Γεννημένος στην Γερμανία και δηλώνοντας μόνιμος κάτοικος Παρισίων, ο φωτογράφος Bernard Steffin, συνεργάτης και φίλος της FOSPHOTOS, βρίσκεται εδώ και τέσσερις μήνες στο Μεξικό. Ταξιδεύοντας εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα με το αγαπημένο του Land Rover, το σπίτι του όπως του αρέσει να το αποκαλεί, φωτογραφίζει ασταμάτητα τοπία τόπους ανθρώπους, αναζητώντας τις ιστορίες που διαμορφώνουν την πραγματικότητα γύρω του κάθε στιγμή.
Οι φωτογραφίες του αποτελούν μια ποιητική εξερεύνηση της πανανθρώπινης κατάστασης στον σημερινό κόσμο. Από τις 21 Μαρτίου και για ένα μήνα εκθέτει σε γκαλερί στην Πόλη του Μεξικού μια σειρά 451 φωτογραφιών από διάφορα μέρη που έχει ταξιδέψει, σε μορφή καρτ ποστάλ, σαν μικροί χαιρετισμοί στη μνήμη μας. Η έκθεση έχει τίτλο LONGING FOR CHICKEN NOODLE SOUP (Λαχταρώντας Μια Σούπα Νουντλς Με Κοτόπουλο). Με αφορμή αυτή την έκθεση και τον παράξενο τίτλο της, του ζήτησα να απαντήσει σε μερικές ερωτήσεις για τους αναγνώστες της popaganda.
Γεια σου Bernard. Θα ήθελα να μιλήσουμε λίγο για την έκθεσή σου που συμβαίνει αυτές τις μέρες στην Πόλη του Μεξικού . Κατ΄αρχήν, ποιος είναι ο σκοπός αυτής της έκθεσης; Η έκθεση αυτή δείχνει την αέναη διανοητική κατάσταση ενός ταξιδιώτη. Αισθάνεται κάθε φορά ότι ανήκει στον τόπο που βρίσκεται. Ότι είναι κομμάτι του. Δεν είναι από εκεί, όμως θα μπορούσε να είναι και από εκεί. Ο ταξιδιώτης κουβαλάει μαζί μόνο τον εαυτό του, τίποτε άλλο!
Τι σημαίνει ο τίτλος της, «Λαχταρώντας μια σούπα νουντλς με κοτόπουλο»; Το να βρίσκεσαι στον δρόμο είναι μια μίξη ακραίων συναισθημάτων. Κάτι ανάμεσα στο απόλυτο μεγαλείο «είμαι ο βασιλιάς του κόσμου» και στην απόλυτη κατάθλιψη του «τι κάνω εδώ τώρα;» ή «τι στην ευχή πήγε τόσο απίστευτα άσχημα;». Η σούπα νουντλς με κοτόπουλο είναι η ύστατη ανακούφιση σε τέτοιες περιπτώσεις, το έσχατο καταφύγιο, το φαγητό που κάθε μαμά θα ετοιμάσει για τα παιδιά της. Γι’ αυτό και διάλεξα αυτόν τον τίτλο. Βρέθηκα σε κάποιους απομακρυσμένους καταυλισμούς και μερικές φορές οι άνθρωποι εκεί με καλούσαν να φάω ρύζι μαζί τους ή νουντλς με κοτόπουλο, το καθημερινό φαγητό τους στο τραπέζι. Μια συναρπαστική εμπειρία κάθε φορά, αλλά μην ανησυχείς, είμαι ακόμα καλά.
Τι εννοείς ότι οι φωτογραφίες της έκθεσης είναι καρτ ποστάλ; Στην έκθεση δείχνω 451 φωτογραφίες, ένας συμβολικός αριθμός μέτρησης, παρμένος από τους 451 βαθμούς Φαρενάιτ, που είναι η θερμοκρασία καύσης του χαρτιού (σύμφωνα με το ομώνυμο κλασικό βιβλίο του Ρέι Μπράντμπερι και μετέπειτα ταινία του Φρανσουά Τριφό). Λατρεύω τις καρτ ποστάλ, μοιάζουν πολύ με τις φωτογραφίες πολαρόιντ, μου αρέσει πολύ να τραβώ πολαρόιντ, αλλά δεν μπορώ πια. Έτσι, οι φωτογραφίες της έκθεσης είναι καρτ ποστάλ που μοιάζουν λίγο με πολαρόιντ, έχω βάλει σε όλες σφραγίδα και τις έχω υπογράψει. Είναι τυπωμένες σε ένα πολύ ωραίο χοντρό φωτογραφικό χαρτί, 451 φωτογραφικά τυπώματα 10 x 14 εκατοστά. Μπορεί κάποιος απλά να τις ξεκρεμάσει από τον τοίχο, όπως σε ένα κατάστημα και να τις πάρει μαζί του..αφού πληρώσει κάτι βέβαια.
Δηλαδή, μπορεί κάποιος να γράψει κάτι στην πλάτη της κάθε εικόνας; Που θα τις έστελνες αν μπορούσες, ποιος είναι για σένα ο σκοπός μιας καρτ ποστάλ; Έχω πράγματι γράψει ημερομηνία και τόπο στην πίσω μεριά κάθε φωτογραφίας, όπως στις καρτ ποστάλ. «Καλώς ήρθατε στο Μαϊάμι», για παράδειγμα. Μου αρέσει πολύ κάθε είδους αλληλογραφία, συχνά αγοράζω κάρτες τουριστικές και τις στέλνω σε φίλους, έχω μια ανιψιά που έχει ένα σωρό από τέτοιες κάρτες δικές μου. Δοκίμασα κάποτε να το κάνω αυτό φτιάχνοντας ένα blog, αλλά όλοι μου έκαναν αυστηρά σχόλια για την ανάλυση των εικόνων, για τις πληροφορίες που έδινα, και διάφορα τέτοια. Οπότε το παράτησα για την ώρα. Προτιμώ να γράφω σε παλιομοδίτικες κάρτες, πάντα το έκανα, δεν ασχολούμαι καθόλου με τα social media, δεν τα χρειάζομαι και δεν μου αρέσουν. Θέλω να μιλώ απ’ ευθείας στο πρόσωπο που με ενδιαφέρει, θέλω να ακούω την φωνή του και η καρτ ποστάλ, μέχρι ενός σημείου, είναι κάτι τέτοιο..
Είναι μια καρτ ποστάλ ίσως ένα μήνυμα σε μπουκάλι από έναν επιζώντα, όπως είσαι εσύ; Αισθάνεσαι σαν επιζών σ’ ένα έρημο νησί; Δεν είμαι ήρωας με κανέναν τρόπο, ούτε εξερευνητής, και δεν είμαι φυσικά ο μόνος άνθρωπος που ταξιδεύει και κινείται συνέχεια. Γνωρίζω αρκετούς που το κάνουν. Όλα γίνονται πιο εύκολα όταν μάθεις την κοινή λογική του δρόμου, χρειάζεται να δίνεις αγάπη και τότε ο δρόμος σου ανοίγεται, χωρίς αγάπη δεν υπάρχει δρόμος, ακόμη περισσότερο, χωρίς αγάπη, δεν υπάρχει ζωή, ούτε δρόμος. Δοκίμασα σε διάφορες περιστάσεις να ταξιδέψω με φίλους, φιλενάδες πιο συγκεκριμένα. Συνήθως ήταν μια καταστροφή, είμαι πολύ ολιγαρκής άνθρωπος, δεν χρειάζομαι σχεδόν τίποτα όταν ταξιδεύω. Πολύς κόσμος πιστεύει ότι μένω σε ξενοδοχεία πεντάστερα, κρατώντας ένα ποτήρι ουίσκι στο χέρι. Στην πραγματικότητα, πολλές φορές κοιμάμαι κάτω από γέφυρες και είναι τέλεια! Μέχρι στιγμής είναι επιλογή μου. Δεν εννοώ μ’ αυτό ότι κάτω από την γέφυρα είναι το ιδανικό μέρος για να ζεις, ξεκάθαρα όχι! Είναι συμβολικό, το μήνυμα είναι να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου και αληθινός με τους άλλους, δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτα, υπάρχουν ήδη πολλά εκεί έξω.. Αν υπάρχει κάποια συμβουλή να δώσω, είναι ποτέ μην συγκρίνεις και μην περιμένεις κάτι, απλώς τράβα, φύγε!
Είναι η Γη ένα έρημο νησί; Η Γη δεν είναι πάντα στρογγυλή, μερικές φορές δεν μπορώ να πιστέψω αυτά που βλέπω ή που ακούω, συχνά είναι κάπως λυπηρά, αλλά πιο πολύ είναι αστεία και απίστευτα, λίγο τρελές καταστάσεις.. Δεν είμαι σίγουρος αν είναι νησί, σαν Ελληνίδα ίσως έχεις πολύ ακριβή ιδέα ενός νησιού. Θα πρέπει να το σκεφτώ..
Στην έκθεση υπάρχουν φωτογραφίες μόνο από το Μεξικό ή και από άλλα μέρη και χώρες που έχεις επισκεφθεί μέχρι τώρα; Είναι εικόνες που έχουν τραβηχτεί σε διάστημα έξι μηνών, πάνω κάτω από 16 Οκτωβρίου μέχρι 18 Μαρτίου, η επιλογή αυτή είναι τυχαία, θα μπορούσα να είχα διαλέξει άλλες ημερομηνίες, είναι μέρη στα οποία βρέθηκα για οποιονδήποτε λόγο ή χωρίς κανένα λόγο. Μέρη όπως το Μεξικό, ο Καναδάς και οι Η.Π.Α. Η Γαλλία, λίγο από Ελλάδα και Γερμανία, Αυστρία. Οι δρόμοι μου.
Μπορείς να μου πεις μερικά λόγια για το Μεξικό; Ταξιδεύεις σε όλο το Μεξικό αρκετούς μήνες μέχρι τώρα. Πως βλέπεις τα πράγματα, πως είναι η κατάσταση εκεί αυτό τον καιρό; Θα μπορούσα να πω ότι το Μεξικό είναι ένας πλανήτης από μόνο του. Πρώτη φορά ήρθα εδώ μερικά χρόνια πριν, κάθησα μερικές βδομάδες. Γενικά, πάντα μου αρέσει να είμαι πραγματικά εκεί που βρίσκομαι κάθε φορά, δεν παραπονιέμαι, ποτέ δεν συγκρίνω. Αυτή είναι η ζωή και οι εμπειρίες που αποκτάς ζώντας την, προσπαθώ συνέχεια να έχω ελεύθερο το μυαλό μου να δεχτεί το καινούριο, το διαφορετικό. Πάντα έχω σχέδια στο μυαλό μου όταν ταξιδεύω, θέματα που θέλω να φωτογραφήσω, καταστάσεις που ψάχνω και τις ακολουθώ, το μότο μου είναι όσο το δυνατόν πιο αργά και όσο γρήγορα είναι απαραίτητο. Μένω κάπου όσο περισσότερο χρόνο μπορώ, θέλοντας να γνωρίσω αληθινά τον τόπο και τους ανθρώπους του.
Με ρωτάς αν θα πρότεινα σε κάποιον να ταξιδέψει εδώ;
Ναι. Λοιπόν, εξαρτάται. Υπάρχουν μέρη που δεν είναι καλό να πας, κάποιοι άνθρωποι, ειδικά αυτοί που σχετίζονται με το εμπόριο ναρκωτικών βρίσκονται σε μια κατάσταση πέρα από την ζωή, αν ακόμα ονομάζεται ζωή αυτό, δεν είμαι τόσο σίγουρος. Ολόκληρη η κεντρική Αμερική είναι υποδουλωμένη μέχρι κάποιου σημείου, πρόκειται για κατάσταση πολέμου. Τα ναρκωτικά χρησιμοποιούνται φυσικά για να αποσπάται η προσοχή από τα πραγματικά προβλήματα, για να υποδουλώσουν περισσότερους ανθρώπους. Δεν συμβαίνει κανένας πόλεμος ενάντια στα ναρκωτικά, αυτά είναι βλακείες, ο πόλεμος γίνεται για τον έλεγχο του λαού, για τον έλεγχο του απίστευτου φυσικού πλούτου της περιοχής. Οι πραγματικοί εγκληματίες δεν είναι οι μικροί κλέφτες, είναι ο βόρειος γείτονας και οι τράπεζές του. Η κατάσταση στα σύνορα με τις ΗΠΑ είναι δραματική, μη βιώσιμη, η ίδια η φτώχεια είναι μεγάλο πρόβλημα, αλλά το μεγαλύτερο θέμα είναι ότι δεν υπάρχει καμία ελπίδα στους ντόπιους ανθρώπους, η απελπισία είναι αποκαρδιωτική. Πέρα από αυτό, η ομορφιά της γης και των ανθρώπων, το φαγητό, τα χρώματα, οι μυρωδιές, οι ήχοι, οι φωνές και η μουσική είναι υπέροχα, δεν μπορώ να τα περιγράψω με λόγια.. Όπως είπε ο Νταλί…
Τι είπε; «Το Μεξικό είναι πολύ σουρεαλιστικό για μένα». Πώς είναι τα πράγματα εδώ αυτή την εποχή; Θα μπορούσε να γραφτεί βιβλίο γι’ αυτό. Λίγοι μόνο αριθμοί: το 2017 ήταν το πιο θανατηφόρο έτος για τις γυναίκες του Μεξικού. Ο ελάχιστος μισθός ενός εργαζομένου, που συχνά δεν τηρείται ούτε αυτός, είναι 70 πέσος ημερησίως (3 ευρώ ημερησίως, περίπου δηλαδή 100 ευρώ τον μήνα). Λιγότερο από 8% (οκτώ τοις εκατό) των παιδιών σε σχολική ηλικία, θα παρακολουθήσουν φέτος το σχολείο μέχρι τέλους.
Ταξιδεύεις πολύ. Έχεις ταξιδέψει σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Μπορείς να πεις μερικά λόγια γα τον τρόπο που ταξιδεύεις; Σπάνια σχεδιάζω, εκτός αν πρέπει να ζητήσω visa. Δεν είμαι καλός στο ψάξιμο ή στο σχεδιασμό, καθώς δεν έχω ούτε κινητό, ούτε σύνδεση στο ίντερνετ, κανένα γραφείο, κανένα τραπέζι κ.τ. λ., δεν έχω σπίτι για να πάω, δεν έχω κάποιο σταθερό μέρος με υποδομές. Οπότε, μάλλον τυχαία θα έλεγα ότι αποφασίζω, όπως «ααα ας πάω.. στην Ελλάδα!» Εκείνη την εποχή βρισκόμουν στο Παρίσι, και ένα σχέδιό μου δεν προχωρούσε με τίποτα, ήμουν πολύ θυμωμένος, ένας φίλος τότε μου είπε, σταμάτα να παραπονιέσαι και να γκρινιάζεις, αν δεν έχεις τίποτα να κάνεις, γιατί δεν πας μια βόλτα στην Ελλάδα; Και αυτό έκανα, τρεις μέρες μετά! Και πάντα βρίσκω ένα θέμα να φωτογραφήσω.
Πως ξεκίνησες; Στην αρχή έκανα ωτοστόπ με έναν φίλο, το σκάσαμε από το σχολείο για λίγες μέρες, κανείς δεν ήξερε τίποτα, δεν θεωρούμαστε χαμένοι, τα είχαμε όλα σχεδιάσει ώστε να μην καταλάβουν ότι λείπαμε, βέβαια τελικά το καταλάβανε και αυτό ήταν πρόβλημα. Αλλά τότε είδα ότι ήταν πολύ ωραίο και κουλ να ταξιδεύεις ελεύθερος! Αυτό θα κάνω στην ζωή μου, είπα. Πριν, ήθελα να γίνω πιλότος αεροπλάνου. Οι γλωσσικές δεξιότητες είναι υπερεκτιμημένες, δεν χρειάζεται να μιλάει κάποιος οξφορδιανά Αγγλικά για να συνεννοηθεί, μόνο μια μικρή προσπάθεια από όλους τους ανθρώπους και είναι εντάξει για να ξεκινήσει μια μακρά φιλία ή έστω μια μικρή κουβέντα. Αν κάποιος σας πει ότι δεν μπορεί να μιλήσει κι αυτό είναι εντάξει, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.
Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να ταξιδεύεις; Αν δεν είναι το περπάτημα, είναι με μοτοσικλέτα. Ταξίδεψα πολύ με τις μοτοσυκλέτες μου, και αγαπώ τα ταξίδια με αυτές, αγαπώ τον αέρα που με διατρέχει, ακόμη και τον κρύο αέρα ή τη βροχή και την ζέστη, φορώ το κράνος μου και ο κόσμος μένει έξω, ακούω τα πάντα, παρατηρώ τα πάντα, αλλά κατά κάποιον τρόπο, εγώ κρύβομαι μέσα στο κράνος μου.
Πως το κάνεις; Έχω πολύ λίγα πράγματα, δεν χρειάζομαι σχεδόν τίποτα, μπορώ να ζήσω με λίγα ευρώ την ημέρα, σχεδόν παντού, ακόμα και στις μεγάλες πόλεις, περπατώ μόνο με το μετρό, το λεωφορείο ή το ταξί αργά τα βράδια, μπορώ να τρώω μόνο φρούτα και το αγαπώ. Έχω βρεθεί σε όλων των ειδών τα μέρη, όπου όμως βρίσκομαι την κάθε στιγμή πάντα είναι το καλύτερο. Προσπαθώ να βελτιώσω τις συνθήκες, αλλά βασικά θέλω απλώς να συνεχίσω. Η μόνη πρόκληση που νιώθω είναι να φτιάξω μια ιστορία από τις φωτογραφίες μου, σχεδόν τίποτε άλλο.
Πως αποφάσισες να γίνεις φωτογράφος; Ταξιδεύεις για να φωτογραφίζεις ή φωτογραφίζεις επειδή ταξιδεύεις; Πιστεύω ότι τα περισσότερα σχολεία σήμερα δεν είναι καλά, παραπλανούν τα παιδιά, αλλά πήγα σε κάποια σχολεία. Ποτέ όμως δεν τελείωσα κάτι για σκληραγωγηθώ ή να επιβληθώ. Θα χρησιμοποιήσω μια φράση του Αμερικανού φωτογράφου Leonard Freed «η φωτογραφία είναι μια θεραπεία». Έμαθα να μπορώ να ανακαλύπτω συνεχώς τον εαυτό μου και τους άλλους σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και συχνά με πολύ προσωπικό τρόπο, λόγω αυτής της μικρής μηχανής. Μοιάζει σαν να μιλάει, να επικοινωνεί, είμαι εθισμένος να την χρησιμοποιώ και να προσπαθώ να εκφραστώ για πράγματα που με ενοχλούν ή απλώς μ’ ενδιαφέρουν, έχω θεματικές, έχω εμμονές και έχω και τα έργα μου, μερικές φορές καταφέρνω να τα τελειώσω, άλλες φορές αγωνίζομαι να προχωρήσω, συχνά δεν εξαρτάται από μένα και κάποτε θεωρούμαι ως απειλή, αλλά συνεχίζω να το κάνω. Κατά κάποιο τρόπο, με τον τρόπο μου, παλεύω συνέχεια για την κάθε ιστορία μου, το θέλω, αν παραιτηθώ, ως επί το πλείστον θα είναι γιατί δεν θα υπάρχει ιστορία πια να πω. Ξεκάθαρα ταξιδεύω για να φωτογραφίζω, δεν με ενδιαφέρουν τα τουριστικά αξιοθέατα, ούτε το να κάθομαι σε μια παραλία είναι ακριβώς το σχέδιό μου. Φυσικά, μου αρέσει να πηγαίνω για μια βουτιά, να ανεβαίνω σε βουνά με φίλους, μου αρέσει η παρέα, να πίνω ένα ποτό σε κάποιο μπαρ μαζί με παρέα και να προσπαθούμε να αλλάξουμε τον κόσμο. Δεν μου αρέσουν τα μεγάλα εστιατόρια ή τα κλαμπ, θέλω μια μπύρα απλά στο χέρι, όχι να μεθύσω, είναι ένας τρόπος να κάνεις την νύχτα να κρατήσει περισσότερο, υπάρχουν κι άλλοι τρόποι..
Έχεις ήδη δημοσιεύσει αρκετές ιστορίες στην Popaganda. Τι πιστεύεις ότι είναι αυτό που συνδέει εσένα με τους αναγνώστες της Popaganda; Λοιπόν, μπορείς να πεις ότι είμαι Έλληνας! Έγινα από την Αθήνα φυσικά! Ή ήταν η Χίος; Ίσως, ίσως. Μου αρέσει η Ελλάδα, είναι το μόνο μέρος που θέλω να βρίσκομαι στην Ευρώπη, και ένας από τους λίγους τόπους γενικά στον κόσμο, μήπως υπάρχει κάτι εκεί; Σε γενικές γραμμές μπορώ μόνο να δώσω, δεν ζητάω κάτι να πάρω. Και σε αυτή την περίπτωση, το μόνο που ελπίζω είναι οι αναγνώστες της Popaganda να αγαπούν τις εικόνες μου.
Υπάρχει κάποιο τραγούδι που θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας, σαν ένας τρόπος να μας μεταδώσεις τις σκέψεις σου για το Μεξικό και την κατάσταση του μυαλού σου αυτές τις μέρες; Είμαι ερωτευμένος με το δρόμο, με τους απλούς ανθρώπους του δρόμου και τη μουσική τους πολύ. Δεν πηγαίνω σε μεγάλες πολύβουες εκδηλώσεις, δεν μου αρέσει η φτηνή επίδειξη, η επιθετικότητα, η κακή ποιότητα. Αγαπώ τη ζωντανή μουσική σε ένα μπαρ, ή ένα μικρό χάπενινγκ για λίγους φίλους και γι’ αυτούς που βρέθηκαν εκεί τυχαία. Εδώ στο Μεξικό, υπάρχει ο κυριακάτικος χορός ή και ο καθημερινός χορός. Υπάρχουν αληθινοί μουσικοί και όλοι χορεύουν, είναι απλά πολύ όμορφα. Το βρίσκει κάποιος, σε όλα τα σχήματα και τις μορφές παντού γύρω του. Υπάρχει ένα είδος μουσικού που ονομάζεται sonidero, ήμουν τυχερός να συναντήσω κάποιους τέτοιους μια μέρα, αυτοί είναι djs και διευθυντές ορχήστρας την ίδια στιγμή. Τραγουδούν, μιλούν μεταξύ τους, χορεύουν και διασκεδάζουν τον κόσμο, όλα ταυτόχρονα κι αυτό είναι το αληθινό πνεύμα… Τρέλα! Ένας borrachito είναι ο λίγο μεθυσμένος …
Εδώ μπορείτε να τους απολαύσετε
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το