Γιατί το Sonar δεν είναι απλά ένα φεστιβάλ ηλεκτρονικής μουσικής;

To 1992 o μικρός Σταύρος ήταν 10 ετών όταν ο Πύρρος Δήμας βόγγηξε κάτω από τα βάρη και η Βούλα Πατουλίδου άφησε ιστορία με το μνημειώδες πια «για την Ελλάδα ρε γαμώτο». Τώρα και οι δύο την παλεύουν με την πολιτική. Τότε πάλευαν να διακριθούν στους Ολυμπιακούς της Βαρκελώνης και για αυτό το λόγο έμαθα ότι υπάρχει αυτή η πόλη της Ισπανίας. Έναν χρόνο μετά, το 1993, ξεκίνησε και το Sonar, ένα φεστιβάλ που βασίζεται στην μουσική πρωτοπορία όπως θέλουν να λένε. Κάποιοι συνηθίζουν να την αποκαλούν ηλεκτρονική μουσική, κάποιοι χορευτική και κάποιοι μπλιμπλίκια. Απ’ όλα έχει ο μπαξές. Έτσι κατάλαβα δηλαδή όταν το επισκέφθηκα, 21 χρόνια μετά, το 2014.

Έχει σημασία η ταχύτητα. Σε ένα χρόνο από το τέλος των Ολυμπιακών στη Βαρκελώνη ξεκινά η αξιοποίηση των Ολυμπιακών Ακινήτων με ένα εξεζητημένο φεστιβάλ για το οποίο στην Ελλάδα θα πίστευαν ότι αφορά λίγους. Οι 109.000 επισκέπτες από 99 διαφορετικές χώρες που συγκεντρώθηκαν πριν από λίγες μέρες είναι μια, κάποια απάντηση. Αν αναλογιστεί κανείς ότι σε αυτούς προστίθενται το επίσης εξαψήφιο νούμερο του Primavera και οι χιλιάδες σύνεδροι πάσης φύσεως ειδικότητας τότε φτάνουμε στο πρώτο συμπέρασμα: ο τουρισμός δεν σημαίνει μόνο αξιοθέατα και ωραίες παραλίες αλλά διοργανώσεις και υποδομές. Αυτά τα ξέρουμε, το ερώτημα που παραμένει,όμως είναι γιατί δεν τα κάνουμε;

«Θερβέθα» στα ισπανικά σημαίνει μπίρα και είναι η λέξη που δεν υπάρχει περίπτωση να μην μάθεις στην καταλανική πρωτεύουσα. Ειδικά αν είσαι φεστιβαλιστής. Η Estrella Damm ήταν ο χορηγός του τελευταίου Sonar. Ο ρόλος του χορηγού είναι καταλυτικός σε μια τέτοια διοργάνωση. Όχι μόνο για τη διαφήμιση. Το Sonar δεν θα γινόταν αφενός αν δεν υπήρχαν οι δημοτικές παραχωρήσεις (χώροι, μετακινήσεις, συμμετοχή ολόκληρης της πόλης) και αφετέρου ένας χορηγός-συνεργάτης όπως η Estrella Damm. Όλοι συμμετέχουν σε μια πολύ καλά οργανωμένη επιχείρηση και στο τέλος βγαίνουν όλοι κερδισμένοι: η πόλη, το φεστιβάλ, ο χορηγός, το κοινό και η μουσική.

Το Sonar είχε σαν βάση δύο μεγάλους εκθεσιακούς χώρους. Το Sonar By Day γινόταν κάτω από το συντριβάνι της Plaza Espana. Στο τέλος κάθε μέρας (δέκα το βράδυ περίπου) είχαμε μια παράξενη συνάντηση: τα οργισμένα παιδιά του φεστιβάλ προσπαθούσαν να αρπάξουν τα πούλμαν των φιλειρηνικών γκρουπ που μόλις είχαν τελειώσει τις απαραίτητες φωτογραφίσεις στην εντυπωσιακή πλατεία. Το Sonar By Day είναι η εκλεκτική πλευρά του φεστιβάλ.

Εκτός από τα live έχεις τη δυνατότητα να παρακολουθήσει μια σειρά από σεμινάρια που εξετάζουν (τα περισσότερα) τη σχέση της τεχνολογικής προόδου με τη μουσική. Σε μια τεράστια αίθουσα μπορούσες και ο ίδιος να γίνεις κομμάτι αυτής της σχέσης είτε χρησιμοποιώντας τα γυαλιά του Oculus Rift, είτε χορεύοντας με το Kinect είτε εξερευνώντας την επιρροή που είχε κάθε είδος μουσικής στην κοινωνία τα τελευταία τριάντα χρόνια σε ένα εξαιρετικό διαδραστικό infographic. Όλα αυτά βέβαια πριν βγεις στους συναυλιακούς χώρους. 

Σημείωση για τη συνέχεια: Όταν μιλάμε για φεστιβάλ στο εξωτερικό πρέπει να χωνέψουμε για τα καλά τη λέξη μέγεθος. Δεν είναι κάτι απλό. Ορισμένες αποστάσεις είναι κάτι περισσότερο από ένα τσιγάρο δρόμος. Όταν μιλάμε για το Sonar μιλάμε όμως και για μέγεθος όσον αφορά τις σκηνές. Η πιο μικρή και κρυμμένη  σκηνή ισοδυναμούσε με το μεγαλύτερο των μεγαλυτέρων από τα ελληνικά κλαμπ. Μέρα και νύχτα. 

Μουσικά στο Sonar By Day τριγυρίσαμε σε πολλά πράγματα από τις συνολικά έξι σκηνές. Στην αρχή είναι αυτό το δίωρο της προσαρμογής. Ζυγίζεις πρόσωπα, καταστάσεις, ήχους, θερμοκρασία (είχε ζέστα όσο ήταν ο ήλιος όξω) και αποφασίζεις που και πως θα κινηθείς. Θα προσπαθήσω να επικεντρωθώ στα γεγονότα που τράβηξαν την προσοχή μου γιατί κατά τ’ άλλα μιλάμε για ένα διήμερο μεγάλο πάρτι με όλη τη σημασία της λέξης.

Jon Hopkins, 12/06: Είχε έναν από τoυς πιο ενδιαφέροντες δίσκους του 2013. Εμφανίστηκε σε ένα «μικρό Hall» που είχε μέγεθος γηπέδου ποδοσφαίρου. Κόκκινες κουρτίνες, κόκκινη μοκέτα, σκοτεινή ατμόσφαιρα ενώ έξω ήταν ακόμα χαρά θεού.

O Hopkins έπαιξε με ένα set up έχοντας έναν υπολογιστή και τέσσερα κλαπατσίμπανα που τα κοπάναγε ανάλογα με τις διαθέσεις του και απέδωσε με έναν πιο συναυλιακό τρόπο το δίσκο,  γνωρίζοντας την αποθέωση. Αν το πρώτο σου live πάει καλά, τότε πάει καλά η μέρα. Πλάκα έχει η εμφάνιση του Hopkins: περισσότερο μοιάζει με το παιδί της διπλανής πόρτας που είναι καλό στην εκτέλεση φάουλ παρά με ένα γνήσιο τέκνο της ηλεκτρονικής πειραματικής σκηνής.

Neneh Cherry and RocketNumberNine, 13/06: Η πρώτη Estrella Damm της δεύτερης ημέρας. Πέντε το απόγευμα στον ίδιο χώρο με τον Hopkins. Εδώ έχουμε να κάνουμε με τη μεταμόρφωση μιας ντίβας. Η Σουηδέζα με τις πενήντα τρεις εθνικότητες βρήκε αυτά τα αδέρφια από το Λονδίνο (είναι κάπως φρικιαστικό να βλέπεις αδέρφια να παίζουν μαζί μουσική) και όλους μαζί τους ανέλαβε ο Four Tet (έπεσα πάνω του στο «μέρος» και από την έκπληξη μου δεν του είπα ούτε «σόρι»). Το δισκογραφικό αλλά και ζωντανό αποτέλεσμα του Blanc Project είναι άρτιο. Η Neneh έχει πατήσει πάνω στο ηλεκτρονικό των RocketNumberNine και τα αδέρφια της έχουν επιτρέψει να χειριστεί τη φωνή της όπως ακριβώς θέλει. Υπάρχει μια έκδηλη αμηχανία όσον αφορά τη σκηνική της παρουσία καθώς η Cherry δεν έχει ξεφύγει τελείως από τα χρόνια που μας αλάλιαζε με τα «επτά δευτερόλεπτα της.»

Bonobo/Theo Parrish, 12/06: Τους είδα ελάχιστα. Ο πρώτος ήταν ταιριαστός με το απόγευμα. Για τον δεύτερο συγκράτησα μια τρομερή αλλαγή που έκανε μεταξύ ενός techno κομματιού και μιας ρέγκε παρλαπίπας και τον σεβασμό που έδειξε ο Μένεγος στο γεγονός ότι δεν δίνει συνεντεύξεις. Άστραψε το πρόσωπο του.

Dj Harvey, 13/06: Όταν εργαζόμασταν με τον κύριο «αστραφτερό πρόσωπο» στο ραδιόφωνο του Σκάι συναντούσα κάθε βράδυ στην έξοδο μια μεγάλη αφίσα με τη φάτσα του Harvey. Ο IT του σταθμού ήταν φαν (στον αντίστοιχο της Popaganda του αρέσουν μόνο οι Prodigy και η κλασική μουσική).  Μετά, τόσα χρόνια στις υπόγες άκουγα από παράγοντες της νύχτας και μη ότι όλο και κάποιος έκλεισε, θα κλείσει, παλεύει να κλείσει, μίλησε, θα μιλήσει, θα προσπαθήσει να μιλήσει, δεν ξέρει αν μίλησε, αν άκουσε, αν είναι σε θέση να μιλήσει και να κλείσει τον Harvey για ένα dj set στην Αθήνα. Ο κύριος, με την καταγωγή που έλκει από την πανεπιστημιομάνα το Κέιμπριτζ, ξεκίνησε την καριέρα του από ντράμερ σε πανκ συγκροτήματα για να καταλήξει ο δισκοθέτης συνώνυμο με την ντίσκο των σαλονιών και του μπαλεαρικού κινήματος. Γενικά ένας θρύλος. Τόσο μεγάλος που η μια Outro άφησε τη μαγειρική στη μέση όταν άκουσε ότι θα τον δω.

Ο Harvey έκλεισε τις εργασίες του Sonar By Day μπροστά σε πολλές χιλιάδες  κόσμου. Το παρουσιαστικό του είναι βγαλμένο από τα βάθη της δεκαετίας του ’80. Γυαλί του αεροπόρου, κολλημένο μαλλί προς τα πίσω, σακάκι με βάτα, προπολεμικός εξοπλισμός. Αν και φημίζεται για τα πολύωρα σετ, στο Sonar περιορίστηκε στη μιάμιση ώρα, πράγμα που τον ανάγκασε να περάσει γρήγορα από όλα τα είδη της δισκοθήκης του. Ελπίζω να τον ξανασυναντήσω στην πατρίδα μου.

Despacio, 12-13.06: Μακάρι να είχαμε όλοι αυτή τη δυνατότητα: μια ωρίτσα, κάθε μεσημέρι, λίγο πριν το φαγητό να αφήναμε ό,τι κάναμε και να μπαίναμε μέσα στο χώρο του Despacio.Περιγράφω: ουρά φρεσκοξυπνημένων περιπτώσεων μέσα στο λιοπύρι περιμένουν καρτερικά να ανέβουν το ανηφόρι που οδηγεί στο Despacio. Η λέξη στα ελληνικά μπορεί να αποδοθεί ως αργό ή ευγενικό. Ευγενικό, όπως ο ήχος που έβγαζαν τα ηχεία της εταιρίας Mcintosh που δοκιμαζόντουσαν μέσα στο χώρο. Και η δοκιμασία; Επί έξι ώρες ο James Murphy και οι 2many djs έπαιζαν τις κάλτσες τους μόνο από βινύλια. Όλα στα σκοτάδια, σε ένα κύκλο που εύκολα έμπαινες αλλά δύσκολα έβγαινες. Και από πάνω σου, οι πλανήτες να γυρνάνε. Εμπειρία.

Όποιος νύχτα περπατεί, λάσπες και Sonar by Night πατεί. Λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη, στο δρόμο που πάει προς το αεροδρόμιο πραγματοποιήθηκαν οι νυχτερινές εργασίες. Τα πράγματα εδώ ήταν σκληρά. Πέρα από τις εξαιρετικές στιγμές που βιώσαμε, ακούσαμε και κάποιους ήχους που μόνο αν είχες γεννηθεί μέσα σε εργοστάσιο που τα πιστόνια του ξεπερνάγαν τα 170 bpm σε ένταση θα είχες μέτρο σύγκρισης. Σε ένα φεστιβάλ, όμως, όλα παίζουν το ρόλο τους. Δυστυχώς κάτι προβλήματα συνεννόησης, οι ουρές που περίμεναν στα λεωφορεία και άλλα κόλπα μας ανάγκαζαν να φτάσουμε αργοπορημένοι και να μην προλάβουμε τα μεγάλα ονόματα από την αρχή ως το τέλος. Όπως τη Ρόμπιν με τους Royksop. Κατά τ’ άλλα πέρα από το βαρύ μπάσο μας στιγμάτισαν τα συγκρουόμενα.

Massive Attack, 13/06: To μεγαλύτερο όνομα του φεστιβάλ, συγκέντρωσε και τον περισσότερο κόσμο. Έπαιξαν τα χιτάκια, φάνηκαν κάπως πιο υποτονικοί σε σχέση με το υπόλοιπο φεστιβάλ. Περισσότερο ξεσήκωσαν το κοινό με τα συνθήματα που πέρναγαν από την οθόνη παρά με την εμφάνιση τους. Ό,τι και να λέω πάντως το “Safe From Harm” και το “Unfinished Sympathy” είναι μέσα στα μεγαλύτερα τραγούδια που έχουν γραφτεί.

Moderat, 12/06: Εξαιρετικό live. Όποτε και να τους βλέπεις. Για όλα τα κοινά, για όλα τα γούστα. Έκαναν μια κοιλιά προς το τέλος.

Caribou 12/06: Ίδιο set με αυτό που παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια με κάποιες προσθήκες από το καινούριο άλμπουμ που όλοι περιμένουμε. Έκπληξη η live διασκευή του It’s a crime των Virgo Four. Αξεπέραστη η αιώνια εκτέλεση του Sun.

Daphni με James Holden 13/06: Σαν να βλέπεις ένα πολύ κεφάτο Boiler Room.

James Murphy: Απλή disco για καλά παιδιά πριν τους Chic. Ο Murphy κυκλοφορούσε με μια μποτίλια κρασί και προσπάθησε στο τέλος να μετακινήσει μόνος του το booth. Αποτυχημένα.

Chic feat Nile Rodgers, 13/06: Χε, χε! Είδα τέσσερα τραγούδια. Ευτυχώς έπαιξαν όλες τις επιτυχίες μαζεμένες. Ο Nile ντυμένος απλά δήλωσε πως θα πει τραγούδια που έχουν γράψει αυτοί, πικάροντας με τρόπο τους dj. Ι want your love, Everybody dance, clap your hands, Inside Out και δε συμμαζεύεται. Αν κάποιος δεν ήξερε τα λόγια, τα έβλεπες σε γιγαντοθόνη με eightiees γραμματοσειρά χρώματος μπλε ελεκτρίκ. Στα συν οι συνδυασμένες χορευτικές κινήσεις των πνευστών. Στα πλην ότι κάποια στιγμή βαριέσαι ρε αδερφάκι μου.

Rudimental, 13/06: Πρώτη φορά τους έβλεπα, τρομερή πλάκα και πέρα δώθε στη σκηνή. Καταπληκτικός συγχρονισμός.

Τα αξημέρωτα: Αυτά με τα δυνατά τα μπάσα μου αρέσουν και ας είναι μονότονα (Ρίτσι Χότιν). Αυτό που κρατάμε είναι η τρελή μπόρα και τα παιδιά που ήθελαν να τη χορέψουν. Όσο περισσότερο δυνάμωνε στον Tiga, τόσο περισσότεροι έμπαιναν μέσα. Επίσης, το πρώτο ξημέρωμα, έχει τελειώσει ο Ρίτσι και εμφανίζεται στη σκηνή ο τρελός Loco Dice. Όλα μαύρα γύρω του. Αυτός ξεκινάει ένα σφυροκόπημα και στα δέκα λεπτά πάνω ανοίγει από πίσω του η τεράστια μαύρη αυλαία. Στην οθόνη εμφανίζεται το όνομα του dj. Μεταξύ του Loco και του Dice σχηματίζεται το μάτι του Σάρουμαν το οποίο εναλλάσεται. Από εκεί και έπειτα όλα είναι ιστορία.

Κάπως τα έχει φέρει το γινάτι και τα τελευταία χρόνια βρίσκομαι απαραιτήτως σε κάποιο φεστιβάλ του εξωτερικού. Κάθε φορά που γυρνάω πίσω προσπαθώ να δω αν έγινα κάπου σοφότερος. Περισσότερα κορδελάκια, πιο ενημερωμένος για τα μουσικά τεκταινόμενα, πιο όμορφος, πιο ζηλευτά social media; Δυστυχώς για μένα, τίποτα από τα παραπάνω. Υπάρχει κάτι, όμως, κάθε φορά κερδισμένο και αυτό  είναι το γεγονός πως, κάθε φορά, όταν έχω την τύχη να βρίσκομαι ανάμεσα σε όλες αυτές τις φυλές του κόσμου, αντιλαμβάνομαι  πως η τέχνη αν έχει πετύχει κάτι είναι να είναι η κοινή συνισταμένη όλων των ανθρώπων του πλανήτη. Είναι και αυτό κάτι.

Στην επόμενη σελίδα, ο Παναγιώτης Μένεγος περιγράφει το βράδυ που έγινε στατιστική και δε μετανιώνει που έπαιξε διπλό το World Cup vs. Electronica