Το φως. Βασικό αντικείμενο και μοτίβο του έργου της, o βασικότερος λόγος που μένει ακόμα στη δυσοίωνη Ελλάδα της κρίσης. Τη συναντήσαμε λίγο πριν εγκαινιάσει τη νέα της έκθεση στην Κωνσταντινούπολη με έργα στα οποία οι υπέροχες παραλίες οδηγούν σε σκοτεινούς βυθούς και τα λαμπερά αρχαία ερείπια διαδέχονται τα γυμνά κορμιά των κολυμβητών, δίνοτας την αίσθηση ότι το πινέλο της βρίσκεται πότε υποβρύχια και πότε στον αέρα. Κι εκείνη μας μίλησε για τον σπουδαίο της δάσκαλο, για την ενστικτώδη ενασχόλησή της με τη ζωγραφική, τη νεοπλουτίστικη σχέση των Ελλήνων με την τέχνη και την έξτρα προσπάθεια που χρειάζεται αν είσαι γυναίκα…
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα. Σπουδές έκανα στο Παρίσι, δίπλα στον Λεονάρντο Κρεμοντίνι. Νομίζω ότι με επέλεξε λόγω της πολύ καλής προεργασίας που είχα κάνει στην Ελλάδα, με αντικείμενα το φως και το χρώμα. Επίσης, μάλλον έπαιξε μεγάλο ρόλο το ότι έκανα ζωγραφική σε μια εποχή που αυτή η τέχνη δεν ήταν πολύ δημοφιλής στο Παρίσι. Θεωρώ τυχερό τον εαυτό μου που μαθήτευσα κοντά του. Ήταν εξαιρετική εμπειρία που πιστεύω ότι οφείλεται στην μεταξύ μας χημεία. Το σημαντικό από την αρχή ήταν ότι τον διάλεξα και με διάλεξε. Συνέβη ταυτόχρονα. Η θητεία δίπλα του με επηρέασε βαθιά, ακόμα και στον τρόπο ζωής.
Η ζωγραφική μού προέκυψε ενστικτωδώς. Ζωγράφιζα από μικρή ηλικία. Όταν έφτασε ο καιρός των σπουδών, πήγα στην αρχιτεκτονική. Από ‘κει, τυχαία, με προέτρεψαν να πάω στην Καλών Τεχνών. Τελικά, μπήκα σε ένα εργαστήρι για την Καλών Τεχνών και δεν ξαναβγήκα ποτέ μου. Μου άρεσε ανέκαθεν να βλέπω το έργο είτε πλαιότερων, είτε πιο σύγχρονων καλλιτεχνών. Εκμεταλλεύτηκα το ότι ζούσα στο Παρίσι και πήγαινα συχνά σε μουσεία. Αυτές τις επισκέψεις, τις θυμάμαι ως έναν επιπλέον δάσκαλό μου. Αγαπώ περισσότερο τoν 16ο αιώνα, κυρίως τα έργα των Βερμέερ και Τισιάνο.
Η πρώτη μου έκθεση έγινε στην Ελλάδα το 1990. Από το ’91 ξεκίνησα να εκθέτω έργα και στο εξωτερικό, με πρώτη στο Παρίσι. Συνήθως, εκτός από την Ελλάδα, μου αρέσει να κάνω εκθέσεις σε μέρη όπου μου αρέσει να βλέπω ζωγραφική, όπως Λονδίνο, Παρίσι και Νέα Υόρκη. Η Κωνσταντινούπολη προέκυψε από «σπόντα», αν και την έχω επισκεφθεί για διάφορους λόγους, όπως την Μπιενάλε της. Γνωρίστηκα με τον γκαλερίστα στο Art Paris το 2002 όταν έκανα μια έκθεση με την Ζουμπουλάκη και από τότε λέγαμε να συνεργαστούμε.
Στην Κωνσταντινούπολη εκτίθενται έργα μου από όλες τις περιόδους της πορείας μου. Το κύριο κομμάτι της, όμως, αποτελείται από έργα που έφτιαξα στο Παμούκαλε που βρίσκεται στα παράλια της Τουρκίας. Πήγαινα για αρκετά χρόνια εκεί. Είναι ένα τουριστικό μέρος με φυσικά νερά που αγάπησα πολύ. Πρόκειται για μια αρχαία πισίνα με κολυμβητές, πικροδάφνες και πολλά αρχαία μέσα στον βυθό. Επίσης, στην Κωνσταντινούπολη θα υπάρχουν δύο μεγάλα, περίπου δίμετρα, γυμνά από την καινούργια σειρά, μαζί με ένα πολύ πρόσφατο δίπτυχο που δείχνει κολυμβητές κάτω από το νερό. Το γυμνό με φόβισε λίγο, γιατί στην προηγούμενη έκθεση του Λονδίνου μού είχαν ζητήσει να μη φαίνονται γεννητικά όργανα για να μην προκαλέσουμε το αίσθημα των Αράβων επισκεπτών. Όταν, λοιπόν, κανόνισα την έκθεση στην Κωνσταντινούπολη, πίστευα ότι δεν θα μου επέτρεπαν καν τα γυμνά έργα. Ευτυχώς, ο γκαλερίστας δεν είχε κανένα πρόβλημα.
Στα έργα μου διακρίνεται έντονα το στοιχείο του φωτός. Αυτό είναι που μου αρέσει στη χώρα μας, το φως! Γι’ αυτό έχω επιλέξει να ζω εδώ, παρά τα προβληματα. Παρόλα αυτά, κάποιες λεπτομέρειες είναι πιο σκοτεινές, όπως διάφορα σημεία των βυθών. Συνήθως εκεί φωτίζονται περισσότερο οι κολυμβητές. Θα έλεγα ότι η καινούργια μου δουλειά, με τους καταρράκτες, είναι πιο «σκοτεινή».
Δε θα μου πήγαινε να εκθέσω έργα σε μια πιο χώρα σκληροπυρνηικών π.χ. Σαουδική Αραβία. Έχω ταξιδέψει σε τέτοια μέρη κι έχω δει σε τι θέση βρίσκεται η γυναίκα. Αν και τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε κάποιες αλλαγές που, κατά τη γνώμη μου οφείλονται στο ίντερνετ. Πλέον, αρκετές μορφώνονται, μάλιστα σε κάποιες χώρες πηγαίνουν στα πανεπιστήμια περισσότερες γυναίκες από ότι άντρες.
Στην Ελλάδα δεν αντιμετώπισα κάποιο πρόβλημα, σαν γυναίκα. Θεωρώ ότι ανήκω στους τυχερούς, γιατί από την αρχή ζω από την ζωγραφική. Απλά, αισθάνθηκα κάποιες στιγμές ότι πρέπει να κάνω το κάτι παραπάνω για να φανεί η δουλειά μου. Εξάλλου, πιστεύω ότι σε όλους τους χώρους, για να είναι σε υψηλό επίπεδο μια γυναίκα, πρέπει να δουλεύει λίγο παραπάνω. Αν ένας άντρας απουσιάσει από την ενεργό δράση για ένα διάστημα, δεν έγινε και τίποτα. Αν όμως απουσιάσει μια γυναίκα, θα διαδώσουν ότι εγκατέλειψε και θα βρουν χίλιες δυο αιτίες γι’ αυτό.
Μέχρι πριν λίγα χρόνια, θα λέγαμε ότι ο κόσμος στο εξωτερικό επισκέπτεται συχνότερα τα μουσεία, σε σχέση με τους Έλληνες. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια αυτό έχει αλλάξει. Έχουμε βελτιωθεί σημαντικά σ’ αυτό το κομμάτι και πιστεύω ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο η δημιουργία του μουσείου της Ακρόπολης. Έρχονται συνεχώς σημαντικές εκθέσεις και η αλήθεια είναι ότι ο κόσμος φαίνεται να διψάει για τέτοια γεγονότα. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, θεωρώ ότι υπάρχει τεράστια αλλαγή. Βλέπεις τους ανθρώπους να πηγαίνουν σε εκθέσεις, σε θεατρικές παραστάσεις, να στηρίζουν όλες τις μορφές τέχνης. Πιστεύω ότι έχει μεγάλη ανάγκη να ξεφύγει λίγο ο νους του, λόγω της κρίσης.
Όμως, δε νομίζω ότι η κρίση βοηθάει τον καλλιτέχνη. Εκεί που υπάρχει καλή οικονομία, βλέπουμε να γίνονται καλά πράγματα στην τέχνη. Γίνονται καλές εκθέσεις και μεγάλες παραγγελίες που αποδεικνύονται αριστουργήματα. Είναι όπως όταν σου ζητάει ένα σημαντικό μουσείο να παρουσιάσεις την έκθεσή σου. Απλά, ξεπερνάς τον εαυτό σου! Από την άλλη, σε περιόδους κρίσης, οι γκαλερί είναι πολύ επιφυλακτικές για το τι θα εκθέσουν. Ε, αυτό δεν βοηθάει κανέναν στην εξέλιξή του, άσχετα με το μύθο περί έμπνευσης σε δύσκολες εποχές.
Υπήρχε μια περίοδος που αρκετός κόσμος, παγιδευμένος από το lifestyle του νεοπλουτισμού, μπορεί να αγόραζε έναν καλό πίνακα, όχι γιατί του άρεσε, αλλά γιατί απλά έπρεπε να έχει έναν καλό πίνακα στο σαλόνι του. Θέλω να πιστεύω ότι γλίτωσα από αυτά το φαινόμενο μια και προέρχομαι από διαφορετική γενιά. Από την άλλη, πιστεύω ότι αυτή η νοοτροπία εξακολουθεί να υπάρχει σε μεμονωμένες περιπτώσεις.
Δεν μου πρότειναν ποτέ να πολιτευτώ. Ασχολούμαι με την πολιτική, χωρίς όμως να ασχολούμαι με τα κόμματα. Δεν απέχω από τις εκλογές. Ψηφίζω κανονικά. Τώρα, τι ψηφίζω… oύτε κι εγώ ξέρω. Το να δημιουργούνται καινούργια κόμματα ίσως να είναι καλό. Το αποτέλεσμα θα δείξει. Το θέμα είναι ότι το πολιτικό σύστημα ήταν και παραμένει «σάπιο». Η νοοτροπία της πελατειακής σχέσης ψηφοφόρου και πολιτικού δεν αλλάζει.
Από τις 8 Μαΐου (κι ως τις 7 Ιουνίου), η Μαρία Φιλοπούλου εκθέτει για πρώτη φορά στην Κωνσταντινούπολη στην Teşvikiye Sanat Galerisi. Με τίτλο Su σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης, Ίριδας Κρητικού.
