EPA/KABIR DHANJI
Θεωρήθηκε ως η μεγαλύτερη αποκάλυψη των τελευταίων ετών στο χώρο του σαξόφωνου στις ΗΠΑ, αλλά και σε όλο τον κόσμο. Αφού κατέπληξε με το παίξιμό του στο To Pimp a Butterfly του Kendrick Lamar, κυκλοφόρησε το τριπλό ντεμπούτο του The Epic. Οποιοσδήποτε άλλος επιχειρούσε κάτι τέτοιο θα χαρακτηριζόταν τουλάχιστον υπερφίαλος, κι όμως το άλμπουμ γνώρισε την αποθέωση από κοινό και κριτικούς. Λίγο πριν έρθει να παίξει για πρώτη φορά στην Αθήνα και στην Τεχνόπολη σε μια παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, ο Kamasi Washington – ναι, γι αυτόν λέμε τόση ώρα – μίλησε στην Popaganda για τη ζωή του και την εκρηκτική του καλλιτεχνική πορεία, βοηθώντας μας να διασκεδάσουμε την αναμονή μέχρι τις 4 Ιουλίου, που θα τον έχουμε κοντά μας.
«Όσο προσπαθώ να θυμηθώ, πρέπει να άρχισα να παίζω μουσική από όταν άρχισα να μαθαίνω να μιλάω! Ήταν πάντα εκεί.» Φωτογραφία: EPA/KABIR DHANJI
Θα ήθελα να μιλήσουμε για κάποιες ενδιαφέρουσες επιλογές σας. Για παράδειγμα, πριν το πολύ επιτυχημένο The Epic, το «επίσημο» ντεμπούτο σας, προηγήθηκαν τρία δυσεύρετα άλμπουμ τα οποία κυκλοφορήσατε μόνος σας. Ξέρετε, επένδυα τόσο από το χρόνο και την ενέργειά μου παίζοντας για άλλους, για πολλούς έπαιζα σαξόφωνο, για πολύ διαφορετικό κόσμο μάλιστα, έπαιζα και keyboards με την Chaka Khan, που είχα πραγματικά διασκορπιστεί πολύ μακριά. Είχα λοιπόν ένα home studio και προσπαθούσα να παραμείνω γειωμένος, περισσότερο για να καταγράφω πού βρισκόμουν ως μουσικός στα δικά μου προσωπικά πράγματα. Έκανα λοιπόν κάθε τόσο ένα άλμπουμ απλά και μόνο για να κρατάω ένα κομμάτι του εαυτού μου ασφαλές. Γι’ αυτό και στην πραγματικότητα δεν τα κυκλοφόρησα ποτέ σε όλο τον κόσμο, καθώς δεν ήταν αυτό που σκεφτόμουν όταν τα έκανα. Αν ρωτήσετε και τους ανθρώπους στο Λος Άντζελες, θα σας πουν πως ουδέποτε τα προώθησα, γιατί ήταν κάτι που προσπαθούσα να κάνω για τον εαυτό μου.
Όπως είπατε, έχετε παίξει με πολλούς ανθρώπους. Ποιοι από αυτούς είχαν μεγαλύτερη επίδραση στο δικό σας ήχο; Όλοι είχαν διαφορετική επίδραση πάνω μου, με διαφορετικούς τρόπους. Όταν έπαιζα με τον Gerald Wilson, αυτός υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες επιρροές μου σε ότι αφορά τον ήχο και τη σύνθεση, ήταν ο πρώτος από τους ήρωές μου με τους οποίους μπόρεσα να παίξω. Κι ο Snoop Dogg μου άνοιξε το μυαλό στο πόσο απέραντο είναι το πεδίο, και στο πόσα πολλά μαθαίνεις από τον κάθε ένα μουσικό. Για παράδειγμα, έπαιζα με τον Raphael Saadiq, που άλλαζε τη μουσική που έπαιζε κάθε βράδυ, ή ήμουν με την Lauryn Hill που ήταν σαν τρελή επιστήμονας, ανακάτευε μαζί μουσικές που δεν πίστευες πως μπορούν να αναμειχθούν από κανέναν. Όλες αυτές οι εμπειρίες επηρέασαν εμένα και τον ήχο μου, και με βοήθησαν να φτιάξω τη δική μου μουσική. Ο καθένας λοιπόν από αυτούς τους καλλιτέχνες μου δίδαξε κάτι διαφορετικό. Προσπάθησα πάντα να μπω σε κάθε μουσικό σύνολο που βρέθηκα με ανοιχτό μυαλό και να επεκτείνω την αντίληψή μου κάθε φορά.
Ο Snoop Dogg μου άνοιξε το μυαλό στο πόσο απέραντο είναι το πεδίο, και στο πόσα πολλά μαθαίνεις από τον κάθε ένα μουσικό.
Είχατε μια σπουδαία μουσική παιδεία κι εκπαίδευση. Πιστεύετε πως η δική σας γενιά μουσικών της τζαζ, που είχε τέτοια εκπαίδευση, είναι διαφορετική από τις προηγούμενες, όπου πολλοί ήταν αυτοδίδακτοι; Ναι. Η αλήθεια είναι πως στην πραγματικότητα του youtube, όπου η πληροφορία είναι απολύτως προσβάσιμη, κι όπου για όποιον μουσικό θέλεις να μάθεις, απλούστατα μπαίνεις κι ακούς, γρήγορα και τόσο εύκολα. Ακόμα κι όταν εγώ μεγάλωνα, δεν ήταν έτσι τα πράγματα. Αν είχες κάτι σαν δέκα cd, ήταν και πολλά! Τώρα όλοι έχουν πρόσβαση σε προγράμματα που έχουν δεκάδες ή και εκατοντάδες εκατομμύρια κομμάτια. Αυτό φυσικά και θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι μουσικοί εξελίσσονται. Δεν ξέρουμε ακόμα με ποιο τρόπο, αλλά θα το κάνει. Ελπίζω πως θα είναι με θετικό τρόπο, ότι θα τους κάνει πιο ανοιχτόμυαλους, με ευρύτερους ορίζοντες. Νομίζω πως οι μουσικοί γίνονται πιο εκλεπτυσμένοι, επειδή έχουν τόση αντίληψη πολλών διαφορετικών πραγμάτων. Η αρνητική πλευρά του πράγματος είναι πως όταν έχεις τόσο πλατιά εικόνα, δεν μπορείς να συγκεντρωθείς στις ιδιαίτερες λεπτομέρειες και να εμβαθύνεις σε ένα συγκεκριμένο πράγμα. Θα δούμε όμως πού θα οδηγήσει αυτό.
Μήπως αυτό κάνει δυσκολότερο το να αναπτύξει κανείς το δικό του προσωπικό του ύφος, όταν ακούει τόσα πράγματα που τον παρασύρουν από δω κι από κει; Ισχύει αυτό. Όσο η πληροφορία αυξάνεται, είναι φυσικό. Όταν όλη η ιστορία της ηχογραφημένης μουσικής ήταν μόνο 10-15 χρόνια, υπήρχαν πολύ λιγότερα από τα οποία να μπορούσες να αντλήσεις! Έτσι έπρεπε ν’ αντλήσεις από τον εαυτό σου. Τώρα, στη σημερινή εποχή, η ίδια η ιδέα της προσωπικής έκφρασης πρέπει να είναι πολύ πιο ηθελημένη: εκφράζεις τον εαυτό σου επειδή σκοπίμως προσπαθείς να το κάνεις. Όταν οι επιρροές πετούν ολόγυρά σου παντού, είναι εύκολο να αρχίσεις να ακούγεσαι όπως μια από αυτές. Πρέπει να τα διώξεις όλα από τη σκέψη σου, να τα απωθήσεις όλα αυτά και να παίξεις με αυτά που είσαι εσύ. Αλλά ναι, είναι πιο δύσκολο. Υπάρχουν πιο πολλά εισερχόμενα.
Προέρχεστε από μουσική οικογένεια. Ξέρατε πάντα πως η ζωή κι ο δρόμος σας ήταν η μουσική; Πάντως ήταν κάτι που είχα πάντα στο μυαλό μου. Όσο προσπαθώ να θυμηθώ, πρέπει να άρχισα να παίζω μουσική από όταν άρχισα να μαθαίνω να μιλάω! Ήταν πάντα εκεί. Κι είναι κάτι που έχω κοινό και με τους φίλους μου. Το νιώθω κάπως σαν δεύτερη φύση. Πάντα υπήρχαν μουσικά όργανα γύρω μου, και πάντα υπήρχαν δίσκοι και βιβλία μουσικής παντού, σε όλη μου τη ζωή. Όταν λοιπόν αποφάσισα να γίνω μουσικός, ήταν μια εύκολη μετάβαση.
Δεν σκεφτήκατε ποτέ να γίνετε κάτι άλλο; Υπήρχαν κάποιες στιγμές που σκέφτηκα τη μαθηματική επιστήμη, μου άρεσε πολύ. Ήταν και το αντικείμενο της μητέρας μου. Μάλιστα όταν τελείωσα το σχολείο, έκανα αίτηση σε ένα κολέγιο έχοντας ως major όχι τη μουσική, αλλά τα μαθηματικά. Αλλά τελικά εκείνη την εποχή ετοιμαζόμουν ήδη να φύγω από το σπίτι γιατί ήθελα να γίνω μουσικός.
Αυτή τη στιγμή το όνομά σας ακούγεται παντού, μετά από ένα άλμπουμ που συνδύασε και αποδοχή από το κοινό, αλλά και κριτική αναγνώριση, πράγμα όχι και τόσο συνηθισμένο. Ποιο θα είναι το επόμενο βήμα σας; Η επόμενη κυκλοφορία μου θα είναι ένα EP με ένα κομμάτι που δημιούργησα για το μουσείο Whitney της Νέας Υόρκης και λέγεται Harmony of Difference. Είναι μια σουίτα σε έξι μέρη με μεταφορική σημασία. Αυτή τη στιγμή το κλίμα στις ΗΠΑ είναι εξαιρετικά εναντίον της διαφορετικότητας. Εγώ βλέπω τη διαφορετικότητα ως κάτι θετικό, βλέπω τις διαφορές μας ως ευλογία κι όχι κατάρα, κι όχι σαν κάτι που θα έπρεπε να πολεμάμε, αλλά να το αγκαλιάζουμε και να είμαστε ευγνώμονες για αυτό. Μεγάλωσα στο Los Angeles όπου μπορείς πραγματικά να βρεις να ζουν άνθρωποι από οπουδήποτε στον κόσμο, από παντού, κι υπάρχουν όλοι οι δυνατοί συνδυασμοί. Μπορεί στον ίδιο δρόμο να βρεις ένα ελληνικό εστιατόριο, ένα μεξικάνικο, ένα ινδικό, ένα αμερικάνικο μπριζολάδικο, βραζιλιάνικο φαγητό, όλα μαζί. Αυτό για μένα ήταν όμορφο. Οι σύνδεσμοι που είχαν οι άνθρωποι μεταξύ τους, η συνύπαρξη τόσων πολιτισμών που βρίσκονται μαζί, μου φαινόταν κάτι πολύ όμορφο. Προσπάθησα λοιπόν να κάνω ένα είδος μουσικής μεταφοράς γι αυτό το πράγμα.
Μια ερώτηση όμως για το προηγούμενο άλμπουμ, το The Epic. Είναι ένα τριπλό cd, που είναι και το επίσημο ντεμπούτο ας συμβούλεψε κάποιος να μην κάνετε τριπλό δίσκο ως πρώτη σας κυκλοφορία; Υπήρξε βέβαια μεγάλη επιτυχία, αλλά πριν κυκλοφορήσει, δεν επιχείρησαν να σας αποτρέψουν από αυτή την επιλογή; Ξέρετε, αυτό είναι το καλό με το γεγονός πως είμαι στην εταιρία Brainfeeder. Όταν ηχογραφούσα το δίσκο, ήθελα απλώς να κάνω κάτι που να αντιπροσωπεύει πλήρως αυτό που είμαι. Κι όταν το τελείωσα, είχε διάρκεια τριών cd! Δεν είχα την πρόθεση να είναι τόσο μεγάλο. Όταν πήγα λοιπόν στον Flying Lotus, το αφεντικό της εταιρίας, του είπα: είναι αυτό που είναι, και είναι τριπλό, διαρκεί τρεις ώρες! Εκείνος, όταν το άκουσε έβαλε τα γέλια, κι είπε πως έπρεπε να το περιμένει από μένα. Σκεφτήκαμε προς στιγμήν το ενδεχόμενο να το κυκλοφορήσουμε σε διαφορετικά μέρη ανά διαφορετικά διαστήματα, αλλά τελικά όταν το ακούσαμε, έδινε την αίσθηση πως είναι ένα πράγμα. Δεν φαινόταν σαν τρία διαφορετικά άλμπουμ, αλλά σαν ένα. Έτσι δεν υπήρξαν και πολλές αντιρρήσεις στο να το κυκλοφορήσουμε κι οι άλλοι κι εγώ συνειδητοποιήσαμε πως ήταν μια ολοκληρωμένη τοποθέτηση.
Είναι ενδεχομένως και παγκόσμιο ρεκόρ: δεν νομίζω να υπήρξε ποτέ άλλο τριπλό ντεμπούτο! (Γέλια) Ναι, αυτό μάλλον το κατέκτησα εγώ!
Από τη συναυλία σας στην Αθήνα, τι πρέπει να περιμένουμε; Κάθε φορά που παίζω, προσπαθώ να το κάνω να είναι μια μοναδική εμπειρία. Ποτέ δεν παίζουμε δύο φορές με τον ίδιο τρόπο. Προσπαθώ να πιάσω τον παλμό, να έχω έναν αληθινό σύνδεσμο με τον κόσμο, και μετά είναι σαν να δημιουργούμε μαζί τη μουσική. Αλλάζουμε τα κομμάτια, αλλάζουμε τον τόνο τους, αλλάζουμε το συναίσθημα, αλλάζουμε ακόμα και τους χρόνους τους, οτιδήποτε χρειάζεται για να δημιουργηθεί μια εμπειρία που έχει να κάνει τόσο με το cd όσο και με το μέρος όπου βρισκόμαστε. Δεν είναι απλά μια παράσταση, αλλά μια προσπάθεια να δημιουργήσουμε κάτι μαζί, προσπαθώ να συνδεθώ με την ενέργεια και τη ροή του κόσμου, να έχουμε μια μοιρασμένη εμπειρία μαζί.