Κουστούμια, μπριγιαντίνη και αμερικάνικο όνειρο: μια βουτιά στο σινεμά του Frank Capra

Όταν ο φιλήσυχος επαρχιώτης Longfellow Deeds κληρονομεί το αστρονομικό ποσό των 20 εκατομμυρίων δολαρίων από έναν μακρινό του θείο, η ζωή του αλλάζει για πάντα. Ο οικογενειακός δικηγόρος Cedar πείθει τον Deeds να αφήσει το Βερμόντ για την αστραφτερή Νέα Υόρκη. Εκεί μια δαιμόνια δημοσιογράφος του σκανδαλοθηρικού τύπου ονόματι Jean “Babe” Bennett, θα τον προσεγγίσει προσποιούμενη μια φτωχή εργάτρια, θα κερδίσει την εμπιστοσύνη του και θα δημοσιεύσει γι’ αυτόν μια σειρά άρθρων αποκαλώντας τον κοροϊδευτικά Cinderella Man. Αυτή θα πρέπει να ήταν η σύνοψη της ταινίας Mr Deeds goes to town που δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες μετά την κυκλοφορία της, το 1936. Η ιδιοσυγκρασία του σκηνοθέτη Frank Capra που μεταφραζόταν στα καθιερωμένα happy end, ήταν ακριβώς ότι χρειαζόταν η μεσοαστική τάξη της Αμερικής την περίοδο του Κραχ: ένα εύληπτο σενάριο, λαμπεροί πρωταγωνιστές και μια ανακουφιστική νίκη του καλού ενάντια στις κακουχίες.

«Dressed down like a million dollar trooper, trying hard to look like Gary Cooper- Super Duper» έλεγε ένας στίχος από το χιτ της εποχής Puttin on the Ritz (θυμηθείτε τον Fred Astaire με τις κλακέτες) και η ταινία πρόσφερε ακριβώς αυτό. Έναν απαστράπτοντα Gary Cooper που δεν δίσταζε να «τσαλακώσει» το κύρος του μπροστά σε μια δυναμική γυναίκα -την ηθοποιό Jean Arthur- ενώ στο τέλος ο έρωτας τους ένωνε σε ένα απαράμιλλο πλάνο που αντιπροσώπευε αυτό που σήμερα νοσταλγούμε ως Χρυσή εποχή του Hollywood ή κλασικό χολιγουντιανό γκλάμουρ. Οι γυναίκες έβγαζαν τα ρολά απ’ τα μαλλιά τους, φορούσαν στενό ταγιέρ και κατακόκκινο κραγιόν και έπαιρναν αγκαζέ τους κουστουμαρισμένους συνοδούς τους με τη χωρίστρα που έλαμπε από μπριγιαντίνη για να πάνε στα flickers (όρος που υιοθετήθηκε από τη λέξη flick, που σημαίνει το τρεμόπαιγμα της οθόνης στις πρώιμες βουβές ταινίες) και να επιβεβαιώσουν ότι η φαντασίωση του Αμερικάνικου ονείρου ήταν ακόμα ζωντανή.

 

Ο Frank Capra, που θεωρείται από μεγάλη μερίδα των κριτικών ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του «classic hollywood cinema», γεννήθηκε το 1897 σε ένα μικρό χωριό κοντά στο Παλέρμο. Έφτασε στη χώρα των μεγάλων προσδοκιών σε ηλικία πέντε χρονών, μετά από ένα απαίσιο ταξίδι 13 ημερών που ολοκληρώθηκε όταν είδε «το πράσινο άγαλμα μιας ψηλής κυρίας». Η οικογένεια εγκαταστάθηκε στη σημερινή Chinatown και ο Frank αποφοίτησε σαν χημικός μηχανικός μερικά χρόνια αργότερα.Το 1920 πήρε την αμερικανική υπηκοότητα και για 2 χρόνια περιπλανήθηκε σε περίεργες δουλειές μεταξύ των οποίων κομπάρσος, πωλητής βιβλίων και βοηθός σε φάρμα. Εκμεταλλευόμενος κάποιες συγκυρίες με το άνοιγμα νέων κινηματογραφικών στούντιο στο San Fransisco και το Los Angeles, ο Capra λέγοντας αρχικά ψέμματα για την εμπειρία του στο χώρο, κατάφερε να ανελιχθεί και να γράψει σενάρια για τον διάσημο κωμικό του βωβού σινεμά Harry Langdon. Μαζί δημιούργησαν μια συμπαθή, ελαφρώς αφελή περσόνα στα πρότυπα του Τσάρλι Τσάπλιν που έκανε τον Capra γνωστό και τον Langdon ακόμα γνωστότερο.  

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Καθώς το τέλος της δεκαετίας του ’20 πλησίαζε, ο κινηματογράφος επρόκειτο να ζήσει μια από τις μεγαλύτερες ανατροπές του: το 1927, σε μια ταινία με τίτλο «Ο τραγουδιστής της τζαζ» ο πρωταγωνιστής Αλ Τζόνσον τραγουδάει. Τραγουδάει και ο ήχος μοιάζει -απίστευτο!- να έρχεται μέσα από την οθόνη, έρχεται πράγματι μέσα απ’ την οθόνη. Η έλευση του ήχου προκαλεί παραλήρημα στη βιομηχανία της εποχής: οι καλλιτέχνες και οι παραγωγοί διχάζονται ανάμεσα σε αυτούς που θεωρούν τον ήχο μια επικίνδυνη και παροδική μόδα και σε αυτούς που αναγνωρίζουν στη «φωνή» αυτό που έλειπε από τον κινηματογράφο. Ο Capra, εξαρχής υποστηρικτής της νέας τάσης, στρέφεται στην οικογένεια της νεοσύστατης Columbia Pictures όπου θα δημιουργήσει τις σημαντικότερες ταινίες του.

It Happened One Night (1934)

Το 1934 η ζαχαρένια κωμωδία It happened one night κέρδισε πέντε βραβεία Όσκαρ εκτοξεύοντας τη φήμη του Capra και εξασφαλίζοντάς του κορυφαίες συνεργασίες. Ο πολύς James Stewart (για πολλούς ο καλύτερος αμερικανός ηθοποιός πριν τον Marlon Branndo) έγινε άλλος ένας χαρακτηριστικός πρωταγωνιστής των capraesque ταινιών με highlight το Mr Smith goes to Washington (1939). Η εν λόγω ταινία προκάλεσε ιδιαίτερη συζήτηση εξ΄αιτίας της υπόθεσής της: ο φιλήσυχος πρόσκοπος Jefferson Smith τοποθετείται στοχευμένα στη θέση ενός γερουσιαστή με το σκεπτικό ότι θα είναι εύκολο να συναινέσει στις παράνομες πράξεις ενός διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος. Τελικά ο Smith αντιστέκεται προτάσσοντας τα δικαιώματα και την ηθική του και το όραμα της Αμερικάνικης δημοκρατίας θριαμβεύβει, έχοντας ωστόσο θίξει την πολιτική διαπλοκή τόσο όσο να ζητήσει ο τότε πρέσβης στην Αγγλία, Joseph Kennedy να μην προβληθεί στην Ευρώπη για να μην προβληματιστούν οι σύμμαχοι για την καθαρότητα των αρχών.

Mr Smith goes to Washington (1939)

Με εξαίρεση τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου υπό την επίβλεψη του George Marshall (του μετέπειτα εμπνευστή του Marshall Plan) δημιούργησε μια σειρά από αριστουργηματικά πολεμικά ντοκιμαντέρ με τον τίτλο Why we fight τα οποία του απέδωσαν μια σειρά από βραβεία και διακρίσεις, η φιλμική παραγωγή του Capra κινήθηκε στις ίδιες συμβάσεις. Meet John Doe, Lady for a Day, Arsenic and old lace, It’s a wonderful life είναι μερικές από τις χαρακτηριστικότερες ταινίες του που αν και κλείνουν το μάτι σε νουάρ στοιχεία όπως η διαφθορά του τύπου και της εξουσίας και οι femme fatale δεν πέφτουν από το ροζ συννεφάκι του οπτιμισμού και της πεποίθησης ότι ο επιμένων (και ο ηθικός) θα νικήσει. 

Παρ’ ότι η δημοφιλία του άρχισε να μειώνεται μετά τον πόλεμο, όταν πλέον η ιδέα της ευημερίας είχε βουτηχτεί στη βιαιότητα των γεγονότων, ο δαιμόνιος Capra συνέχισε να δραστηριοποιείται σε διάφορους τομείς, κάνοντας ντοκυμαντέρ και συμμετέχοντας στα πολιτιστικά κοινά. Ο πατέρας όλων των σημερινών κλισέ, ο ρομαντικός υποστηρικτής του μεγάλου οράματος έφυγε στα 94 του χρόνια, αφήνοντας πίσω του μια μεγάλη παρακαταθήκη: τον ορισμό του «κλασικού» όταν αυτό αναφέρεται στον κινηματογράφο.

Ιωάννα Παναγοπούλου

Η Ιωάννα Παναγοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το Σεπτέμβριο του '93. Σήμερα ολοκληρώνει τις σπουδές τις στο τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου.

Share
Published by
Ιωάννα Παναγοπούλου