Photo by UVA, James Medcraft and John Adrien
Λέγονται Massive Attack, γεννήθηκαν μια μέρα του 1988 στο Μπρίστολ -που το πιο πιθανό είναι πως έβρεχε- και άλλαξαν τη μουσική όσο κανείς άλλος τα τελευταία πόσα χρόνια. Δίνοντάς της μια γερή σπρωξιά και στέλνοντάς τη στον γεροδιάβολο. Ήταν ο Robert (“3D” Del Naja), ο Adrian (“Tricky” Thaws), ο Andrew (“Mushroom” Vowles) και ο Grant (“Daddy G” Marshall) – ο δεύτερος μετά θα έφευγε και θα έκανε καριέρα μόνο με το μεσαίο. Ήταν οι Massive Attack και αν λέγεσαι Neneh Cherry μπορείς -πέρα από δικά σου τα εξαιρετικά- να είσαι και πολύ περήφανη για ό,τι πρόσφερες στην παγκόσμια μουσική ιστορία, αφού εσύ είσαι που τους έσπρωξες στη Circa Records για να υπογράψουν συμβόλαιο το 1990. Μπράβο μωρή Νένε, όχι μπράβο!
Τα αγόρια αυτά ήταν μεγάλοι διδάσκαλοι κι ας μην το ήξεραν, ίσως, τότε. Δίδαξαν εκ νέου το μπάσο. Τις μουσικές γραμμές. Την αναπνοή στον ήχο. Τον ρυθμό που κρύβεται μέσα βαθιά στη μελαγχολία. Την ιστορία που μπορούν να κρύβουν οι λέξεις και τη δύναμη που κατέχουν στα μυαλά των ανθρώπων. Μίλησαν με τον θεό και αυτός τους απάντησε πίσω. Και όλοι -άντε, οι περισσότεροι- το άκουσαν.
Με το πρώτο τους άλμπουμ, Blue Lines, που κυκλοφόρησε το 1991 έδειξαν μπροστά. Πολύ μπροστά. Πάρα μα πάρα πολύ μπροστά. Χαιρετίστηκε ως ένα από τα καλύτερα άλμπουμ της δεκαετίας εκείνης, μπήκε σε λίστες, γέμισε λίστες, γάμησε τις λίστες.
Photo by UVA, James Medcraft και John Adrien
Οι Massive Attack και οι Young Fathers στο Oya festival του Oslo, στη Νορβηγία (10 August 2016) – EPA/TORSTEIN BOE NORWAY OUT
Έβγαλαν άλλα τέσσερα studio άλμπουμ. Το Protection του 1994. To Mezzanine του 1998. To 100th Window του 2003. Το Heligoland του 2010. Άντε να τα κάνω και πέντε με το Ritual Spirit EP του 2016 που έμοιαζε μεγαλύτερο από αυτό που θεωρητικά ήταν. Έχουν πουλήσει πάνω από 11 εκ. δίσκους -ή όπως τους λένε τώρα πια. Πήραν Brit Award, British Dance Art Αward, MTV Europe Music Αward, Q Αward, ade geia sou eiste oi kalyteroi award! Μπήκαν σε λίστες, γέμισαν λίστες, γάμησαν τις λίστες.
Η ιστορία μάλλον λέει πως έχουν έρθει στην Ελλάδα το 1997, το 1999 και το 2003, στο Θέατρο Λυκαβηττού. Το 2006 και το 2008 στο Στάδιο Καραϊσκάκη. Το 2010 στο Rockwave Festival στη Μαλακάσα. Νομίζω έχω χάσει του ’99. Ή ίσως του 2003. Ένα από αυτά τα δύο. Όχι ότι έχει καμία σημασία.
Όμως τα αγόρια από το Μπρίστολ και τα μυθικά κορίτσια τους που τραγουδούσαν τόσο «ειδικά» πάνω στα ηχητικά τους κελαρύσματα, ήταν κάτι περισσότερο από όλα αυτά. Από απλές Wikipedia αναμνήσεις δηλαδή μιας ξέφρενης ποιοτικής πορείας που γεμίζουν φυλλάδια και στέλνουν με τις πλούσιες πληροφορίες τους ανθρώπους σε συναυλίες και κατακλυσμικά downloads – όποτε λάχει.
Ήταν, και είναι κυρίως, αναμνήσεις, στάσεις, βλέμματα, στιγμές, κομμάτια μιας ζωής που φτιάχνουν παζλ τα οποία νοερά συνθέτεις τα βράδια, όταν ξαπλωμένος στο κρεββάτι, θυμάσαι ποιος στ’ αλήθεια είσαι.
Την πρώτη φορά που είδες το clip του Day Dreaming και το προσπέρασες χωρίς να νοιώσεις τίποτα -μα τίποτα;- από το τσουνάμι που ερχόταν. Μα πόσο ανόητος υπήρξες! Και αμέσως μετά, μα αμέσως μετά, ένα Unfinished Sympathy από το υπερπέραν – ακόμα φιγουράρει ως καλύτερο χορευτικό τρακ της περασμένης χιλιετίας – και την κραυγή της Shara Nelson να μελώνει ό,τι βρίσκει και να ανταριάζει ό,τι βρίσκει και δεν βρίσκει. Πόσες φορές κατέβηκες την Ερμού ουρλιάζοντας μέσα σου “Like a soul without a mind, In a body without a heart, I’m missing every part” σε ένα φαντασιακό προσωπικό δικό σου melodrama μονόπλανο που ξεμπροστιάζει το υπέρτατο κανονικό κλιπ; Πολλές; Δεν θα ντραπείς. Αμέτρητες. Μια Shara Nelson σε αυτό το κλιπ είμαστε όλοι, είπες και είχες δίκιο.
Την πρώτη φορά που είδες -ήδη μέσα στη δίνη του Justify My Love– το «παράνομό» τους Be thankful for what you’ve got με Tony Brian και σκέφτηκες πως η Αθήνα είναι πράγματι μια υπέροχη πόλη να ζεις, λίγο πριν σε τραβήξουν στις Κούκλες του τότε, στις απαρχές των ’90ς, για να ανακαλύψεις μια κρυφή και υπέροχα γκλίτερ πλευρά του κέντρου. Μετά από χρόνια θα μάθαινες πως το τραγούδι ήταν διασκευή -από αυτές που εκτιμούν και «ανασύρουν» γενικώς οι Massive έστω και υπόγεια. Πρώτος του χορού πληροφοριακά ήταν ο William De Vaughn με δύο εκατομμύρια πωλήσεις και καμία επαναφορά σε άλλη επιτυχία.
Και συνεχίζω. Τα δύο χέρια που αγκαλιάζονταν στον ήλιο, τη στιγμή που η κασέτα με το Protection και το Better Things και τη φωνή της Tracey Thorn -αχ ρε Tracey- έγλειφε τη ζέστη ανάμεσα στις θίνες της Λάγγερης στη Πάρο. Τα φωνητικά του 3D και του Tricky στο Karmacoma, οι φίλοι της ψυχής σου στα καλοκαίρια που δούλευες εποχιακά, και για πάντα δηλαδή, ο Τάσος, ο Μάκης ή οι Αυστραλέζες που κυρίως άκουγαν Abba αλλά δεν έλεγαν ποτέ όχι, σε λίγο καλό, δυνατό, ομιχλώδες, εναλλακτικό σκοτάδι.
To Teardrop με τα στοιχειωμένα φωνητικά της Elizabeth Fraser ένα βράδυ στο σπίτι στο Γκάζι που έγραψες γράμμα στον χαμένο πατέρα σου μετά από οδηγίες της Γιάννας -είχε κολλήσει στο repeat σαν οδηγός στην άλλη πλευρά.
Η φωνή της Sinead O’ Connor, να γλιστρά πάνω στις φωτογραφίες της Πάτμου -ήταν πριν; Ήταν μετά; Ήταν πάντα εκεί;- το Special Cases θα είναι πάντα το Γιωτάκι στα χρόνια της νησιώτικης Αποκάλυψης, όταν οι άνθρωποι ενώνονται για πάντα σε μια στιγμή κάτω από ένα τραγούδι, μέσα σε ξαφνική μυσταγωγία, σ’ εκείνο το Πάσχα της ζωής σου που κάθε φορά σκάει όταν δεν το περιμένεις, αφού η ζωή γνωρίζει πάντα… μα τι ωραία φιλοσοφημένα που τα λέω. Παρεμπιπτόντως το Γιωτάκι τώρα κάνει τρομερά και υπέροχα podcasts και ένα από αυτό άκουσον άκουσον είναι και αυτό…
Η συζήτηση με τον Νικόλα για το αν το Mezzanine είναι το πιο iconic άλμπουμ τους. Τελικά. Και ναι, αφήνεις να σε παρασύρουν οι λυγμοί των νεότερων που δεν σηκώνουν και καμιά κουβέντα περί αυτού. Μέσα υπάρχει εξάλλου η πιο προσωπική αγαπημένη στιγμή σου από όλη τη δισκογραφία τους, αυτή που πάντα περιμένεις πρώτη να παίξουν στη συναυλία. Το Man Next Door με τα υπνωτικά φωνητικά του Horace Andy που θα σου θυμίζει πάντα πως ό,τι αγάπησες περισσότερο είναι σταθερά ακόμη κοντά σου για να σου τονίζει πως δικαίως το έκανες. Λυγμοί είπαμε; Πρόσθεσε άλλους δέκα.
(Πληροφοριακά το mnd είναι διασκευή από τους The Paragons του 1968 και το βρίσκεις ως b-side στο Left With a Broken Heart)
Με έπιασαν όμως τα προσωπικά μου και ξέχασα το του δεν ποιντ. Ναι, οι Massive Attack ήταν πάντα εκεί. Κρυμμένοι, φανεροί, δικοί μας, ξένοι, όχι, ξεκάθαρα δικοί μας, καθόλου ξένοι. Οι συναυλίες τους είναι η επιτομή του κάτσε να σου πω. Και γι’ αυτό τόση ώρα που φλυαρώ με τα δικά μου μια επισήμανση σοβαρή δεν έχω κάνει.
Ο Horace Andy (C) και ο Robert Del Naja aka ‘3D’ (R) στο Papp Laszlo Sports Arena in Budapest, Hungary, 23 June 2018 (issued 24 June 2018). EPA/Balazs Mohai HUNGARY OUT
Τους αγαπάμε όχι μόνο γιατί έχουν ντύσει την ζωή μας με τον πιο μυστηριώδη τρόπο, αλλά και επειδή μας βοηθούν κάθε φορά να κοιτάμε προς τη σωστή πλευρά της ιστορίας. Η στάση τους, καθαρά πολιτική μέχρι το πιο βαθύ τους κύτταρο, ανεμίζει τη σημαία μιας κανονικότητας που μας μαθαίνουν πλέον να ξεχνάμε.
Μερικά παραδείγματα. Ακύρωσαν την συναυλία τους στη Γεωργία σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που κατακλύζουν τη χώρα κατά ενός αμφιλεγόμενου νόμου που ρυθμίζει τα μέσα ενημέρωσης και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις. Χαρτογραφούν το ανθρακικό αποτύπωμα κατά τη διάρκεια της περιοδείας τους, προκαλώντας έτσι τη μουσική βιομηχανία σχετικά με τις εκπομπές ρύπων. Παίρνουν ξεκάθαρη θέση υπέρ της Παλαιστίνης. Έκαναν άνω-κάτω το Great Escape festival στο Μπράιτον καταφέρνοντας την απόσυρση πολλών καλλιτεχνών, όταν μαζί με τους Idles και Brian Eno ηγήθηκαν της εκστρατείας Bands Boycott Barclays -η Barclays Bank βασική χορηγός του φεστιβάλ έχει αυξήσει τις επενδύσεις της σε εταιρείες όπλων που εμπορεύονται με το Ισραήλ. Και βέβαια αφήνουν την υποψία πως ο Robert Del Naja είναι ο Banksy να «σέρνεται» για χρόνια κι ας έχουν ένα (παγκόσμιο) κοινό σε μεγάλη ετοιμότητα για να αποδεχτεί την όποια αλήθεια -«ναι είναι αυτός».
Στο set list έχουν μια αξιοπρεπή εμφάνιση όλων των άλμπουμ τους.
Το Mezzanine εκπροσωπείται με έξι κομμάτια – yeah!
Τα visuals της UVA που σου «ανοίγουν» τα μάτια και πάνε το μυαλό σου πέντε levels πιο πάνω, θα είναι κοντά μας, δεν ανησυχούμε διόλου. Όπως και οι σημαίες της Παλαιστίνης σε πρώτη θέση.
Να θυμίσουμε πως η UVA είναι συνεργάτης τους από το 2003 και προσφέρει για τις παραστάσεις του LED τυπογραφικές οθόνες που αξιοποιούν τη συλλογή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο. Με ένα περιεχόμενο πολιτικά φορτισμένο, επίκαιρο, προκλητικό, πολύγλωσσο και με έντονη κοινωνική συνείδηση. Κατά τη διάρκεια των διάφορων περιοδειών, τα θέματα έχουν κυμανθεί από την ανάγκη ουδετερότητας του διαδικτύου, τη λογοκρισία και την ιδιωτικότητα των δεδομένων, μέχρι την εταιρική απληστία, την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την πολιτική του πολέμου.
Τη συναυλία θα ανοίξουν οι Λονδρέζοι Mount Kimbie και οι Beak, το side project του Geoff Barrow των Portishead. Αν δεν τους έχεις ακούσει both, προλαβαίνεις να ρίξεις μια καλή ματιά στη δισκογραφία τους.
Θεωρητικά, ο ακούραστος 73χρονος Horace Andy, η Elizabeth Frazer και οι Young Fathers θα είναι μαζί τους, και λέμε θεωρητικά γιατί ενώ είναι «κομμάτια» της περιοδείας τους, επίσημη ανακοίνωση για την εδώ εμφάνιση, στις 17 Ιουλίου στην Πλατεία Νερού, στο Release Athens, δεν έχουμε. Όποτε πάμε για έκπληξη. Ελπίζουμε όχι δυσάρεστη.