Το Φεστιβάλ Αθηνών πραγματοποιείται, σε πλήρη ανάπτυξη, τον τελευταίο μήνα. Ξεκίνησε από την Πειραιώς 260, ανοίχτηκε σε διάφορα σημεία της πόλης στο πλαίσιο της ενότητας «Ανοιγμα στην πόλη», ενώ έχουν ήδη ξεκινήσει οι πλούσιες μουσικές εκδηλώσεις που προτείνει φέτος στο Ηρώδειο καθώς και το Φεστιβάλ Επιδαύρου.
Παρ’ όλα αυτά φέτος, περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά τα τελευταία χρόνια, το Φεστιβάλ μοιάζει να μην είναι talk of the town. Κι όχι γιατί δεν προτείνει ενδιαφέροντα θεάματα, όχι γιατί δεν φιλοξενεί σημαντικούς καλλιτέχνες. Τι συμβαίνει; Γιατί νιώθουμε ότι γνωριζόμαστε όλοι όσοι συναντιόμαστε στην Πειραιώς 260 (και δεν αναφέρομαι μόνο τους επαγγελματίες θεατές); Γιατί μοιάζει να αφορά μια μικρή κοινότητα ανθρώπων που ανακυκλώνεται από παράσταση σε παράσταση; Μερικές σκέψεις θα μοιραστώ, ελπίζοντας να βοηθήσουν όποιον κληθεί, το επόμενο διάστημα, να διαχειριστεί το Φεστιβάλ Αθηνών από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή, με όποιον τρόπο, τελικά, γίνει η επιλογή. Διότι το υπουργείο Πολιτισμού, αφού προκήρυξε τη διαδικασία υποβολής αιτήσεων για τις θέσεις των καλλιτεχνικών διευθυντών του Φεστιβάλ Αθηνών και του Εθνικού Θεάτρου στις 30 Μαΐου, κι ενώ ήδη πηγαίναμε για εκλογές, λίγες μέρες αργότερα, στις 20 Ιουνίου ανακοίνωσε ότι διακόπτεται η διαδικασία και θα… συνεχιστεί μετά την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης!!!
Στις σκέψεις μας πάλι και σε κάποιες επισημάνσεις. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει μεγάλη προσφορά σημαντικών εκδηλώσεων στην Αθήνα, από πολλούς φορείς. Και μουσικές και θεατρικές και εικαστικές. Φέτος ειδικά υπάρχουν πολλές παραστάσεις ιδιωτικών σχημάτων, άλλες καινούργιες, άλλες επιτυχίες της χειμερινής σεζόν, που περιοδεύουν. Πόσες να επιλέξει ο μέσος θεατής να δει; Είναι, ασφαλώς, αυτός ένας σημαντικός λόγος. Υπάρχει κι ένας άλλος λόγος όμως, νομίζω πολύ σοβαρός, που αφορά τον τομέα του θεάτρου: η σεζόν -τα τελευταία χρόνια- δεν σταματάει ποτέ, κι από τις παραστάσεις του Μαΐου πηγαίνουμε κατευθείαν στις φεστιβαλικές και τις καλοκαιρινές. Φυσικά, στις ελληνικές φεστιβαλικές προτάσεις βλέπουμε, λίγο ως πολύ, τους σκηνοθέτες ή τους ηθοποιούς που είδαμε στη διάρκεια της σεζόν που μόλις τελείωσε. Αφήστε που οι επιτυχημένες ελληνικές παραστάσεις του Φεστιβάλ, συνεχίζουν -και καλά κάνουν από την πλευρά τους- σε κάποια άλλη αθηναϊκή σκηνή και την επόμενη σεζόν. «Θα πάει και τον χειμώνα δεν πήγα να το δω» μου έλεγε τις προάλλες μια σταθερή θεατής του Φεστιβάλ. Επιπλέον αντικίνητρο για προσέλκυση ευρύτερου κοινού και σοβαρότατο. Στην ουσία δηλαδή χειμερινή θεατρική σεζόν και Φεστιβάλ ανατροφοδοτούνται τα τελευταία χρόνια. Οι ηθοποιοί κυνηγάνε τη δουλειά, οι παραγωγοί την καλή παράσταση και την απόσβεση των εξόδων τους, το Φεστιβάλ τα δοκιμασμένα ονόματα.
Ο Κώστας Κουτσολέλος στην παράστασή «Καλοκαιρινά μπάνια» που έκανε με τη Βάσω Καμαράτου για το Φεστιβάλ.
Αυτό το τελευταίο δεν ξέρω αν το άγγιξε ο Κώστας Κουτσολέλος στην παράστασή «Καλοκαιρινά μπάνια» που έκανε με τη Βάσω Καμαράτου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, μια παράσταση που άγγιξε εύστοχα και με σπαραχτικό, αυτοσαρκαστικό και σαρκαστικό χιούμορ, το άγχος επιβίωσης των ηθοποιών, τον μικρόκοσμο του θεάτρου. Και λέω δεν ξέρω γιατί ήταν μια αυτοσχεδιαστική παράσταση. Τη βραδιά που την είδα δεν αναφέρθηκαν σ’ αυτή τη θεατρική… λεπτομέρεια. Είπε μόνο ο Κώστας Κουτσολέλος: «Αυτό το καλοκαίρι, όταν με ρωτάνε “τι θα κάνεις;” θα μπορώ να λέω: “έχω παράσταση στο Φεστιβάλ”».
Ο εξαιρετικός «Εθνικός Κήπος» (2018) του Θοδωρή Γκόνη
Γι’ αυτούς ή και για κάποιους λόγους ακόμα το Φεστιβάλ Αθηνών χρειάζεται μια αναδιάρθρωση, κάτι που να του προσδίδει ένα ισχυρό στίγμα. Αυτό είναι που μοιάζει κουρασμένο τα τελευταία χρόνια στο Φεστιβάλ Αθηνών. Στίγμα θεατρικής πρότασης, αυτής που δεν μπορούμε να βρούμε παρά σε ένα Φεστιβάλ, όπως ήταν (πρόχειρα θυμάμαι) η παράσταση του Δημήτρη Κουρτάκη «Αποτυχημένες απόπειρες αιώρησης στο εργαστήριό μου» το 2017, όπως ήταν ο «Εθνικός Κήπος» του Θοδωρή Γκόνη το 2018, όπως ήταν το αφιέρωμα στη Λούλα Αναγνωστάκη το 2018, όπως λίγο πιο παλιά η «Πάππισα Ιωάννα» του Δημήτρη Μαυρίκιου. Εδώ βέβαια, έρχεται ο αντίλογος που δεν είναι άλλος από τον φαύλο κύκλο της θεατρικής αθηναϊκής πραγματικότητας. Διαρκείς παραστάσεις, διαρκείς ρόλοι των ίδιων ανθρώπων. Πόσο εύκολο είναι ανάμεσα στο κυνήγι της επιβίωσης να μείνει χρόνος για να σχεδιαστεί κάτι διαφορετικό;
Ο Άρης Σερβετάλης στην παράσταση του Δημήτρη Κουρτάκη «Αποτυχημένες απόπειρες αιώρησης στο εργαστήριό μου» (2017), μία από τις καλύτερες παραστάσεις που ανέβηκαν ποτέ στο Φεστιβάλ.
Μήπως εκτός από το Φεστιβάλ χρειάζεται και το ελληνικό θεάτρο αναδιάρθρωση;
Κώστα Κουτσολέλο, κάπου εδώ, και μετά τα «Καλοκαιρινά μπάνια», χρειάζεται και δεύτερη παράσταση.