Τον τελευταίο καιρό, μεγάλη είναι η συζήτηση που γίνεται γύρω από την τεχνολογία και το κατά πόσο τελικά αυτή όντως κάνει την ζωή μας καλύτερη και πιο εύκολη. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που ισχυρίζονται πως ίσως της έχουμε δώσει περισσότερα «δικαιώματα» απ’ όσα πρέπει ή που θεωρούν πως πλέον παρεμβαίνει μέχρι και στις ατομικές μας ελευθερίες και επιλογές. Όπως με κάθε θέμα που απασχολεί εκατομμύρια ανθρώπους σε καθημερινή βάση, έτσι και ό,τι έχει να κάνει με την τεχνολογία προκαλεί συζητήσεις γεμάτες πάθος και ένταση.
Είναι, όμως τελικά η τεχνολογία φίλη μας ή, ακόμα καλύτερα, θα έπρεπε η τεχνολογία να είναι φίλη μας;
Αυτό το ερώτημα έρχονται να απαντήσουν δυο νέα βιβλία της σειράς Οξυγόνο των εκδόσεων Μεταίχμιο. Η σειρά Οξυγόνο περιλαμβάνει τίτλους που θίγουν επίκαιρα θέματα, που έχουν προκαλέσει γόνιμες συζητήσεις και θα μας βοηθήσουν να δούμε τον κόσμο αλλιώς. Δύο τέτοια βιβλία είναι και το «Νέα σκοτεινή εποχή: Η τεχνολογία και το τέλος του μέλλοντος», του James Bridle, αλλά και το «Το μέλλον αρχίζει εδώ και τώρα: Περιπέτειες στον 21ο αιώνα», του John Higgs. Δύο βιβλία που εξετάζουν το μέλλον της τεχνολογίας από διαφορετικές σκοπιές. Πιο κυνική η μία και πιο αισιόδοξη η άλλη.
Στο βιβλίο «Νέα σκοτεινή εποχή: Η τεχνολογία και το τέλος του μέλλοντος», του James Bridle, η τεχνολογική πολυπλοκότητα του κόσμου γύρω μας αυξάνεται, με αποτέλεσμα εμείς να τον κατανοούμε όλο και λιγότερο. Η θάλασσα των πληροφοριών στην οποία έχουμε χαθεί οδηγεί το ανθρώπινο είδος σε ένα πλήθος απλουστευτικών αφηγήσεων, θεωρίες συνωμοσίας, και στην πολιτική της «μετα-αλήθειας», ενώ βρισκόμαστε να έχουμε διχαστεί από τον φονταμενταλισμό. Τα μέσα ενημέρωσης είναι γεμάτα ατεκμηρίωτες εικασίες, πολλές εκ των οποίων δημιουργημένες από ανώνυμα λογισμικά, ενώ οι εταιρείες επιβάλλονται στους εργαζόμενούς τους μέσω παρακολούθησης και της απειλής της αυτοματοποίησης. Αυτή η νέα πραγματικότητα δεν μας αφήνει να κατανοήσουμε πια πώς παρουσιάζεται ο κόσμος ή πώς μας παρουσιάζεται.
Ο James Bridle αναδεικνύει τα όσα σκεφτόμαστε για το ψηφιακό μεγαλείο, εξετάζοντας την ιστορία της τέχνης, της τεχνολογίας και των πληροφοριακών συστημάτων. Μπορεί η ανάγνωσή του να σε κάνει να πιστεύεις ότι διαβάζεις μυθιστόρημα, αλλά δεν είναι. Το αντίθετο μάλιστα. Είναι η πραγματικότητά μας και απλά δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμα. Ο συγγραφέας του «Νέα σκοτεινή εποχή: Η τεχνολογία και το τέλος του μέλλοντος» έχει άποψη, την οποία φροντίζει να τεκμηριώνει μέσα από μια διεπιστημονική και κριτική παράλληλα ματιά.
Κι αν ο James Bridle αντιμετωπίζει το μέλλον της τεχνολογίας με ένα κάπως πιο κυνικό τρόπο, ο John Higgs στο βιβλίο του «Το μέλλον αρχίζει εδώ και τώρα: Περιπέτειες στον 21ο αιώνα» αποφασίζει να αισιοδοξήσει. Προσπαθεί να αφήσει πίσω τις δυστοπικές αφηγήσεις και προφητείες και να εξετάσει μήπως υπάρχει ακόμα μέλλον για την ανθρωπότητα. Δεν είναι βέβαια μόνος του σε αυτήν την προσπάθεια. Έχει μαζί του ανθρώπους που συναντά στους δρόμους της μικρής πόλη του Μπράιτον και μέσα από τις συζητήσεις μαζί τους, κατανοεί καλύτερα τι μας περιμένει και πώς μπορούμε να φτιάξουμε ένα καλύτερο μέλλον.
Στο νέο του βιβλίο ο John Higgs κάνει ένα ταξίδι πέρα από την όποια τεχνολογική τρέλα μας έχει ίσως κατακλύσει και προσπαθεί να επισημάνει τους λόγους για τους οποίους δεν θα πρέπει να εμπιστευόμαστε τυφλά τις δυστοπικές προβλέψεις της επιστημονικής φαντασίας, γιατί η φύση δεν είναι όσο απροστάτευτη θεωρούμε και γιατί η δύναμη που μας ωθεί να δημιουργήσουμε δεν θα αυτοματοποιηθεί ποτέ. Σε αυτό το ταξίδι συναντώνται το Star Trek, η τεχνητή νοημοσύνη, το βασικό εγγυημένο εισόδημα και η επιρροή των κοινωνικών δικτύων, αλλά και οι αντιλήψεις της γενιάς των μπούμερ με εκείνες των μιλένιαλ και της Γενιάς Ζ, και όλα αυτά κάπως στο τέλος δένουν αρμονικά τα όσα θέλει να μας πει ο John Higgs.
Οι δύο συγγραφείς προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήματα που προκύπτουν καθημερινά ακόμα και σε συζητήσεις φίλων. Το ποια οπτική θα υιοθετήσουμε είναι τελικά στο δικό μας χέρι, αξίζει όμως να δώσουμε μια ευκαιρία και στις δυο.