Δεκαέξι καλλιτέχνες συναντίουνται στην Αίθουσα Τέχνης Ρεβέκκα Καμχή, για να δημιουργήσουν έναν ετερόκλητο, με την πρώτη ματιά, κήπο, τα έργα του οποίου, σαν ζωντανοί οργανισμοί, επικοινωνούν και συνδέονται τόσο οργανικά, ώστε να δημιουργούν ένα, σχεδόν, φυσικό περιβάλλον που εξελίσσεται. Το ενδιαφέρον στην έκθεση είναι ο τρόπος με τον οποίο πραγματώνεται τελικά αυτή η συνύπαρξη μεταξύ του κάθε κήπου – έργου και πώς τελικά το αρμονικό σύνολο που βλέπεις αποτυπώνει την έννοια της εξέλιξης στην κυριολεκτική και μεταφορική της διάσταση. Κάθε κήπος, σαν ο περιφραγμένος προσωπικός χώρος του κάθε καλλιτέχνη, αναπτύσσεται και σε ένα δεύτερο επίπεδο πιο προσωπικό και υπαρξιακό, δίνοντας μια άισθηση ροής και κίνησης, σε έναν χώρο σταθερό, όπως η Αίθουσα Τέχνης Ρεβέκκα Καμχή.
Μιλήσαμε με την επιμελήτρια της έκθεσης, Στάβια Γριμάνη, και με δύο από τους συμμετέχοντες, τον Αντωνάκη και τον ΧΟΥΣ/Εμμανουήλ Χουσάκο, και μας απάντησαν στο πρώτο και πιο βασικό ερώτημα: «Πώς αντιλαμβάνεστε τους δικούς σας κήπους σε εξέλιξη;»
Στάβια Γριμάνη: Η ιδέα των ‘’Κήπων’’ γεννήθηκε το καλοκαίρι του 2015 στο ‘Αστρος στην Πελοπόννησο με την επιθυμία να δημιουργηθεί ένα φυσικό περιβάλλον μέσα σε ένα χώρο τέχνης – γι αυτό και η έκθεση έχει αρκετά μεγάλη δόση σκηνογραφίας και εναλλαγής – όπου ο χρόνος παίζει καθοριστικό ρόλο και παραπέμπει σε έναν κύκλο ζωής που έχουν όλα τα πράγματα και οι καταστάσεις. Η ιδέα γινόταν ακόμα πιο προκλητική όταν άρχισα να σκέφτομαι τα έργα που θα πλαισιώσουν την έκθεση και, καθώς η συνεργασία μου με τη γκαλερί Ρεβέκκα Καμχή φτάνει αισίως στα έξι χρόνια, πολλά από τα έργα της έκθεσης «άνθίζαν» στην καθημερινότητα μου όλον αυτό τον καιρό. ‘Ολα τα έργα αποτελούν στοιχεία που θα μπορούσε να συναντήσει κανείς στη φύση, σε ένα πάρκο, σε έναν κήπο πχ. Τα λουλούδια του Νομπουγιόσι Αράκι και του Ροςς Μπλέκνερ, το παγκάκι-γλυπτό του Κώστα Ρουσσάκη, η φωτογραφία με το δέντρο και το παγκάκι του Μεξικανού καλλιτέχνη Γκαμπριέλ Ορόσκο, το βίντεο της Ντιάννας Μαγκανιά με τη σκιά του δέντρου που σταδιακά εξαφανίζεται κ.α. Ωστόσο σε όλα τα έργα υπάρχει και μία δεύτερη ανάγνωση που σε αρκετές περιπτώσεις έχει να κάνει με την ύπαρξη της ζωής, της αγάπης και την απώλεια τους και στην έκθεση αυτό μάλλον θίγεται σε ένα δεύτερο/ υποσυνείδητο επίπεδο. Το στοιχείο της εξέλιξης έχει να κάνει ασφαλώς με το χρόνο αλλά και εκεί υπήρξαν δύο προβληματισμοί που τελικά από πρόβλημα τους θεώρησα κλειδιά που άνοιξαν τη σκέψη μου. Για παράδειγμα με προβλημάτισε αρκετές φορές το ζήτημα του πώς μπορούν να συνυπάρξουν έργα τέχνης από τόσο διαφορετικούς καλλιτέχνες και εκεί την απάντηση την πήρα από τις συλλογές έργων τέχνης όπου τα έργα συνυπάρχουν και οι συλλογές λειτουργούν σαν ζωντανοί οργανισμοί όπου έργα αφαιρούνται και προστίθενται και τελικά μαθαίνει ή επιλέγει κανείς να ζει μαζί τους. Επομένως το στοιχείο της προσθαφαίρεσης των έργων ή της ανάπτυξης τους στο χώρο πχ. το έργα του ΧΟΥΣ/ Εμμανουήλ Χουσάκου και το έργο του Αντωνάκη είναι πολύ σημαντικό για την αίσθηση του ζωντανού περιβάλλοντος/ συλλογής που αναφέρθηκε προηγουμένως και που ταυτόχρονα αποτελούν μία πρόσκληση και κινητοποίηση για τον επισκέπτη να παρακολουθεί πώς μεταβάλλεται η έκθεση στην πορεία του χρόνου – και αυτό ήταν το δεύτερο στοιχείο που με απασχολούσε. ‘Ετσι λοιπόν υπάρχουν έργα που προστέθηκαν στην έκθεση λίγες μέρες μετά τα εγκαίνια όπως για παράδειγμα το έργο της Αλεξάνδρας Κεχαγιόγλου και στις 19 Ιανουρίου στις 7μμ θα προστεθούν στο ισόγειο 2 έργα του Κοσμά Νικολάου που λειτουργούν πειραματικά, SOJOURNING!. Απαντώντας λοιπόν στην αρχική ερώτηση οι «Κήποι σε Εξέλιξη» αντικατοπτρίζουν τη δράση και αντίδραση σε μία προσωπική και καλλιτεχνική ανάγκη έκφρασης και διάθεση συνεργασίας
Η Στάβια Γριμάνη με τον Αντωνάκη και τον ΧΟΥΣ/Εμμανουήλ Χουσάκο
Αντωνάκης: Δεν ήμουν ποτέ καλός με τη κηπουρική, συγκεκριμένα αγγίζω τα όρια του επικίνδυνου. Έχω καταστρέψει τρία αυτόματα συστήματα ποτίσματος και εννοείται (χωρίς να το θέλω) έχω σκοτώσει πολλά φυτά. Ζηλεύω όλους αυτούς τους φίλους μου με τα καταπράσινα μπαλκόνια και τους πανέμορφους κήπους και απορώ πάντα πώς επιτυγχάνουν τέτοια εντυπωσιακά αποτελέσματα. Πολλοί από αυτούς χωρίς καν τη βοήθεια κάποιου επαγγελματία!
Με τη χειροτεχνία τα πάω πολύ καλύτερα. Η ιδέα να μπω στη διαδικασία να δουλέψω πάνω σε ένα in situ έργο, το οποίο θα εξελίσσεται καθ’ όλη της διάρκεια της έκθεσης, ήταν της Στάβιας. Το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στο μυαλό όταν μου μίλησε για τους κήπους σε εξέλιξη ήταν η λέξη «υπομονή».
Κάθε Σάββατο πηγαίνω στη γκαλερί και χτίζω τον «κήπο» μου. Μια τοιχογραφία – κολάζ που ξεκίνησα στους τοίχους της εισόδου του χώρου την ημέρα των εγκαινίων και που σκοπεύω να ολοκληρώσω με το τέλος της έκθεσης. Μετέφερα ένα μέρος του ατελιέ μου μόνιμα στη γκαλερί και άρχισα να στήνω το κολάζ με χρωματιστά κομμάτια από χαρτόνια και λαδοπαστέλ. Η έννοια της εξέλιξης εδώ λειτουργεί βασικά ως μεγάλωμα (του κήπου). Πολλά από αυτά τα Σαββατιάτικα πρωινά δυσκολεύομαι να ξυπνήσω, άλλα έχω πονοκέφαλο από το πολύ αλκοόλ της Παρασκευής και φυσικά είμαι από εκείνους που προτιμούν να δουλεύουν βράδυ. Κάθε Σάββατο πρωί, όποια και αν είναι η ψυχική και (κυρίως) η σωματική μου κατάσταση, η διαδικασία της εξέλιξης του κήπου κερδίζει.
Το έργο έχει το τίτλο ”The Big Allotment Challenge’’ τον οποίο δανείστηκα από την ομώνυμη εκπομπή διαγωνισμού κηπουρικής του BBC, ίσως γιατί αισθάνομαι να εκτίθεμαι περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη φορά. Σαν διαγωνιζόμενος τηλεπαιχνιδιού και εγώ, να υποδύομαι τον «κηπουρό». Ο χάρτινος κήπος μου μπορεί να λειτουργήσει ως μια μακέτα για ένα σκηνικό σε μια θεατρική παράσταση ή ο διάκοσμος μιας εισόδου σπιτιού. Στην ουσία είναι η ιδέα ενός κήπου που μεγαλώνει και όχι κάτι το απτό.
ΧΟΥΣ/Εμμανουήλ Χουσάκος: Η φράση «κήποι σε εξέλιξη» είναι στην πραγματικότητα ένας πλεονασμός, μια ψευδής συνθήκη, καθώς κάθε κήπος εξ ορισμού εξελίσσεται με ή χωρίς τη θέλησή μας-είναι μια αυτόνομη οντότητα, είτε αναφερόμαστε σε κυριολεκτικό κήπο, σε ένα κάπως μελετημένο κομμάτι φυσικού τοπίου, είτε σε οτιδήποτε άλλο απαιτεί σπορά-καρτερικότητα-καρποφορία και δύο «παίχτες». Το ζήτημα είναι η δική μας συνύπαρξη με αυτόν, το κατά πόσο αποτελεί μία ευεργετική συνέργεια ή μια σχέση παράσιτου-ξενιστή.
Οι δύο εγκαταστάσεις μου στην έκθεση έρχονται να επιβεβαιώσουν αυτή τη δυναμική, οργανική αλληλεπίδραση των δύο πλευρών και να αναδείξουν ίσως την ανισορροπία μεταξύ τους. Αφορμώμενες από τη φόρμα και τα υλικά του τάφου αποδομούν την εξωραϊσμένη αντίληψη περί κήπων, δηλώνοντας πως και ο μη κήπος είναι κήπος. Ζώντας σε μία πόλη που δεν αγαπά τους κήπους της αποτελούν και ένα πένθος για τους κήπους που δεν αγαπήθηκαν, που αφέθηκαν απότιστοι, τους δημόσιους κήπους που η εγκατάλειψή τους είναι ενδεικτική μιας ευρύτερης δυσαρμονίας αλλά και τους προσωπικούς κήπους του καθενός, κήποι στόχων, πόθων κλπ.
Τελικά η σπορά (η απαρχή του κήπου) είναι μία πράξη μη αναιρέσιμη. Ο σπόρος εξελίσσεται, ο φυτευτής εξελίσσεται, τα φυτά εξελίσσονται, ο κήπος εξελίσσεται, ο κηπουρός εξελίσσεται. Αλλά πώς;