Η καταπίεση δεν είναι απαραιτήτως γένους θηλυκού. Κι αν και οι δυο μονόλογοι που αποτελούν τις Φανερωμένες, περιστρέφονται γύρω απ’ τις ιστορίες δυο γυναικών σφιχτοφασκιωμένων απ’ τις κοινωνικές συνθήκες των εποχών τους, η Τουρκοκρατία του 19ου αιώνα κι ο γύψος της χούντας, δεν ήταν οι μόνες περίοδοι που κυκλοφορούσαν φίμωτρα στην Ελλάδα. Βασισμένη σε έναν υποβλητικά αυτοβιογραφικό, κι έναν ιδιαζόντως ιμπρεσιονιστικό μυθοπλαστικό μονόλογο, η παράσταση που έχει σκηνοθετήσει η Κατερίνα Ευαγγελάκου, σε ταξιδεύει και σε ξεναγεί σε δυο πολύ διαφορετικές χρονικές περιόδους της χώρας, όμως δεν μπορείς να αποτινάξεις την απορία, για το πόσο έχουν αλλάξει σήμερα τα πράγματα.
Η παράσταση, πιάνει το θέμα της από την προεπαναστατική Ελλάδα. Καταδικασμένη να ζήσει σε μια κοινωνία που θα της επέτρεπε να βγει απ’ το σπίτι της μονάχα παντρεμένη, αν όχι και γκαστρωμένη, η Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου προτιμά να μονάσει, να επιλέξει η ίδια το είδος της μοναχικότητάς της και να εντοπίσει το αντίδοτο για τη φυσική της ανελευθερία, στην ελευθερία που θα της προσφέρουν τα βιβλία, η φαντασία κι η λογοτεχνική δημιουργία. Απ’ τα ελάχιστα διασωζώμενα κείμενά της, η Αυτοβιογραφία της πρώτης γυναικείας πεζογραφικής πένας της Ελλάδας, γίνεται αφορμή να γεμίσει το θέατρο με την μεθυστική, αλλόκοτα εξωτική μουσικότητα της γλώσσας της εποχής. Κι η σκληρή πραγματικότητα μιας γυναίκας υπερθετικά ανθεκτικής, απαλύνεται μονάχα απ’ την παιδικότητα της φωνής, και την εκφραστική ειλικρίνεια μιας ευαίσθητης μορφής, που ακόμη κι επί σκηνής, μονάχα τμηματικά γνωρίζεις, όπως τμηματικά διασώθηκε κι η μνήμη της, μέσα απ’ τις φλόγες της ζωής.
Η δεύτερη γυναίκα, είναι μια κόρη που εμφανίστηκε απ’ το πουθενά, που φανερώθηκε σε μια οικογένεια σχεδόν σα να απέκτησε υπόσταση απ’ τον καθαρό αέρα, κι έτσι βαφτίστηκε χαρακτηριστικά Φανερωμένη. Είναι ένα κορίτσι που απ’ την επαρχία άξαφνα βρίσκεται στην πόλη, στην Αθήνα, των τανκς, των εμβατηρίων και των συνταγματαρχών. Και μεγαλώνει. Ενηλικιώνεται και γνωρίζει την ωρίμανση τη συναισθηματική, τη διανοητική και την ορμονική, αλλά όχι τη σωματική. Σε μιαν άλλη περίπτωση κοινωνίας, όπου η ελεύθερη επαφή με τις ατομικές ανάγκες κι επιθυμίες ήταν αδιανόητη, η Φανερωμένη γίνεται μια επαναστάτρια. Μια επανάσταση από μόνη της, μάλλον. Καπνίζει, μεθάει και ξενυχτάει, σηκώνει τη γειτονιά στο πόδι όταν τραγουδάει, μια έμπρακτη εκδήλωση αντιστασιακής περιφρόνησης, σαν ένας φόρος τιμής σ’ όλες τις γυναίκες, σ’ όλους τους ανθρώπους που επέμεναν, καταμεσής της Χούντας, να σκέφτονται και να εκφράζονται σα να ‘τανε ελεύθεροι.
Οι δυο γυναίκες-σύμβολα των εποχών και της αντισυμβατικότητάς τους, ενσαρκώνονται με σπάνιο συναισθηματικό πλούτο από τη Μαρία Ζορμπά, η οποία με την μεστή κινησιολογική της ακρίβεια, δημιουργεί δυο περσόνες στοιχειωτικές, που ξεπερνούν τα χρονολογικά τους πλαίσια, κατεβαίνουν απ’ τη σκηνή, έρχονται καθίζουν δίπλα σου, και σ’ ακολουθούν στο δρόμο έξω όταν φεύγεις απ’ το θέατρο. Η δε Κατερίνα Ευαγγελάκου, είναι μια αποκάλυψη, ιδίως για όσους την γνώρισαν απ’ τις σαφώς πιο ανάλαφρες, νατουραλιστικές της κινηματογραφικές δουλειές. Στο πρώτο μέρος της παράστασης, με εύστοχη αφαιρετικότητα, στήνει ένα ιδιότυπο στριπτίζ, ένα εικονοκλαστικό παιχνίδισμα, στο οποίο η ηθοποιός αποκαλύπτεται στα μάτια σου αποσπασματικά, με την ίδια γλυκιά κι ηδονιστική βραδύτητα με την οποία αποκαλύπτει κι ο λόγος της ερμηνεύτριας, τον χαρακτήρα που υποδύεται. Στον δεύτερο μονόλογο, η στιβαρή ιμπρεσιονιστική ματιά της σκηνοθέτιδας (και πρώην προέδρου της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου) ποτίζει τη σκηνή με αβίαστη ατμοσφαιρικότητα, που αναδεικνύει διακριτικά τις λοξές, αλληγορικές στροφές της γραφής της Ρούλας Γεωργακοπούλου.
Όλα αυτά, φυσικά, χάρη και στην υψηλής αισθητικής δουλειά σε μουσική, φωτισμούς και σκηνικά, που συνδυάζονται ιδανικά, για να προσφέρουν μια υπερβατική θεατρική εμπειρία, που εκτός απ’ το να σου θυμίσει τα παλιά, μπορεί να χαϊδέψει και μερικές ευαίσθητες χορδές, με τις σε κάποιο βαθμό ομοιότητες των περασμένων με τα σημερινά, σε πιο unisex και κεκαλυμμένα σκηνικά.
*Οι Φανερωμένες, σε κείμενα των Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου και Ρούλας Γεωργακοπούλου, σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάκου και ερμηνεία της Μαρίας Ζορμπά, παίζονται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9μμ στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν στη Φρυνίχου (Φρυνίχου 14, Πλάκα, 210 3222464)