Ο Κύριος Τέρνερ (Mr. Turner) *****
Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Mike Leigh
Πρωταγωνιστούν: Timothy Spall, Paul Jesson, Dorothy Atkinson
Διάρκεια: 150΄
Ο William Turner στο δεύτερο μισό της ζωής του βίωσε μια ολοκληρωτική αλλαγή: επισκέφθηκε τις Κάτω Χώρες, έζησε το θάνατο του πατέρα του, σύναψε ερωτική σχέση με μια γυναίκα από το Τσέλσι χωρίς να της πει ποτέ ποιος είναι και άλλαξε σχεδόν ολοκληρωτικά το εικαστικό του στυλ. Σε αυτήν τη βιογραφική ταινία, τα περιστατικά της ζωής του μιλούν για τον ίδιο ως καλλιτέχνη, εραστή, γιο και, πάνω απ’ όλα, ως άνθρωπο. Με απίστευτα κάδρα, συναισθηματισμό χωρίς στολίσματα και ρεαλισμό όπως μόνο αυτός μπορεί να τον πλάσει, ο Mike Leigh παραδίδει ένα απόλυτα μεστό έργο, του οποίου επίκεντρο είναι η γιγάντια ερμηνεία του «πολύ» Timothy Spall.
Ακόμα και σήμερα, η πρώτη επαφή κάποιου ατόμου με τα δημιουργήματα (ειδικά τα ύστερα) του William Turner δεν μπορεί παρά να είναι αποκαλυπτική. Προάγγελος του Ιμπρεσιονισμού και του Εξπρεσιονισμού, απέδωσε στους «θολούς» του πίνακες πέρα από την ομορφιά ενός τοπίου, μια αλληγορική συναισθηματική κόλαση που μέχρι τότε κανείς δεν είχε τολμήσει να απεικονίσει. Δεν ήταν άγιος, παρέμενε ένας άνθρωπος βίαιος, εκκεντρικός και κυνικός, με αβάσταχτο εσωτερικευμένο πόνο. Μα, δίχως αμφισβήτηση, αν πρόκειται να μιλήσουμε για τον σημαντικότερο ζωγράφο που γέννησε ποτέ η Βρετανία, ίσως ο θρόνος να του ανήκει.
Ο Mike Leigh από την άλλη, διακρίνεται για μια τάση απομυθοποίησης, τη λατρεία της αντικειμενικής καταγραφής, με όλη την ομορφιά που κρύβει, ακόμα και αν αυτή είναι σκηνοθετημένη και όχι ένα αυθόρμητο ντοκιμαντέρ. Η τελευταία του ταινία μέχρι αυτήν εδώ, ήταν το λαγαρό και ήπιων τόνων Ένας Χρόνος Ακόμα, μια γλυκόπικρη μελέτη ενός ζεύγους (σχεδόν) συνταξιούχων στα αγγλικά προάστια και των γύρω τους ατόμων. Βυθίζεται στο παρελθόν της Αλβιόνας, αφήνει πίσω του τη σύγχρονη ζωή και συναντά αυτόν τον τόσο σημαντικό ζωγράφο, τον οποίο συστήνει στο κοινό στο χρονικό τώρα.
Για να χαρακτηρίσω την αισθητική της ταινίας του, θα χρειαστεί να ανατρέξω στον παραγωγό Martin Hannett και σε μια θολή από τη μαριχουάνα συμβουλή που έδωσε στους Joy Division κατά την ηχογράφηση του ντεμπούτου τους για το πώς να παίξουν: Magnificent But Humble. Η μεγαλοπρέπεια των σκηνικών είναι εμφανής και τα κάδρα στα οποία ο Leigh τα απεικονίζει τα τιμούν χωρίς να τα γαλιφιάζουν. Με την ίδια ομορφιά θα απεικονίσει ένα αριστοκρατικό εξοχικό, ευάερο και ευήλιο, μα και έναν σκονισμένο, σκοτεινό οίκο ανοχής. Τα μικρά περιστατικά της ζωής του καλλιτέχνη έχουν την ίδια ακριβώς βαρύτητα με τα συνταρακτικά και ο σκηνοθέτης το υπογραμμίζει αυτό, δίνοντας την ίδια ατμόσφαιρα σε αμφότερες τις πλευρές, όπως και την προσοχή στις ουσιαστικές μικρές λεπτομέρειες. Μια εξόρμηση στη βρετανική επαρχία αναδεικνύεται εξίσου σημαντική με τον θάνατο του πατέρα του για τη σκιαγράφηση της προσωπικότητας του Turner, ένας διάλογος με τις κορασίδες της ανώτερης τάξης περί χρήσης του φωτός σε έναν πίνακα είναι εξίσου καίριος με τη στιγμή που ο ίδιος δένεται σε ένα κατάρτι για να ζήσει και να ζωγραφίσει μια καταιγίδα. Humble is also Magnificent, indeed.
Δεν είναι τυχαίο, επίσης, πως ο Timothy Spall, γνωστός και από τις mainstream μα και τις ανεξάρτητης παραγωγής ερμηνείες του, κέρδισε στις Κάννες το βραβείο καλύτερου ηθοποιού γι’ αυτήν την ερμηνεία του. Ένα φοβισμένο παιδί, ερμητικά κλεισμένο στη βία και τον αρνητισμό ενός ταλαντούχου ενήλικα. Του οποίου το κλάμα, όταν τελικά ξεσπά δεν είναι καθόλου όμορφο, μα μοιάζει να έχει ευθείες αναφορές στο Ρινόκερο του Ιονέσκο: ζωώδες, πρωτόγονο συναίσθημα, μακριά από κάθε φόρμα. Η καλύτερη απεικόνιση του πένθους είναι δουλειά τόσο του σκηνοθέτη όσο και του ηθοποιού.
Δεν μπορώ τις ταινίες εποχής. Είναι ένας κόσμος, ένας χρόνος που νιώθω πως δε με αφορά. Μα αυτή εδώ η ταινία, όχι μόνο λόγω της αρέσκειάς μου στο παρελθόν του σκηνοθέτη, με έκανε να λατρέψω τη στιγμή και το πλαίσιο στο οποίο περιπλανήθηκε επί δυόμιση ώρες. Αγνό, απροσποίητο ταλέντο σε έναν αληθοφανή καμβά.
Το Παιχνίδι Της Μίμησης (The Imitation Game) ***1/2**
Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Morten Tyldum
Πρωταγωνιστούν: Benedict Cumberbatch, Keira Knightley, Matthew Goode
Διάρκεια: 114’
Ο Alan Turing συλλαμβάνεται το 1952 από τις βρετανικές αρχές. Το έγκλημά του; Η ομοφυλοφιλία του. Θα ανακριθεί εξονυχιστικά με τρόπο σχεδόν προσβλητικό και θα αποκαλυφθεί πως αυτό το «εγκληματικό» στοιχείο ήταν ένας ήρωας πολέμου με σημαντική συμβολή στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μια ιδιοφυία στην οποία στηρίζεται μεγάλο μέρος της πληροφορικής όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Μετά το εξαιρετικό Headhunters, ο ταλαντούχος Morten Tyldum σκηνοθετεί την πρώτη του αγγλόφωνη ταινία. Κυρίαρχα συστατικά της, ο αμείωτος και κρατημένος σε υψηλά επίπεδα ρυθμός, η ποιότητα της σκηνογραφίας και, φυσικά, η εκπληκτική ερμηνεία του Benedict Cumberbatch, ο οποίος διοχετεύει με άνεση την ενέργειά του στο ρόλο και την εκπέμπει σε ολόκληρη την ταινία.
Big Bad Wolves: Στο Στόμα των Λύκων (Big Bad Wolves) ***1/2**
Ισραήλ, 2013, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Aharon Keshales, Navot Papushado
Πρωταγωνιστούν: Lior Ashkenazi, Rotem Keinan, Tzahi Grad
Διάρκεια: 110’
Νεαρά κορίτσια δολοφονούνται κατά συρροή στο Ισραήλ. Ο πατέρας ενός από τα θύματα θα αναζητήσει εκδίκηση. Η πορεία του θα μπλεχτεί με άλλους δύο μεσήλικες άντρες, οι οποίοι σχετίζονται με την υπόθεση. Ο ένας είναι ένας αστυνόμος που προσπαθεί να πάρει το νόμο στα χέρια του. Ο άλλος, ένας καθηγητής θρησκευτικών που αποτελεί και τον κύριο ύποπτο. Η πορεία τους θα στολιστεί αιματηρά. Ένα άρτιο πάντρεμα θρίλερ, τραγικών κωμικών στοιχείων και πολιτικής σάτιρας με την ταραντινική ούγια διαρκώς παρούσα και το αποπνικτικό σασπένς να συναπαρτίζουν μια έξοχη απεικόνιση της ανθρώπινης εκδίκησης.
Belle *****
Ηνωμένο Βασίλειο, 2013, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Amma Asante
Πρωταγωνιστούν: Gugu Mbatha-Raw, Matthew Goode, Emily Watson
Διάρκεια: 104’
Στην Αγγλία του 18ου αιώνα, η Belle, μιγάδα νόθα κόρη ενός Ναυάρχου, ζει μια ζωή αντιθετική. Η κοινωνική της θέση της προσφέρει ανήκουστα προνόμια, αλλά το χρώμα της από την άλλη δημιουργεί προκαταλήψεις και την εμποδίζει από την πλήρη δικαιοδοσία που αρμόζει σε μια κοπέλα σαν και αυτή. Ο γιος ενός εφημέριου, συνεργάτης του θείου της Belle, λόρδου Mansfield, θα είναι ο πρώτος της έρωτας. Μαζί οι δύο θα προσπαθήσουν να επηρεάσουν το λόρδο και να τον μεταπείσουν σε σχέση με τους ισχύοντες νόμους περί δουλείας. Καλογυρισμένο, με πειστικά σκηνικά και ενδύματα, φιλμ εποχής και με μια αξιοπρεπή κεντρική ερμηνεία από πλευράς Gugu Mbatha-Raw, μα η αλήθεια είναι πως έχουμε δει και καλύτερες ταινίες που πραγματεύονται το παρόν θέμα.
Anaparastasis: Η ζωή και το έργο του Γιάννη Χρήστου (1926-1970)
Ελλάδα, 2012, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Κωστής Ζουλιάτης
Διάρκεια: 96’
Ο μόνος συνθέτης που κατάφερε να προσεγγίσει την εμπειρία της ακραίας έκστασης. Που έκανε ανθρώπους σαν τον Χατζιδάκι και τον Κουν να υποκλιθούν στο πηγαίο ταλέντο του. Που αντάλλαξε τις ανούσιες «νοτίτσες» με πλήρη δρώμενα θεατρικής υφής. Που ρομάντζαρε την Κυρία Με Τη Στρυχνίνη στα όνειρά του. Ο Γιάννης Χρήστου. Δεν πρόκειται να σας πω το οτιδήποτε άλλο, το κηνυγούσα τρία χρόνια και δεν κατάφερα να το δω μέχρι τώρα. Το μεράκι και το πάθος του Ζουλιάτη (αν δεν απατώμαι πρόκειται περί της πτυχιακής του) συναρμολογούν ένα από τα πιο βιωματικά ντοκιμαντέρ που μπορεί κανείς να δει. Όπως η μουσική του Χρήστου. Τρέξτε και αφήστε τις Πύρινες Γλώσσες να σας καταναλώσουν.
Περιπέτεια στο Αιγαίο *1/2****
Φινλανδία, Ελλάδα, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Taavi Vartia
Πρωταγωνιστούν: Ιφιγένεια Τζόλα, Ιωάννα Τριανταφυλλίδου, Ορφέας Αυγουστίδης
Διάρκεια: 84’
Καλοκαίρι στην Κω και η Ανδριάνα γνωρίζει τον Tony, ένα νεαρό Φιλανδό που έχει επισκεφτεί με την οικογένειά του το νησί για διακοπές. Μεταξύ τους θα αναπτυχθεί μια τρυφερή σχέση. όταν, όμως, η Ανδριάνα πέσει θύμα απαγωγής από μια ομάδα αρχαιοκάπηλων που ψάχνουν το μυθικό θησαυρό της Κω, ο Tony και τα αδέρφια του θα ξεκινήσουν έναν αγώνα δρόμου για να σώσουν την αγαπημένη του και να βρουν πρώτοι τον πολυπόθητο θησαυρό. Παιδιάστικη και άκρως τουριστική, απευθύνεται αποκλειστικά σε ευσυγκίνητα άτομα των αρχών της εφηβείας που δεν μπορούν να ξεχωρίσουν το αληθινό από την καρικατούρα.