Ελεύθερος Σκοπευτής (American Sniper) *****
ΗΠΑ, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Clint Eastwood
Πρωταγωνιστούν: Bradley Cooper, Sienna Miller, Kyle Gallner
Διάρκεια: 132’
Το ταλέντο του Chris Kyle στη σκοποβολή φαινόταν από τα παιδικά του χρόνια. Μεγαλώνοντας, τον οδήγησε στο να γίνει ο ικανότερος ελεύθερος σκοπευτής που γνώρισαν ποτέ οι ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ. Στέλνεται στο Ιράκ σε μια αποστολή υποστήριξης της μονάδας του, η οποία, όμως, θα αποβεί πολύ περισσότερο ψυχοφθόρα απ’ όσο θα περίμενε κανείς. Θα είναι ποτέ ο ίδιος με πριν; Ένα εύληπτο φιλμ που τοποθετεί τη στρατιωτική ψυχολογία στο κέντρο, αφήνει τον Bradley Cooper να αναδείξει το ταλέντο του και, αναπόφευκτα, εγείρει τις αντιδράσεις του κοινού που ταυτίζουν τη στρατιωτική αμερικάνικη ταινία με προπαγάνδα. Θεμιτό μέχρι ενός σημείου, αλλά δεν είμαστε σίγουροι ότι ισχύει και εδώ.
Όσα χρόνια σκηνοθετεί, κατηγορείται από μέρος των κριτικών και του κοινού (εκτός Αμερικής στην πλειοψηφία, βεβαίως) πως κραδαίνει την αμερικάνικη σημαία στα μούτρα του θεατή και ασκεί τεχνηέντως την προπαγάνδα του. Μπα; Σοβαρά; Στο παραδεκτό του αριστούργημα, τον Ασυγχώρητο, δεν κάνει πάνω-κάτω το ίδιο; Ή, για να μιλήσουμε με άλλα κριτήρια, μπορεί κανείς να μειώσει την προσφορά του John Ford στον κινηματογράφο για τα διαρκή ερωτικά του γράμματα στο παρελθόν της πατρίδας του;
Και όχι, δε ντρέπομαι να ομολογίσω ότι ο Ελεύθερος Σκοπευτής μου φάνηκε νοστιμότατη ταινία ενώ αντιπάθησα το ’71 λόγω του πολιτικού του μηνύματος. Αν και πρόκειται για δύο ταινίες που αφορούν στο θέμα του πολέμου, πόσο μάλλον από τη σκοπιά του κατακτητή, η φύση του σκηνοθέτη και του μηνύματος που θέλουν να περάσουν είναι άρδην διαφορετική. Και μέρος αυτού οφείλεται στον ίδιο τον Clint Eastwood.
Μπορούμε από τη μια να αναγνώσουμε την αγάπη του προς την αστερόεσσα, μα δεν είναι αυτός λόγος να αποκηρύξουμε μια ταινία σαν το American Sniper, δεδομένου, μάλιστα και διάφορων παραμέτρων όπως της ηλικίας του και του background του. Δεν μπορείς να πεις πως είναι ένας γεροξεκούτης ξενοφοβικός και την ίδια στιγμή να αποθεώνεις το ’71, ο σκηνοθέτης του οποίου υποτίθεται πως είναι ένας σαφώς νεαρότερος δημιουργός με μοντέρνες απόψεις και πολιτική ευαισθησία. Και, για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, δεν είμαι σίγουρος πως στην περίπτωση του θείου Clint ισχύει απόλυτα η όλη αμερικανολατρεία ή απλά κυνηγάμε φαντάσματα, όντες προκατειλημμένοι από τη θεματολογία της ταινίας. Αν παρατηρήσουμε καλύτερα, πίσω από την αγριότητα των πράξεων αυτών των «βαρβάρων» που καταδεικνύει σε πρώτο επίπεδο ως υπαίτιους για τους θανάτους των Αμερικάνων στρατιωτών, θα δούμε πως οι δύο πλευρές εξομοιώνονται, χωρίς να τηρείται καμία λογική ίσων αποστάσεων, που και να τηρούταν, οι ΗΠΑ ήταν εξαρχής σε μειονεκτική θέση. Δύο πλευρές που κλήθηκαν να υπερασπιστούν την πατρίδα τους, αφήνοντας πίσω τις μέχρι τότε ζωές τους και μετατρέποντας τους εαυτούς τους σε μηχανές θανάτου. Η αγάπη του πρωταγωνιστή για τη σκοποβολή δε διαφέρει από αυτή του κυπελλούχου αντιπάλου του, όπως και η έλλειψη οίκτου στο απέναντι στρατόπεδο. Σίγουρα, οι Ιρακινοί δεν αναλύονται το ίδιο ενδελεχώς και φαίνονται να πράττουν χωρίς ενδοιασμό (κάτι που στην περίπτωση του πρωταγωνιστή δεν ισχύει) μεγαλύτερες βαρβαρότητες, μα αυτό δε σημαίνει αυτόματα πως μόνο η μια πλευρά αποτελείται από κτήνη και η άλλη από αγίους. Fuck this place λέει ο αποκαμωμένος αμερικάνος στρατιώτης, κάτι που στη γλώσσα του Eastwood μπορεί να σημαίνει πως το ίδιο λένε και οι κατακτημένοι. Δεν είναι δα και ο πιο μέγιστος διανοούμενος για να απαιτήσουμε απ’ αυτόν να το αναδείξει με άλλον τρόπο. Κι ας θυμίζει προς το τέλος κάτι από την προπαγανδιστική ταινία που προβάλλεται στους Άδωξους Μπάστερδους.
Αυτό που ενδιαφέρει το σκηνοθέτη είναι η λειτουργία του μηχανισμού του στρατού. Δεν αποτελεί ένα θέμα πρωτότυπο, και ο Kubrick και ο Oliver Stone μας έχουν ξαναμιλήσει γι’ αυτό στο παρελθόν, όπως και πολλοί άλλοι. Με τον τρόπο του, ο Eastwood καταφέρνει να μετατρέψει μια ήδη δοκιμασμένη ιδέα σε ένα ρεσιτάλ έντασης, μια ταινία καταιγιστικής δράσης από τη μια και απλοϊκής μα εύστοχης ανάδειξης των ψυχικών απότοκων της σύρραξης από την άλλη. Το πώς γεννιέται η όλη πατριδολαγνεία από τις ρίζες του ατόμου, πως καλλιεργείται από τα μέσα, πως η ίδια η φύση του πολέμου εντείνει το λασκάρισμα της βίδας και τι σημαίνει να επιστρέφεις σπίτι σου ακούγοντας φωνές μέσα στο κεφάλι σου είναι ζητήματα που αναδεικνύονται με το ιδιαίτερο στυλ του Eastwood. Γεμάτο ένταση, κυρίως προφανή μα και ενίοτε υποβόσκουσα, εντάσσεται στο δραματουργικό περιεχόμενο επιτυχημένα και προσλαμβάνεται εξίσου από το κοινό.
Στα της δράσης καθαυτής, πρόκειται για τα γνωστά, καλογυρισμένα μονοπάτια που ο βετεράνος δημιουργός έχει περπατήσει στο παρελθόν, με μια πιο μοντέρνα πινελιά. Στις ριπές των πυροβολισμών, στις εκρήξεις των χειροβομβίδων, στα σκόπευτρα που στοχεύουν τους υποψήφιους μελλοθάνατους και στο ψέκασμα του αίματος σε κάθε λογής επιφάνειες θα θυμηθούμε μέχρι και το Black Hawk Down του Ridley Scott. Όσο και να διαφωνεί κανείς με το περιεχόμενο, δεν μπορεί να μη νιώσει την ένταση των πλάνων, να μην αισθανθεί την αγωνία των μαχητών, έστω και αν μπορεί να εγείρει αντιδράσεις ως προς το λόγο και το περιεχόμενο της απόγνωσης και της τραγωδίας. Και μιας και μιλάμε για τραγωδία, είναι απόλυτα προβλέψιμο το προς τα πού θα πάει το φιλμ, μιας και η παραδοσιακή σεναριακή φόρμουλα του Eastwood με τον τραγικό κεντρικό ήρωα δε φεύγει ούτε λεπτό από τον κανόνα της. Και θα είμαστε άδικοι αν δεν τονίσουμε το ταλέντο με το οποίο ο αγνώριστος Bradley Cooper ενσαρκώνει τον redneck που υπακούει στο Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια για να καταλάβει αργότερα το τίμημα της πλήρους υποταγής του. Δε μιλάμε για έναν μονοδιάστατο χαρακτήρα, αλλά για έναν άνθρωπο γεμάτο συγκρούσεις που γράφονται με άνεση στο πανί.
Το ζήτημα εδώ έχει να κάνει με το αν είστε έτοιμοι να μιλήσετε για αμερικανιές ή όχι. Αν η απάντηση είναι θετική, δε θα αλλάξει απολύτως τίποτα και μετά την προβολή της ταινίας. Αν μπορείτε να αφήσετε το επιμέρους κούνημα της σημαίας στην άκρη, ετοιμαστείτε να δείτε την καλύτερη ταινία του Dirty Harry από το Gran Torino κι έπειτα.
Διαβάστε επίσης: Τα Όσκαρ είναι εκείνο το παιχνίδι όπου στο τέλος κερδίζει ο Clint Eastwood.
Το Διαζύγιο (Gett: The Trial of Viviane Amsalem) *****
Ισραήλ, Γερμανία, Γαλλία, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Ronit Elkabetz, Shlomi Elkabetz
Πρωταγωνιστούν: Ronit Elkabetz, Simon Abkarian, Gabi Amrani
Διάρκεια: 115’
Ο θρησκευτικός νόμος του Ισραήλ ορίζει πως ο κύριος λόγος σε ένα γάμο ή ένα διαζύγιο (πράγμα που επιτυγχάνεται δύσκολα) ορίζεται τόσο από την ισχύ των ραβίνων όσο και από τις αποφάσεις του συζύγου. Η Viviane Amsalem είναι μια γυναίκα που επί τρία χρόνια προσπαθεί να διαζευχθεί από το σύζυγό της, μάταια όμως, καθώς αυτός δείχνει να μη συμφωνεί με την επιθυμία της συζύγου του. Μια ταινία σκηνοθετημένη με χειρουργική ακρίβεια, όπου τον κύριο λόγο έχουν τα πρωτοπρόσωπα πλάνα και οι μονότονοι χρωματικοί συνδυασμοί, το ύπουλο χιούμορ (το οποίο χρησιμοποιείται, όπως σε μια σωστή τραγωδία, για λόγους «ελάφρυνσης, όταν η συναισθηματική ασφυξία φτάνει στο ζενίθ), η θέληση για αλλαγή του παρόντος συστήματος και οι αξιοπρόσεκτες ερμηνείες του μετρημένου στα δάχτυλα καστ. Απευθύνεται κυρίως σε αυτούς που ένα δικαστικό δράμα δεν τους ακούγεται σαν μαρτύριο και σε όσους θέλουν τις εντάσεις τους σε ένα εσωτερικευμένο επίπεδο.
Μπομπ Ο Σφουγγαράκης: Έξω Από Τα Νερά Του (Bob Movie: Sponge Out of Water)
ΗΠΑ, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Paul Tibbitt
Με τις φωνές των: Ντίνου Σούτη, Μαρία Ζερβού, Χρήστου Θάνου
Διάρκεια: 93’
Η συνταγή της Καβουροπάττυ εξαφανίζεται και φταίχτης αυτή τη φορά δεν είναι ο Πλαγκτόν, μα ένας κακόβουλος πειρατής. Μην έχοντας άλλη επιλογή, οι δύο αιώνια αντίπαλες πλευρές του Βυθού του Μπικίνι θα αναγκαστούν να συνεργαστούν και να οδηγηθούν σε μια παλαβή περιπέτεια ανάκτησης της διάσημης υποβρύχιας λιχουδιάς. Τα κωμικά αποτελέσματα, προφανή.