοσχεδιαζόμενης, της κλασικής και γενικότερα τα μουσικά ιδιώματα που αποζητούν την εξέλιξη, πέρα από τα έως τώρα πολιτιστικά δεδομένα της χώρας. Πρέπει να υπάρξει μια κρατική πολιτική ώστε να ανοιχτεί μια δίοδος μέσα από τα κρατικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά κανάλια σε αυτούς τους δημιουργούς, όπου η σκέψη τους θα διαμορφώνει ένα διαφορετικό και καινοτόμο μέλλον για την κουλτούρα της χώρας.
Τι περιμένουμε λοιπόν εκείνο το τριήμερο; Σε αυτή την τριήμερη γιορτή της τζαζ στο μαγευτικό Θέατρο Πέτρας θα παρουσιαστούν σχήματα και καλλιτέχνες από την εγχώρια και την παγκόσμια τζαζ σκηνή, με έμφαση στους Έλληνες δημιουργούς και τις διεθνείς συνεργασίες τους. Σε πρώτη επίσημη ζωντανή εμφάνιση το νέο σχήμα “Galassio” που δημιουργήσαμε με τον Νορβηγό κοντραμπασίστα Arild Andersen (Jan Garbarek Group & ECM), τον βραβευμένο με 7 Grammy Αμερικανό ντράμερ, φίλο και συνεργάτη μου από το 2002, Paul Wertico (Pat Metheny Group) και εμένα στην κιθάρα και τις συνθέσεις όπου και θα παρουσιαστεί το νέο δισκογραφικό έργο του σχήματος. Η ανερχόμενη συνθέτις και τραγουδίστρια Katerina Pipili με το κουαρτέτο της από τη Γαλλία, το βραβευμένο “Claude Diallo Situation” από την Ελβετία, η υπέροχη καλλιτέχνις Έλλη Πασπαλά και το πρότζεκτ “Elly loves Jazz”, με τη συμμετοχή του David Lynch και του Τάκη Φαραζή, το κατανυκτικό “BYS Trio” με καλεσμένους τους Χάρη Λαμπράκη και Άννα Λινάρδου, καθώς και το Ntinos Manos Quintet, με κορυφαίους μουσικούς της τζαζ σκηνής της Θεσσαλονίκης που θα πρωτοπαρουσιάσουν επίσημα το νέο τους άλμπουμ. Τέλος, στον προαύλιο χώρο του Θεάτρου Πέτρας θα υπάρξουν παράλληλες καλλιτεχνικές δράσεις και δρώμενα από ομάδες τζαζ χορού και κρουστών, έκθεση τζαζ φωτογραφίας με τίτλο ”Jazz as a Portrait Art” του John D. Carnessiotis και περίπτερα δισκογραφικών εταιριών, ωδείων, μουσικών σχολών, πολιτιστικών φορέων και οργανισμών, που θα προσελκύσουν το ενδιαφέρον των θεατών, ακροατών και επισκεπτών του 1ου Ελληνικού Διεθνούς Τζαζ Φεστιβάλ.
Φαντάζομαι ότι ο στόχος είναι να υπάρξει μέλλον για αυτή τη διοργάνωση. Έχεις ήδη ξεκινήσει να κάνεις σκέψεις για την επόμενη χρονιά; Επιθυμούμε το 1st Hellenic International Jazz Festival να γίνει ένας επιτυχημένος ετήσιος πολιτιστικός θεσμός στο Θέατρο Πέτρας και ήδη υπάρχουν σκέψεις για την επόμενη χρονιά.