Η Ελλάδα έχει σημαντικό παρελθόν σε κλασικά φεστιβάλ που τιμούν με τον καλύτερο τρόπο το κόμικ γιατί υπάρχει μια αδιάκοπη λατρεία για το μέσον, που δε λέει να χαθεί ούτε τώρα που η κρίση έχει αφήσει στο παρελθόν εκθέσεις όπως εκείνη της Βαβέλ στην Τεχνόπολη και έχει δυσκολέψει τα πράγματα. Υπάρχουν όμως και οι άνθρωποι του φεστιβάλ Comicdom, που επιμένουν στην αγάπη τους και προσπαθούν να συγκεντρώσουν όλους τους φαν της «9ης τέχνης» για ακόμη μια φορά στην οδό Μασσαλίας 22, στο κτίριο της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης και να κρατήσουν σε υψηλά στάνταρ την έννοια «κόμικ» στη χώρα μας. Μιλήσαμε με τους επικεφαλής αυτής της προσπάθειας, Δημήτρη Σακαρίδη (Editor Ροής), Γιάννη Κουρμπακάλη (Administrator), Λήδα Τσενέ (Δημόσιες Σχέσεις) και Ηλία Κατιρτζιγιανόγλου (Consulting Editor) και μάθαμε τα πάντα για την επερχόμενη γιορτή των κόμικς (4-5-6 Απριλίου).
Tι θα δει κανείς στο φετινό Comicdom;
Δημήτρης Σακαρίδης: Πολλά πράγματα, όπως κάθε χρόνο. Μια υπέροχη έκθεση με comics απ’ όλο τον κόσμο, ένα «γεμάτο» bazaar με πολλά εξειδικευμένα καταστήματα και εκδοτικές, παρουσιάσεις, προβολές, panels, workshops. Αποκλείεται να βαρεθεί κανείς.
Γιάννης Κουρουμπακάλης: Επίσης, μια έκθεση αποτελούμενη από 80 μοναδικά έργα από όλο τον κόσμο. Επτά διεθνείς δημιουργούς. Σύσσωμη την ελληνική σκηνή comics. Τον διαγωνισμό Cosplay. Τα μοναδικά βραβεία της ελληνικής σκηνής comics, τα Comicdom Awards. Και το σημαντικότερο, πολύ κόσμο με όρεξη να περάσει καλά, απολαμβάνοντας το αγαπημένο του hobby.
Λήδα Τσενέ: Mέσω της έκθεσης που φιλοξενούμε, το φετινό Comicdom Con Athens είναι ένας γύρος του κόσμου με comics. Φιλοδοξούμε να δείξουμε το φάσμα του Μέσου, όχι μόνο σε γεωγραφικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο καλλιτεχνικής προσέγγισης. Comics από την Κένυα μέχρι το Ισραήλ και από το Περού μέχρι την Καμπότζη θα βρίσκονται στην Γκαλερί Γκίκα, υπογραμμίζοντας έτσι με τον καλύτερο τρόπο την οικουμενικότητα της 9ης Τέχνης.
Ηλίας Κατιρτζιγιανόγλου: Αυτό που θα πρόσθετα, είναι κι αυτό που θα με «έψηνε» περισσότερο και ως επισκέπτη του τριημέρου: Live δημιουργία! Όποια ώρα κι αν περάσεις από το bazaar βλέπεις καλλιτέχνες να σκιτσάρουν. Στα fanzines, το ίδιο. Ή στο θέατρο, όπου θα έχουμε φέτος ένα sketch event (ιδέα του Δημήτρη) που μας έχει ενθουσιάσει: Οι διεθνείς καλεσμένοι μας και ορισμένοι από τους καλύτερους Έλληνες καλλιτέχνες θα σχεδιάσουν live τη δική τους εκδοχή σε 10 από τα κορυφαία εξώφυλλα comics ever!
Ηλίας Κατιρτζιγιανόγλου
Πώς νιώθετε που είστε το μοναδικό πλέον φεστιβάλ στη χώρα που συγκεντρώνει τους απανταχού κομικάδες;
ΛΤ: Χαρά, περηφάνεια, άγχος, κούραση, συγκίνηση, αγωνία; Όλα αυτά μαζί με τη χαρά να ξεπερνά λίγο, ελάχιστα, όλα τα υπόλοιπα, όχι γιατί είμαστε πλέον το μοναδικό φεστιβάλ comics στη χώρα, αλλά για όλους αυτούς τους ανθρώπους που έρχονται κάθε χρόνο και κυρίως για τους καινούριους ανθρώπους που έρχονται κάθε χρόνο στο Comicdom. Και ακόμα μεγαλύτερη χαρά και συγκίνηση για τρεις συγκεκριμένους ανθρώπους, που χωρίς αυτούς δεν θα μπορούσε να γίνει το Comicdom.
ΔΣ: Προσωπικά, νιώθω περίεργα. Από τη μία, μου φαίνεται παράξενο που δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα ανταγωνισμός, μετά από τόσα χρόνια, αλλά από την άλλη, βλέποντας – και νιώθοντας – κάθε χρόνο πόσο δύσκολο και κουραστικό είναι το εγχείρημα μας, μπορώ να κατανοήσω γιατί ενδεχομένως να φαίνεται βουνό σε κάποιους άλλους.
ΓΚ: Με μια πρόταση, θα έλεγα πως θα ήθελα να υπάρχουν κι άλλα. Πρώτον δεν γίνεται σε ένα φεστιβάλ να τα καλύψεις όλα, δεύτερον είναι καλό να έχουμε άλλο έναν τουλάχιστον σημαντικό σταθμό για τα comics μέσα στη χρονιά και τρίτον (το εγωιστικό κομμάτι) θα ήθελα να υπήρχε μια ωραία εκδήλωση στην οποία να μπορώ να πηγαίνω ως επισκέπτης.
ΗΚ: Γενικά είμαι υπέρ του συναγωνισμού, πιστεύω σε βοηθάει να γίνεις καλύτερος. Αν υπήρχε ένα «απέναντι» φεστιβάλ, όπως υπήρχε για χρόνια της Βαβέλ (που έτσι κι αλλιώς προηγήθηκε) αυτό θα ήταν ωφέλιμο για όλους. Επίσης θα ‘θελα να υπάρχουν και άλλα, γιατί είναι ωραίο να ξέρεις ότι αν κάποια στιγμή κουραστείς να δουλεύεις εθελοντικά (και ήδη δουλεύουμε εννέα χρόνια), θα υπάρχει κάποιος άλλος να πάει παρακάτω το θέμα φεστιβάλ comics.
Αν σχεδιάζατε ένα χάρτη με τις δυνατότερες σχολές κόμικ αυτήν την περίοδο, ποιες χώρες θα περιλάμβανε, σε σχέση πάντοτε με την απήχηση στο ελληνικό κοινό;
ΛΤ: Σίγουρα η αμερικανική σχολή – που είναι και η πλέον δραστήρια – δεν θα πάψει ποτέ να είναι δημοφιλής στο ελληνικό κοινό. Οι Γάλλοι, λόγω παράδοσης, συνεχίζουν και αυτοί δυναμικά, ενώ σίγουρα και τα manga έρχονται ψηλά στις αναγνωστικές προτιμήσεις και του ελληνικού κοινού. Προσωπικά, ξεχωρίζω και προτείνω μια δυναμική κοινότητα δημιουργών που ζουν και δουλεύουν στον Καναδά, σε πιο underground ύφος και που σίγουρα μας χαρίζουν ποιοτικά και ενδιαφέροντα αναγνώσματα.
ΔΣ: Αν μιλάμε για την απήχηση και την επιρροή στο ελληνικό κοινό (αλλά και τους Έλληνες δημιουργούς), θα έλεγα πως κατά κύριο λόγο οι «δυνατότερες» σχολές είναι η αμερικανική και η ιαπωνική. Όχι πως δεν υπάρχουν επιρροές και ερεθίσματα και από αλλού – η Γαλλοβελγική σχολή παραμένει ισχυρή, κυρίως λόγω παράδοσης – αλλά νομίζω πως η συντριπτική πλειοψηφία του κοινού και των δημιουργών παρακολουθεί κυρίως ΗΠΑ και Ιαπωνία.
ΓΚ: Όλες έχουν το κοινό τους στην Ελλάδα. Η αμερικανική λόγω της συνεχής παρουσίας της από τα πρώτα χρόνια στα περίπτερα μέσω Μαμούθ και Καμπανά, η ευρωπαϊκή μέσω Βαβέλ, Παρά Πέντε και μετά με το 9 και η ιαπωνική η οποία χρίζει ιδιαίτερης δημοτικότητας πλέον στην Ελλάδα μαζί με όλη την κουλτούρα της, με τρανή απόδειξη την επιτυχία του διαγωνισμού Cosplay. Τέλος να μην ξεχνάμε την εγχώρια σκηνή: Τεράστια άλματα σε ποιότητα παραγωγής έργων από Έλληνες καλλιτέχνες, πολλοί από τους οποίους βρίσκουν τον δρόμο τους στα σαλόνια των εκδοτικών του εξωτερικού.
ΗΚ: Ακριβώς αυτά που είπαν οι προηγούμενοι. Εμένα πάντως, μου λείπει από τη σημερινή εγχώρια παραγωγή, μια εκδοτική που να γνωρίζει καλά τη γαλλοβελγική σχολή και να κυκλοφορεί σύγχρονα πράγματα από εκεί. Στην Ελλάδα, αν δεν ξέρεις γαλλικά, χάνεις ένα τεράστιο κομμάτι από αυτό που συμβαίνει στον εκεί πλανήτη-comics, και όσοι το κατέχουν – κι εμπιστεύομαι την κρίση τους – λένε ότι συμβαίνουν συναρπαστικά πράγματα! Μιλάμε για παραγωγή της τάξης των 3.000 τίτλων και βάλε.
Δημήτρης Σακαρίδης
DC ή Marvel τελικά;
ΣΚ: Εγώ ήμουν, είμαι, και θα είμαι πάντα fan της DC. Αλλά τα τελευταία χρόνια δεν μπορώ να πω ότι είμαι ικανοποιημένος από την παραγωγή καμίας από τις δύο μεγάλες εταιρίες. Εξακολουθώ, όμως, να έχω μεγαλύτερη αγάπη για τους χαρακτήρες και το σύμπαν της DC.
ΓΚ: Μεγάλωσα με Marvel, κυρίως X-Men και Spider-Man όπως πολλοί Έλληνες. Αλλά έμαθα να αγαπάω και την DC πολύ γρήγορα. Για εμένα πλέον δεν παίζει κανένα απολύτως ρόλο το σύμπαν, αλλά τα καλά storylines και αν κοιτάξεις λίγο στο παρελθόν και οι δύο εταιρίες έχουν πολλές άξιες ιστορίες να διαβάσεις.
ΗΚ: Στην παρούσα φάση, καμία από τις δύο, όταν έχεις ήρωες που υπάρχουν 50 ή και 70 χρόνια, όσο καλή δουλειά και να κάνεις, θα κουράσεις. Οριακά θα πω Marvel μόνο και μόνο γιατί οι δευτερεύοντες χαρακτήρες της με αφορούσαν πάντα περισσότερο.
Πείτε μας δυο λόγια για τα Workshop για όσους έρχονται πρώτη φορά σε ένα Comicdom;
ΓΚ: Ένας μοναδικός τρόπος να έρθεις σε επαφή με ανθρώπους που είναι φτασμένοι επαγγελματίες του εξωτερικού (και πιθανότατα σε μεγαλύτερες σκηνές comics) να μάθεις από αυτούς, να λύσεις κάποιες απορίες σου και τελικά να προβληματιστείς με την σωστή έννοια για την Τέχνη που αγαπάς και ασχολείσαι.
ΛΤ: Ναι, είμαστε πολύ περήφανοι για τα workshops μας. Είναι κάτι που δύσκολα συναντάς σε φεστιβάλ comics και μάλιστα δωρεάν! Επαγγελματίες κομίστες, ημι-επαγγελματίες, αλλά και όσοι θέλουν να δουν behind the scenes τη δημιουργία ενός comic, έχουν την ευκαιρία να το δουν από τους καλύτερους. Κάθε χρόνο, οι διεθνείς καλεσμένοι μας, αλλά και καταξιωμένοι Έλληνες δημιουργοί, μοιράζονται τη γνώση και την εμπειρία τους.
ΔΣ: Βασικά ότι τόσο επίδοξοι συγγραφείς και σχεδιαστές, αλλά και όσοι απλά ενδιαφέρονται να μάθουν πέντε πράγματα παραπάνω για το «πως φτιάχνονται τα comics», μπορούν να το κάνουν δωρεάν!
ΗK: Αυτό που έχει κάνει εντύπωση στους καλεσμένους μας από το εξωτερικό, αλλά και σε όσους έχουν πάει σε αντίστοιχα φεστιβάλ εκτός Ελλάδας, είναι ότι έχουμε τα πάντα δωρεάν. Από την είσοδο στο ίδιο το τριήμερο, μέχρι τα workshops, για τα οποία έξω πληρώνεις και σε περιπτώσεις, αδρά.
Γιάννης Κουρουμπακάλης
Πέντε καινούριοι κομίστες/κυκλοφορίες που σας έχουν συνεπάρει
ΗΚ: Παρότι δεν είμαι καθόλου οπαδός του «παπούτσι από τον τόπο σου», θα πω πέντε ελληνικές κυκλοφορίες των τελευταίων ετών: «Ονειροπόλοι», του Κωστή Τζωρτζακάκη (Ένατη Διάσταση), «Το Πτώμα», των Τάσου Ζαφειριάδη, Γιάννη Παλαβού και Θανάση Πέτρου (Jemma Press), «Feathers» του Έκτορα, «Το Γιούσουρι» των Δημήτρη Βανέλλη και Θανάση Πέτρου – μεταφορά σε comic έργων Ελλήνων συγγραφέων (Εκδόσεις Τόπος), και τέλος μια δουλειά που είχα τη χαρά και την τιμή να επιμεληθώ, το «H Παναγιά Η Χελιδονού» που αποτελεί μεταφορά διηγήματος της Marguerite Yourcenar, σε σχέδιο Γιώργου Τσιαμάντα.
ΔΣ: Δύσκολη ερώτηση. Ειδικά αν συνυπολογίσουμε ότι τα τελευταία δύο χρόνια έχω διαβάσει πολύ λιγότερα καινούργια comics σε σχέση με παλιότερα. Τα περισσότερα πράγματα που με έχουν συνεπάρει πρόσφατα είναι πιο παλιές κυκλοφορίες (κυρίως reprints κλασικών comics και strips), ή νέες δουλειές καταξιωμένων δημιουργών που σπάνια απογοητεύουν (αδερφοί Hernandez, Dan Clowes, Seth).
ΓΚ: Κι εγώ στο παρελθόν είμαι, γι αυτό και αυτά που θα πω, δεν είναι όλα υποχρεωτικά super φρέσκες κυκλοφορίες: αλλά με συνεπήραν τον τελευταίο καιρό γιατί οι αναγνωστικές μου συνήθειες τα τελευταία χρόνια ψάχνουν στο παρελθόν.
«Young Romance» και «Υοung Romance 2» από Simon και Kirby. Ναι, είναι επανεκδόσεις πολύ παλιών comics. Αλλά είναι κάτι που όποιος αγαπάει τον Kirby και την Marvel θα πρέπει να διαβάσει για να δει από ξεκίνησε ένας εκ των δύο δημιουργών του House of Ideas. Επίσης από τους Los Bros Hernandez, κάθε καινούργιο Love and Rockets. Alec Omnibus του Eddie Campbell – ζωντανή ιστορία των comics και ενός τεράστιου κομίστα. Osamu Tezuka όπου σταθείς και βρεθείς. Η Παναγία η Χελιδονού του Γιώργου Τσιαμάντα.
ΛΤ: 1. Same Difference του Derek Kirk Kim από την First Second Books. Επανέκδοση μεν, αλλά για μένα μια πολύ όμορφη ανακάλυψη.
2. Η ανθολογία Spera Vol.3 από την Archaia, γιατί μου έχουν λείψει οι ωραίες ανθολογίες.
3. O Sean Philipps για την εκπληκτική δουλειά του στο Fatale από την Image.
4. To The Amazing, Enlightening and Absolutely True Adventures of Katherine Whaley του τεράστιου Kim Deitch από την Fantagraphics
5. O Γιώργος Τσιαμάντας και η Παναγιά η Χελιδονού που θα κυκλοφορήσει στο Comicdom Con Athens 2014.
Ασχολείστε καθόλου με το σκιτσάρισμα; Αν όχι, θα σας ενδιέφερε;
ΔΣ: Μπα, καθόλου. Δεν πιάνει το χέρι μου. Ασχολούμαι όμως με το γράψιμο – αλλά όχι comics.
ΗΚ: Πιτσιρικάς σχεδίαζα μέτρια. Μετά αποφάσισα ότι θα ήμουν καλύτερος στο γράψιμο από ό,τι στο σχέδιο (plus ότι ήμουν τεμπέλης και το σχέδιο σε θέλει «στρατιώτη»).
ΓΚ: Κάποτε στο Μεξικό. Τώρα ασχολούμαι με το να προσπαθώ να κάνω άλλους να αγαπήσουν και να ασχοληθούν με τα comics και να μην τα παρατήσουν (*Σφυράει αδιάφορα*).
Λήδα Τσενέ
Κάθε χρονιά είναι πιο εύκολο ή πιο δύσκολο το Comicdom για να υλοποιηθεί;
ΛΤ: Σίγουρα είναι πιο εύκολο, από την άποψη ότι μετά από εννιά χρόνια η ομάδα μας λειτουργεί σε – σχεδόν – τέλειο συντονισμό και κάποια πράγματα φαίνεται να γίνονται αυτόματα. Σίγουρα και πιο δύσκολο, καθώς η κρίση δεν μας αφήνει ανεπηρέαστους. Σε κάθε περίπτωση, όμως, συνεχίζουμε ακάθεκτοι.
ΗΚ: Πιο εύκολο, γιατί όπως και να το κάνεις, μετά από εννέα χρόνια, κάποια πράγματα τρέχουν στον αυτόματο, όπως είπε και η Λήδα. Πιο δύσκολο γιατί βασικά μεγαλώνουμε!
ΔΣ: Για μένα είναι περίπου το ίδιο. Γιατί ενώ, από τη μία, γίνεται θεωρητικά ευκολότερο όσο αυξάνεται η πείρα και η τριβή μας με το αντικείμενο, από την άλλη προσπαθούμε πάντα να το «μεγαλώνουμε» ή να το εμπλουτίζουμε (όσο μπορούμε και όσο μας παίρνει). Επίσης, λόγω ηλικίας, μειώνονται και οι φυσικές αντοχές όσο περνάνε τα χρόνια.
ΓΚ: Κάθε χρονιά μαθαίνεις κάτι. Αυτά που μαθαίνεις τα βάζεις σε πράξη για να γίνεις καλύτερος. Και κάθε φορά που γίνεσαι καλύτερος, πρέπει να κάνεις ένα βήμα παραπάνω, να πας την διαδικασία λίγο πιο μακριά. And the beat goes on.
Ποια είναι η πιο ευφάνταστη cosplay στολή που έχετε δει/ ή θα θέλατε να δείτε;
ΗΚ: Θα’ θελα να δω τον Thing από τους Fantastic Four. Ούτε στις ταινίες δεν το ‘χουν πετύχει στο 100%.
ΓΚ: League of Legends, Volibear.
ΔΣ: Δεν μπορώ να σκεφτώ ποια είναι η πιο ευφάνταστη στολή που έχω δει. Επειδή το cosplay είναι κάτι αρκετά «ξένο» ως προς τη δική μου αισθητική και καθημερινότητα, οι περισσότερες στολές μου φαίνονται εξαιρετικά ευφάνταστες, τόσο ως προς τη δημιουργία τους όσο και ως προς το ότι κάποιος υποδύεται (πολλές φορές ιδιαίτερα επιτυχημένα) έναν χαρακτήρα από comic ή video game. Πάντως, αν δω μια πραγματικά ρεαλιστική στολή Swamp Thing, νομίζω πως θα εντυπωσιαστώ περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.
info: Ελληνοαμερικανική Ένωση, Μασσαλίας 22, Αθήνα, 210 3680900, www.hau.gr, www.comicdom.gr Είσοδος ελεύθερη. Παρασκευή 4, Σάββατο 5 και Κυριακή 6 Απριλίου από τις 11:00 έως τις 21:30.