Βλέποντας το χώρο της Skouze3 και την έκθεση F is for Football, εδώ πίσω από τα γραφεία της Popaganda, νιώθεις ένα παράξενο δίλημμα. Είναι χώρος τέχνης; Είναι χώρος για να βλέπεις τα ματς του Μουντιάλ; Πώς συνδυάζεις την καλλιτεχνική δημιουργία με το ποδόσφαιρο βγάζοντας ένα αποτέλεσμα που ικανοποιεί και τις δυο πλευρές. Γιατί, κακά τα ψέματα, στη χώρας μας ακόμη το χάσμα δεν έχει γεφυρωθεί και το ποδόσφαιρο παραμένει στον πάτο της λίστας των καλλιτεχνικών επιλογών. Στο σωστό timing όμως, με το Μουντιάλ να διαφεντεύει το καλοκαίρι μας, ο Κωνσταντίνος Αργιανάς και η Εύα Μαραθάκη φρόντισαν να ανατρέψουν αυτές τις προκαταλήψεις σε σχέση με το άθλημα και να δώσουν μια ξεκάθαρη καλλιτεχνική πρόταση που θα αγκαλιάσει φιλάθλους και μη.
Η έκθεση είναι έτοιμη να κάνει τον κύκλο της, αποτελεί όμως μια από τις πρώτες αμιγώς ποδοσφαιρικές εκθέσεις στη χώρα μας, διατηρώντας το πλαίσιό της. Όπερ και σημαίνει: Μια εντεκάδα από εκλεκτά έργα, διαφορετικής φύσεως, προσεκτικά τοποθετημένα στο χώρο από τον Αργιανά -επιμελητή της έκθεσης. Στο χώρο υπάρχουν από βίντεο μέχρι κολλάζ στους τοίχους και βέβαια κοινό τους στόχο, το κοινωνικό σχόλιο πάνω στο ποδόσφαιρο. Και βέβαια, συνοδευτικά υπάρχουν προβολές των αγώνων για τους ποδοσφαιρόφιλους.
Το ποδόσφαιρο είναι απενοχοποιημένο στη συνείδηση των διανοούμενων της χώρας;
Κωνσταντίνος: Αυτό έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον, είναι κάτι που έχω παρατηρήσει κι εγώ, ότι υπάρχει μια τέτοια ματιά πάνω στο άθλημα. Ωστόσο, υπάρχουν κι αρκετοί που ασχολούνται με την τέχνη, αλλά βλέπουν παράλληλα ποδόσφαιρο, ή ορισμένοι παίζουν κιόλας. Αυτό βέβαια, δε σημαίνει ότι δεν το αντιμετωπίζουν και οι ίδιοι λίγο κριτικά, βλέποντας διάφορα περιστατικά που συμβαίνουν στις μέρες μας κι έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με το ποδόσφαιρο. Σίγουρα, όταν υπάρχουν κατευθυνόμενες πολιτικές απόψεις από παράγοντες, καθοδηγώντας τους οπαδούς, αυτά δεν τα βλέπουν με καλό μάτι. Το αίσθημα του εσκεμμένου, το να δημιουργούν εντυπώσεις. Αυτό δε σημαίνει ότι παύουν να αγαπούν το ποδόσφαιρο. Επίσης, πολύ ενδιαφέρον είναι ότι έχω εντοπίσει μια κάποιου είδους μεταφυσική προσέγγιση όταν ασχολούμαι με το ποδόσφαιρο. Μπορεί κάποιος να υποστηρίζει μια ομάδα και να συμβαίνουν πάρα πολλά αρνητικά σε αυτή, εξωαγωνιστικά όπως δωροδοκίες, βία, αλλά παρ’όλα αυτά δεν πρόκειται ποτέ να την αλλάξει. Ακόμη κι αν σταματήσει να πηγαίνει στο γήπεδο, να μη συμπαθεί τον πρόεδρο της ομάδας του ή κάποιους παίκτες, θα υποστηρίζει την ίδια ομάδα.
Μπορεί κάποιος που δε γουστάρει το ποδόσφαιρο να το αφουγκραστεί καλλιτεχνικά; Σαφέστατα. Στην έκθεση συμμετέχουν άνθρωποι που δεν είναι απαραίτητα λάτρεις της στρογγυλής θεάς, κάποιοι το αγαπούν, άλλοι δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με αυτό, τουλάχιστον σε πρακτικό επίπεδο. Όμως, αυτό είναι το κόνσεπτ της έκθεσης, το κοινωνικοπολιτικό και πολιτιστικό φαινόμενο, θέλαμε να υπάρξουν άτομα από ευρύτερους χώρους, να καταπιαστούν όχι απαραίτητα με άμεση σχέση με την μπάλα. Γιατί αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να μπορούν να το σχολιάσουν με την εικαστική τους παρέμβαση.
Πότε θεωρείς ότι το ποδόσφαιρο μετατρέπεται σε Τέχνη; Καλή ερώτηση, γιατί υπάρχουν αρκετοί που θεωρούν ότι το ποδόσφαιρο έχει ψήγματα τέχνης, πολλοί χρησιμοποιούν καλλιτεχνικούς όρους μάλιστα, θεωρώντας ότι το ποδόσφαιρο είναι μια περφόρμανς ή ότι έχει κάποια στοιχεία χορογραφικά. Ακούγεται λίγο αιρετικό, αλλά για να σε παραπέμψω και στον Παζολίνι που το θεωρούσε ως μια «ιερή παράσταση» που μάλιστα έχει αντικαταστήσει το θέατρο. Κάνει σύγκριση με το θέατρο, εντοπίζοντας κοινά σημεία, στην τριλογία «Χώρος-Χρόνος-Δομή» συν την αβέβαιη έκβαση που έχει το ποδόσφαιρο. Αυτό το τελευταίο στοιχείο μάλιστα, για πολλούς ας τους πούμε θεωρητικούς του ποδοσφαίρου, είναι εκείνο που το καθιστά τόσο δημοφιλές.
Εύα: Ακόμη μια διαφορά με το θέατρο είναι και η συμμετοχή του κοινού σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα. Είναι ξεκάθαρα πιο διαδραστική, ενώ στο θέατρο υπάρχει αυτή η συνεννόηση ηθοποιού-θεατή, η συμφωνία, η ειδική συνθήκη.
Κ.: Αυτό που έχει σημασία φάνηκε και στον αγώνα της Εθνικής με την Κόστα Ρίκα. Το πώς δηλαδή, άλλαξαν τα συναισθήματα τόσες πολλές φορές μέσα στο παιχνίδι. Αυτό από μόνο του είναι πολύ εντυπωσιακό. Ο Γάλλος εθνολόγος, Κριστιάν Μπρομπερζέ, έλεγε ότι το ποδόσφαιρο είναι μια σκηνογραφία, έχει σκηνοθεσία, όλα τα αισθητικά μέσα που το ενεργοποιούν και το κάνουν δημοφιλές. Ένα ψαλιδάκι, μια ντρίμπλα, μπορεί να έχει και αισθητική πλευρά.
Τα μέσα τι ρόλο έχουν παίξει στην καλλιτεχνικοποίηση του ποδοσφαίρου;
Ε.: Τεράστιο μέγεθος. Από τις ζωές των ποδοσφαιριστών, μέχρι τον αγώνα είναι παράλληλοι βίοι. Υπάρχει μια ολόκληρη βιομηχανία πίσω από τον κάθε παίκτη…
Κ.: …και η οποία δεν είναι σύγχρονη, μπορεί να έχει εκτοξευθεί, αλλά υπήρχε από παλιά. Ένα κλασικό παράδειγμα είναι η Στέλλα του Μιχάλη Κακογιάννη, όπου ο Γιώργος Φούντας είναι ο ποδοσφαιριστής. Μπορεί να μην είναι ο πλούσιος, αλλά είναι ο λαϊκός αστέρας, το sex symbol.
Διάβασα ότι ο τίτλος είναι σε ανοιχτό διάλογο με τον Peter Blake. Υπάρχει κάποιου άλλου είδους συγγένεια-αναφορά σε αυτόν;
Κ.: Ο τίτλος έχει ενδιαφέρον για δυο λόγους: Πρώτον, γιατί δανειστήκαμε τον τίτλο από ένα καλλιτεχνικό έργο που έχει γίνει εδώ και είκοσι και πλέον χρόνια (σ.σ η έκθεση του Blake ήταν από το 1991). Δηλαδή, προσπαθήσαμε να συνδεθούμε με τη γενεαλογία της ποδοσφαιρικής εικονογραφίας. Υπαινικτικά, να δείξουμε ότι υπάρχουν καλλιτέχνες που έχουν καταπιαστεί με το ποδόσφαιρο. Δεύτερον, είναι η ανάλυση του ίδιου του τίτλου: Τι είναι το «F is for Football»; Μπορούμε να το αναγνώσουμε ως ένα κεφάλαιο του πολιτισμού μας, είναι κάτι που ανήκει στο πολιτισμικό αλφάβητο.
Ε.: Είχα πάντα λίγο τις ενστάσεις μου για τον τίτλο, γιατί είναι αρκετά λαϊκός, είναι pop. Ταιριάζει απόλυτα ωστόσο στην έκθεση, γιατί ειρωνεύεται αυτό το λαϊκό στοιχείο.
Προετοιμασία της έκθεσης
Κ.: Ξεκινήσαμε με την Εύα με αυτό το κόνσεπτ, θεωρούσαμε ωστόσο σημαντικό να γίνει παράλληλα με ένα σημαντικό ποδοσφαιρικό γεγονός, έτσι ώστε να έχει την απαιτούμενη ώθηση και τα ερεθίσματα για διάλογο. Επίσης, έπρεπε να δούμε το ζήτημα του χώρου, όπου προκρίθηκε η λύση της Skouze3, για πολλούς λόγους. Ο ένας έχει να κάνει με το γεγονός ότι μιλάμε για μια ανεξάρτητη παραγωγή, χωρίς χορηγίες και απώτερο σκοπό το κέρδος. Επιπλέον, ο χώρος αποτελεί ένα σημαντικό σημείο, γιατί βρίσκεται σε ένα μεγάλο κεντρικό μέρος, όπως είναι η πλατεία Αγίας Ειρήνης.
Ε.: Μετά υπήρξε και η ιδέα να γίνονται εδώ οι προβολές των αγώνων. Έτσι, με αυτόν τον τρόπο μπορείς να κρατήσεις πολύ περισσότερο ζωντανό το ενδιαφέρον για το μήνα που θα διαρκέσει η έκθεση. Έτσι κι αλλιώς η κινητικότητα του χώρου είναι πολύ περιορισμένη, αλλά σε αυτό παίζουν κι άλλοι παράγοντες το ρόλο τους. Θεωρήσαμε ότι είναι καλό όποιος θέλει να έχει τη δυνατότητα να βλέπει μπάλα. Μπορεί να ενδιαφέρεται για την Τέχνη, μπορεί και όχι. Ευχής έργον είναι να ενδιαφερθεί και για τα δυο μέσα από την έκθεση.
Η έκθεση F Is For Football θα τρέξει μέχρι την Κυριακή 13/7, ημέρα του τελικού του Παγκοσμίου Κυπέλλου στην αίθουσα τέχνης Skouze3 (Σκουζέ 3, Πλατεία Αγίας Ειρήνης, Μοναστηράκι Αθήνα – Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά 18.00 – 03.00με παράλληλη προβολή των αγώνων του Μουντιάλ)
Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Γιάννης Θεοδωρόπουλος, Αντώνης Καπνίσης, Χρίστος Μιχαηλίδης, Μάρω Μιχαλακάκου, Δημήτρης Ντοκατζής, Νίκος Παπαδημητρίου, Άρτεμις Ποταμιάνου, Έφη Σπύρου, Παύλος Φυσάκης, Διονύσης Χριστοφιλογιάννης, Versaweiss
