Μαραθώνιος Τζέημς Τζόυς; Σήμερα; Στην καρδιά της αλαφιασμένης Αθήνας; Ναι. Την ώρα που οι αγρότες βρίσκονταν στους δρόμους, απειλώντας ότι θα κάνουνε κατάληψη στο Σύνταγμα, οι πάντες φωνασκούσαν για το κατέβασμα της παράστασης με αποσπάσματα από βιβλίο του Σάββα Ξηρού στο Εθνικό Θέατρο και ο πρωθυπουργός προετοιμαζόταν για το πολύφερνο ταξίδι στην Τεχεράνη.
Αν δεν υπήρχε ο Γιώργος- Ικαρος Μπαμπασάκης δεν πιστεύω ότι θα αναλάμβανε άλλος «τρελός» όλη την ανάγνωση, σε δημόσιο χώρο της Αθήνας, του Οδυσσέα του Τζόις, ανήμερα των γενεθλίων του μεγάλου Ιρλανδού δημιουργού και του Οδυσσέα του, ήτοι στις 2 Φεβρουαρίου.
Η αλήθεια είναι ότι είχε πρωτογίνει στην Θεσσαλονίκη ακριβώς πάνω στα 90 χρόνια από τη μέρα που εκδόθηκε το βιβλίο. Εκεί στο καφέ Manifersto ο Κυριάκος Αθανασιάδης μάζεψε φίλους, αδελφούς και όλη την πόλη που άκουσε την ανάγνωση όλου του Οδυσσέα.
Τρία χρόνια μετά το εγχείρημα επαναλήφθηκε στη γνωστή γιάφκα του πνεύματος και των οινοπνευμάτων, το βιβλιοπωλείο «Μωβ Σκίουρος», στην πλατεία Καρύτση. Ηταν πολλά τα xάπενινγκ της ολοήμερης ανάγνωσης ενός κορυφαίου βιβλίου που εκτυλίσσεται σε 24 μόλις ώρες . Συμπεριελάμβανε γαβγίσματα και τσιμπούσια!
Η ανάγνωση ξεκίνησε αμήχανα αλλά χαλαρά, χωρίς ζέσταμα, κατά τις 12 το μεσημέρι. Η σκυλίτσα Οκτάνα περιεργαζόταν τους αναγνώστες και το κοινό, και κάποιες στιγμές εξεγειρόταν γαβγίζοντας. Ομολογώ, κάποιες αναγνώσεις ήταν τόσο φλατ και ισοπεδωτικές που ήτανε για γάβγιγμα. Κόσμος διάβαζε, κόσμος άκουγε, κόσμος έμπαινε, κόσμος έβγαινε, έφευγε, ξαναρχόταν. «Η ατμόσφαιρα που επικράτησε ήταν κατανυκτική και γιορταστική», λέει σήμερα ο Μπαμπασάκης, από τους καλύτερους αναγνώστες Τζόις σε αυτή την παθιασμένη, αλλά μοιραία άνιση σκυταλοδρομία, στην οποία βούτηξαν πολλοί. Ανάμεσά τους οι ιδιοκτήτες του Μωβ Σκίουρου Σπύρος Παπαϊωάννου και Χριστίνα Χαραλαμποπούλου, ο συγγραφέας Δημήτρης Οικονόμου, η ποιήτρια Σοφία Γιοβάνογλου, ο ζωγράφος Capten, ο οποίος μάλιστα όντας και ψάλτης έδωσε ρέστα.
Όταν σουρούπωσε ο εικαστικός Γιάννης Μελανίτης έκανε πράξη τις απειλές του: έφερε ένα γκαζάκι και ένα τηγάνι στην πλατεία και μαγείρεψε επιτόπου εδέσματα όπως ακριβώς περιγράφεται στις σελίδες του Οδυσσέα. Εγινε χαμός. Ακόμα και περαστικοί σταματούσαν να τσιμπήσουν κάτι. Το ουίσκι και το κρασί έρρεαν στο μεταξύ στα τραπεζάκια της πλατείας, όπου κατέφευγαν για μικρά διαλείμματα ο Μπαμπασάκης, ο Σταύρος Σταυρόπουλος, η Λένα Διβάνη, ο Ντίνος Σιώτης, η Μαρίλη Ζάρκου. Η κουβέντα από τον Τζόις διολίσθησε στον Καμύ και από αυτόν στο θέμα των ημερών, την παράσταση με αποσπάσματα από το βιβλίο του Σάββα Ξηρού.
Για την ιστορία, η σύνθεση του Οδυσσέα, του θρυλικού Ulysses του Τζέημς Τζόυς, ξεκίνησε το 1914 , ολοκληρώθηκε 7 χρόνια μετά και εκδόθηκε το 1922. Το 2009 ένα αντίτυπο της πρώτης έκδοσης πωλήθηκε στο αστρονομικό ποσόν των 275 χιλιάδων λιρών, το μεγαλύτερο για βιβλίο του 20ού αιώνα. Το βιβλίο είχε υποστεί διώξεις από τη λογοκρισία.
Η πρωτοτυπία του συνίσταται στο ότι όλη η πλοκή, με κεντρικό ήρωα τον Λεοπόλδο Μπλουμ, καλύπτει μία και μόνο ημέρα, την 16η Ιουνίου του 1904, από τις 8 το πρωί έως τις 2 μετά τα μεσάνυχτα. Κάθε ένα από τα 18 κεφάλαια- επεισόδια είναι γραμμένο με διαφορετικό ύφος.
Στην Ελλάδα, μάς θυμίζει ο expert Μπαμπασάκης, ο πρώτος που μετέφρασε αποσπάσματα από τον Οδυσσέα ήταν ο ποιητής Τάκης Παπατζώνης, το 1936. Αποσπάσματα επίσης έχουν μεταφράσει ο Νίκος-Γαβριήλ Πεντζίκης, η Ζωή Καρέλλη, ο Κάρολος Τζίζεκ, ο Γιώργος Κιτσόπουλος, η Μαντώ Αραβαντινού, και ο Άρης Μαραγκόπουλος. Ολόκληρο το έργο έχει μεταφραστεί τρεις φορές στα ελληνικά: ανάμεσα στη δεκαετία του 1960 και του 1970, από τους Λεωνίδα Νικολούζο και Γιάννη Θωμόπουλο (εκδ. Παϊρίδης), από τον Σωκράτη Καψάσκη (εκδ. Κέδρος), και προσφάτως από τον Ελευθέριο Ανευλαβή (εκδ. Κάκτος).
«Ο ίδιος ο Τζόυς, σε μιαν επιστολή του -συνεχίζει ο Μπαμπασάκης- χαρακτηρίζει τη γραφή του, το στιλ του, ένα μουδιασμένο, στουμπωμένο, πατικωμένο, γοργονοειδές, μαρμελαδιαστό, νανουριστικό γράψιμο με κάτι από λιβάνι, μαριολατρεία, αυνανισμό, μύδια βραστά, την παλέτα ενός ζωγράφου, παπαρδέλες, κ.λπ. κ.λπ. Καινοτόμος δίχως χιούμορ είναι κάτι σαν εσπρέσο ντεκαφεϊνέ! Αλλά οι κακοήθεις και οι εξουσιαστές δεν έχουν χιούμορ, καθώς φαίνεται. Μετά την έκρηξη που προκάλεσε αυτός ο κυκεώνας των λέξεων, αυτός ο ορυμαγδός των συγκινήσεων, θα αρχίσει και η καταλαλιά: ο Τζόυς θα χαρακτηριστεί, ούτε λίγο ούτε πολύ, μισάνθρωπος, κοκαϊνομανής, υποχονδριακός κολεγιόπαις που τον τρώνε τα σπυριά του (αυτό από την Βιρτζίνια Γουλφ!), δευτέρας διαλογής (της ιδίας!!!), κόλακας και με το αζημίωτο συνοδός δουκισσών, μπολσεβίκος προπαγανδιστής, κατάσκοπος στην υπηρεσία της Αυστρίας, ενώ κάποιος παράφρων γραφειοκράτης θα πει ότι το κείμενο του Οδυσσέα ήταν ένας κώδικας για να επικοινωνεί ο Τζόυς με τη βρετανική Ιντέλιτζενς Σέρβις!.»
Ο Μπαμπασάκης τίμησε τα γενέθλιά του και τα γενέθλια του Οδυσσέα όχι μόνο με το Μαραθώνιο Ανάγνωσης όλου του μυθιστορήματος αλλά και τη διοργάνωση μιας θεματικής έκθεσης στο πατάρι του βιβλιοπωλείου Μωβ Σκίουρος ( θα διαρκέσει όλο τον Φεβρουάριο). Με έργα τους συμμετέχουν πολλοί γνωστοί καλλιτέχνες, με διαφορετικές καταβολές: Αννίτα Αργυροηλιοπούλου, alloglotta, Κορνήλιος Γραμμένος,Τζίμης Ευθυμίου, Μανώλης Ζαχαριουδάκης, Λίζη Καλλιγά, Νίκος Καναρέλης, Χ. Κατσατσίδης, Χρήστος Κεχαγιόγλου, Χρήστος Κωτσούλας (Capten), Δήμητρα Λαζαρίδου, Γιάννης Μελανίτης, Νίκος Παπαδημητρίου, Νίκος Παπαδόπουλος, Νατάσσα Πουλαντζά, Αγγελική Σβορώνου, Άγγελος Σπάρταλης, Μάριος Σπηλιόπουλος, Κύριλλος Σαρρής, Κώστας Τσώλης.
Συνδιοργανωτές του αφιερώματος στον Τζόις ήταν το Εγχείρημα Κορέκτ, το Cadran (Ζάρκου & Μπαμπασάκης), και ο Capten, ενώ την εκδήλωση στήριξε ο Κύκλος Ποιητών.
Ο Γιώργος-Ικαρος Μπαμπασάκης πάντως δεν θέλει να ησυχάσει. Βάζει πλώρη τώρα για Τόμας Πίντσον, με Μαραθώνιο Ανάγνωσης του Ουράνιου Τόξου της Βαρύτητας, στις 8 Μαίου, και για Κέρουακ, και το Οn the road, συγκεκριμένα, στις 5 Σεπτεμβρίου, ανήμερα της πρώτης έκδοσης. Mείνετε καλωδιωμένοι…
