Τον Δημήτρη Καρακίτσο τον γνωρίσαμε το 2012, με το πρώτο του βιβλίο, Οι γάτες του ποιητή Δ.Ι. Αντωνίου. Μετά την πρώτη του επιτυχία, ο Βολιώτης συγγραφέας εξέδωσε δυο ακόμα βιβλία, με τίτλο Βένουσμπεργκ και Παλαιστές, ενω έρχεται τώρα να μας συστήσει και το τέταρτο δημιούργημά του. Αυτή τη φορά πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που λαμβάνει χώρα στην πόλη στην οποία μεγάλωσε και θυμίζει κάτι από φιλμ νουάρ και κόμικ παράλληλα. Ο τελευταίος του ήρωας, με το τόσο ιδιαίτερο όνομα Ζαχαρία Σκριπ, είναι ένας δημοσιογράφος που πάει κόντρα στο ρεύμα και θυμίζει τους μεγάλους ήρωες των αστυνομικών βιβλίων.
Ποια ήταν η έμπνευση πίσω από τον Ζαχαρία Σκριπ; Έχετε δει την ταινία The Artist; Η πρώτη σκηνή μας μεταφέρει στην πρεμιέρα της νέας περιπέτειας του αστέρα του βωβού σινεμά George Valentin. Βλέπουμε έναν κομψό άνδρα, με φράκο, ημίψηλο και λαστιχένια μάσκα, να δραπετεύει από το κελί όπου τον έχουν κλείσει οι κακοί. Από αυτή τη σεκάνς είχα πάρει την έμπνευση, τέσσερα χρόνια πριν. Είχα γράψει το πρώτο και το τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου και μετά το παράτησα. Γύρισα στην ιδέα τον περασμένο Νοέμβριο: όχι για να κάνω κωμωδία αυτή τη φορά αλλά σάτιρα. Άλλωστε μπροστά μας είχαμε δημοτικές εκλογές. Να πούμε βέβαια ότι ο Βόλος αντιμετωπίζει ένα μεγάλο πρόβλημα αυτή τη στιγμή: την καύση RDF-SRF (δηλαδή σκουπιδιών) από την τσιμεντοβιομηχανία. Στη σάτιρα μιλώ για τη χαλβαδοποιία που εξαιτίας της η ατμόσφαιρα μυρίζει καβουρδισμένο σιμιγδάλι. Μακάρι να ήταν αλήθεια αυτό, και οι ουρανοί του Βόλου να ευωδίαζαν καβουρδισμένο σιμιγδάλι. Όμως δεν είναι. Και ο Βόλος κάθε πρωί μυρίζει καμένο πλαστικό. Εν ολίγοις αυτή είναι η ιστορία πίσω από τον Ζαχαρία Σκριπ.
Ο πρωταγωνιστής και οι περιπέτειές του θυμίζουν ρετρό κόμικ. Ποια είναι τα αγαπημένα σου; Μάλλον η σειρά «Blake and Mortimer» του Edgar P. Jacobs. Τρελοί επιστήμονες, διαστημόπλοια και μυστήρια. Στον Σκριπ έχω δύο τρελούς ψευτο-επιστήμονες: τον καθηγητή Ζντανόφσκι και τον διοργανωτή των κυνομαχιών. Διαβάζω λίγα κόμιξ, είναι αλήθεια. Φαίνεται νομίζω κι από την απάντηση.
Ο αφηγητής είναι δημοσιογράφος. Γιατί επέλεξες την δική του οπτική γωνία για να πεις την ιστορία; Χρειαζόμουν έναν αφηγητή ανθεκτικό σε τοξικό περιβάλλον. Οι περισσότερες εφημερίδες είναι τοξικά περιβάλλοντα: ή πας με το κοπάδι ή σε τρώει ο λύκος. Ο Ζορζ δεν πάει με το κοπάδι, δεν ταιριάζει στην εφημερίδα του και είναι λιγομίλητος. Μου αρέσουν τέτοιοι χαρακτήρες, οι απροσάρμοστοι. Όχι όμως ότι τους θεοποιώ.
Τα ονόματα των χαρακτήρων σου είναι σίγουρα ιδιαίτερα. Πώς τα επινοείς; Του αφηγητή, όπως είπαμε, από τον George Valentin. Μόνο που το Τζορτζ έγινε Ζορζ κοκ. Πώς έφθασα όμως στο Ζαχαρίας Σκριπ, δεν θυμάμαι. Ίσως επειδή το Ζαχαρίας θυμίζει τον Παπαντωνίου, που ήταν κι αυτός της ίδιας εποχής. Το «Σκριπ» ήταν μια παλιά εφημερίδα. Η Πέππυ, η μεγάλη αγάπη του Ζαχαρία, είναι η Peppy του George Valentin. Στο soundtrack της ταινίας υπάρχει και το Waltz for Peppy. Για τους δευτερεύοντες χαρακτήρες ανέτρεξα σε έναν εμπορικό οδηγό της πόλης του 1901.
Η αποθέωση στον υπότιτλο του βιβλίου τελικά έχει διαφορετικό νόημα: Ο Ζαχαρίας είναι ένας πραγματικός αλτρουιστής, όμως οι κάτοικοι του Βόλου τον απορρίπτουν. Δεν θέλουν «ήρωες, αλλά σωτήρες». Αυτό είναι ένα trope που συναντάμε σε ιστορίες με υπερήρωες. Γιατί μια τέτοια φιγούρα περνάει από την αρχική λατρεία, στην χλεύη και τελικά στην απόρριψη; Μια τέτοια φιγούρα είναι λογικό να προκαλεί τον σκεπτικισμό και τη ζήλια. Το κατεστημένο αντιδρά στην παρουσία του Σκριπ, θέλει να μονοπωλεί την επικαιρότητα, και περνά στην αντεπίθεση δια του ημερήσιου τύπου. Και φυσικά, ευάλωτοι στην πλύση εγκεφάλου, οι πολίτες ενστερνίζονται την άποψη των εφημερίδων. Δεν λέω ότι έτσι γίνεται πάντα, δεν είναι όλες οι εφημερίδες διεφθαρμένες ούτε όλοι οι πολίτες επιρρεπείς στην παραπληροφόρηση. Λέω όμως το αυτονόητο: ότι τα μμε έχουν μετατρέψει μεγάλη μερίδα τη κοινωνίας σε δάχτυλα του χεριού τους.
Βλέπουμε και τον χαρακτήρα του αυτοκράτορα της Αιθιοπίας, ο οποίος υποτίθεται φέρνει την ελπίδα μέσα από δουλειές (μέσα από επενδύσεις, θα ακούγαμε ίσως σήμερα), μια υπόσχεση όμως που κρύβει την εκμετάλλευση. Όμως αυτόν προτιμά ο κόσμος. Γιατί πιστεύεις ότι συμβαίνει αυτό; Γιατί ως γνωστόν οι κοινωνίες χειραγωγούνται. Παράδειγμα: τα τελευταία χρόνια ακούμε το παραμύθι της ανάπτυξης. Μια ανάπτυξη που έχει νόημα μόνο αν συνεχίζεται εις το διηνεκές, θα είναι δηλαδή εντεινόμενη και δίχως διάλειμμα για ξεκούραση (άρχισε να ακούγεται σαν βασανιστήριο στην κόλαση). Σε μια τέτοια ανάπτυξη πρέπει να στοχεύσουμε, μας λένε. Όμως με έναν πλανήτη πληγωμένο και στα όρια της οικολογικής εκτροπής, ποιο τίμημα θα χρειαστεί να πληρώσουμε; Εδώ βέβαια ταιριάζει η θεωρία του great filter: δεν έχουμε εξωγήινους επισκέπτες γιατί, όταν ένας πολιτισμός φτάσει στο σημείο να πραγματοποιήσει διαστρικά ταξίδια, έχει φτάσει ταυτόχρονα και στο σημείο της αυτοκαταστροφής του – υπάρχει λοιπόν ένας κοσμικός κόφτης που διατηρεί την τάξη, δηλαδή τη μοναξιά. Αν είναι έτσι, φαντάζομαι την πολιτικο-οικονομική ελίτ, ύστερα από τριακόσια χρόνια, να είναι έτοιμη να εγκαταλείψει τον πλανήτη μας με ένα φοβερό διαστημόπλοιο. Κι εκείνη τη στιγμή, πάνω από τα ερείπια της ανθρωπότητας και τις άδειες πόλεις, το σκάφος της θα εκραγεί δίνοντας στο Ανθρωπόκαινο το αναμενόμενο τέλος.
Είναι τελικά ο Ζαχαρίας «ο ήρωας που μας αξίζει, αλλά δεν χρειαζόμαστε τώρα» ή το αντίθετο; Ο Ζαχαρίας έδρασε μόνος του. Ήταν υπερήρωας, και οι υπερήρωες χρειάζονται βοηθούς μόνο για τη λάντζα και το σιδέρωμα της στολής. Ίσως πρέπει ακολουθήσουμε άλλο παράδειγμα. Εν πάση περιπτώσει, η λέξη που γυροφέρνει το μυαλό μου εδώ και λίγη ώρα είναι η λέξη συλλογικότητα. Κατά τη γνώμη μου, αυτό χρειαζόμαστε. Κι όχι ηγέτες και ήρωες.