Η Αθήνα μέσα από τα μάτια των Αθηναίων

Το συμμετοχικό φωτογραφικό πρότζεκτ της Γιάννας Ανδρεάδη παρουσιάζει την Αθήνα μέσα από το φακό φωτογράφων επαγγελματιών και ερασιτεχνών που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα συμμετοχής της. H δουλειά της ίδιας περιλαμβάνει ζωγραφική, σχέδια, φωτογραφία, συλλογικά πρότζεκτ, καλλιτεχνικές εκδόσεις και βιβλία). Αποφάσισε να ονομάσει το πρότζεκτ ΑΘΗΝΑ ΘΕΑ όπως μας εξήγησε, ήθελε ο τίτλος να είναι σύντομος, περιεκτικός, και να εμπεριέχει τη διφορούμενη έννοια της θέας ως βίωμα αλλά και της εξιδανίκευσης της πόλης.

“Ξαφνικά το θέα και θεά, μου φάνηκε ιδανικό, όπως ΘΕΑ στα κεφαλαία έχει το νόημα που του δίνει ο καθένας ανάλογα που βάζει τον τόνο, είναι διπλός τίτλος, και με το πρότζεκτ ο καθένας μπορεί να ανακαλύψει τελικά ότι η Αθήνα είναι θεά …ή ότι δημιουργώντας αυτό το έργο μαζί βλέπουμε την Αθήνα όχι μόνο θέα αλλά θεά”.

Το ψυχογεωγραφικό αυτό κατά βάση πρότζεκτ ανάγει τις θεωρητικές του καταβολές στη περιπλάνηση (derive) που ήταν ένα από τα μεθοδολογικά εργαλεία και πρακτικές για την ανάγνωση της πόλης από τους καταστασιακούς στο Παρίσι σε προηγούμενες δεκαετίες αλλά και τη χαρτογράφησή της με όχι στερεότυπους όρους αλλά αυτούς που παραπέμπουν στη προσωπική εμπειρία σε σχέση με το χώρο. Η περιπλάνηση δεν έχει σχέση με τη μετακίνηση για ένα σκοπό ή προς έναν προορισμό. Η περιπλάνηση έχει και εξωτερικά και εσωτερικά χαρακτηριστικά. Η πόλη ωστόσο περιορίζει αλλά και κατευθύνει τη περιπλάνηση αλλά και ο περιπλανώμενος αφήνει το ίχνος του σε αυτή αναπτύσσοντας μία διαδραστική και αμφίδρομη σχέση.

Η περιπλάνηση επηρεάζεται από τη διάδραση του περιπλανώμενου με την ” ατμόσφαιρα” του χώρου. Στη περίπτωση του εγχειρήματος αυτού το μέσο είναι ο φωτογραφικός φακός και το παράθυρο καθορίζει το κάδρο θέας σαν ένα εικαστικό πλαίσιο. Η περιπλάνηση δεν έχει το χαρακτήρα της κίνησης αλλά αρχίζοντας ανάδρομα ο κάθε συμμετέχοντας δίνει το στίγμα του στο χάρτη της Αθήνας παρουσιάζοντας το δικό του παράθυρο, τη δική του θέα. Όπως “ο πινάκας είναι σαν ένα παράθυρο ανοιχτό στον κόσμο”, από τη θεωρία του Αλμπέρτι ,”για τη ζωγραφική ” την Αναγέννηση,  =το παράθυρο / θέα είναι σαν ένας πίνακας.

Η Γιάννα Ανδρεάδη ζήτησε αρχικά από φίλους φίλους και πρώτη-πρώτη από την εικαστικό Λίζη Καλλιγά, η οποία ανταποκρίθηκε άμεσα και έστειλε φωτογραφίες. Αυτό θεωρήθηκε καλό σημάδι έτσι σιγά σιγά η ανταπόκριση άρχισε να μεγαλώνει  και  το κάλεσμα αυτό διευρύνθηκε τον Ιανουάριο του 2013 από τη σελίδα της στο facebook μέσω της οποίας ανακοινώθηκε το πρότζεκτ και δόθηκαν οι οδηγίες του. Η ανταπόκριση μεγάλη: περισσότερες από 500 φωτογραφίες είναι ήδη ανεβασμένες στη σελίδα του πρότζεκτ.

H Γιάννα Ανδρεάδη, Ελληνίδα που ζει μόνιμα στη Γαλλία από το 1978 επισκέπτεται συχνά τη χώρα μας. “Ήταν  ένας τρόπος να ανακαλύψω την  Αθήνα”, σχολιάζει η ίδια. Οι “οδηγίες” του πρότζεκτ είναι “αυστηρές αλλά εύκολες”, όπως σημειώνει με χιούμορ. Πρέπει να έχουμε τη θέα όπως καδράρεται από το παράθυρο με «καθαρό» το πλαίσιό του ή μέρος του πλαισίου: «Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε πάντα την αίσθηση παραθύρου, την αντιπαράθεση του μέσα και του έξω». Προτίμηση σε πολλές και διαφορετικές λήψεις για δυνατότητα επιλογής αλλά και στις μετωπικές λήψεις, χωρίς παραμόρφωση της προοπτικής. «Όταν χρειάζεται, έστω και ελάχιστα κάνω τη διόρθωση». Επίσης, καλός φωτισμός, όχι ασπρόμαυρες λήψεις. «Θέλω έγχρωμες, “αντικειμενικές” φωτογραφίες, χωρίς επεξεργασία, ούτε φίλτρα τύπου instagram. Θα έλεγα ότι είναι αρχιτεκτονική φωτογραφία, που αναδεικνύει καλύτερα το αστικό τοπίο».

Το πρότζεκτ με τις φωτογραφίες – κάδρα εξακολουθεί να είναι ανοικτό σε όποιον το επιθυμεί. Η σελίδα στο facebook έχει ξεπεράσει τα 2.560 like, 204 συμμετέχοντες και  525 φωτογραφίες μέχρι στιγμής ενώ ο αριθμός αυξάνεται  καθημερινά. Άλλωστε πρόκειται για ένα πρότζεκτ σε εξέλιξη και είναι ευπρόσδεκτοι νέοι συμμετέχοντες και νέες φωτογραφίες. Οι μακρινές θέες, η Ακρόπολη, τα κοντινά vis a vis στις πολυκατοικίες, το ιστορικό κέντρο, οι γειτονιές, οι ταράτσες και οι τέντες, οι ακάλυπτοι συγκαταλέγονται στα πιο δημοφιλή θέματα.

«Ο καθένας μπορεί να πετύχει μια τέλεια φωτογραφία, έχει χρόνο για να έχει το ιδανικό φως, να κάνει το τέλειο κάδρο», ενθαρρύνει η Ανδρεάδη όσους διστάζουν. Η εμπειρία σφυρηλάτησε και μια νέα, δική της σχέση με την πόλη. «Σαφώς ανακάλυψα την Αθήνα. Βέβαια, πάντα με συγκλόνιζε η παρουσία της Ακρόπολης μέσα στο αστικό τοπίο και οι αρχαιολογικοί χώροι διάσπαρτοι στην πόλη, αλλά ανακάλυψα ότι η Aθήνα δεν είναι μόνο το κέντρο»

Η ανάγκη επίσης για τους Αθηναίους να δουν τη πόλη με άλλο βλέμμα και να συνειδητοποιήσουν ότι παρόλο το χαοτικό της χαρακτήρα εμπεριέχει διάφορα στρώματα και τα “κρυφά της θέλγητρα” καλείται ο κάτοικος και ο επισκέπτης να ανακαλύψει. Όχι αβίαστα και χωρίς κόπο, καθώς η Αθήνα δεν είναι μία πόλη που παραδίνεται χωρίς να προσπαθήσει πολύ κανείς να τη γνωρίσει. “H Aθήνα είναι μία εκπληκτική πόλη και είναι ανάγκη να το  συνειδητοποιήσει. Μπορεί να μη βλέπουμε κάτι εντελώς καθημερινό, ενώ κάποιος από μακριά το βλέπει με άλλο ενδιαφέρον. Πολλοί από τους συμμετέχοντες είπαν ότι πρόσεξαν στοιχεία της πόλης που σε άλλες συνθήκες δε θα έδιναν την αντίστοιχη σημασία- το ίδιο συμβαίνει όταν επίσης δείχνουν τη πόλη σε ένα φίλο ή επισκέπτη.”

Το συγκεκριμένο εγχείρημα δεν ήταν κάτι εντελώς καινούριο για την ίδια –  είχε διοργανώσει παρόμοιο πρότζεκτ στο Αλγέρι με μικρές μηχανές μίας χρήσης και  μέσα από το βλέμμα και το φακό των κατοίκων  γνώρισε τη χώρα. To τελευταίο συμμετοχικό πρότζεκτ της πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας  τη χρονιά των Ολυμπιακών Αγώνων, όταν είχε ζητήσει πάλι μέσω Ίντερνετ από φωτογράφους και όχι μόνο, μία φωτογραφία με θεματική συνδεδεμένη με  τη φλόγα. Το πρότζεκτ είχε το τίτλο «Ο κόσμος γύρω από τη φλόγα», στο πλαίσιο του προγράμματος Αthina by art (συν-επιμέλεια: Βάσια Καραμπελιά). Μεγάλες εκτυπώσεις είχαν εκτεθεί πάνω από τη Ρωμαϊκή Αγορά.

Tην περασμένη Τρίτη βρέθηκα για άλλο λόγο στο χώρο του παλιού Χρηματιστηριού, εκεί όπου γίνεται η  Μπιενάλε – τυχαία σαν κάποια αδιόρατη έλξη να με κάλεσε να γίνω μέρος της συντροφιάς των 75 ατόμων από τους 200 συμμετέχοντες που ήταν παρόντες, πέραν του  επιπλέον αριθμού επισκεπτών. Σε ένα πολύ όμορφο κλίμα γνωρίστηκαν και συζήτησαν τη δουλειά τους και με ενθουσιασμό παρουσίαζαν  τη φωτογραφική δουλειά του πρότζεκτ. Νομίζω ότι ανεξάρτητα από κάθε “καταστασιακή” θεωρία, η ζεστή και φιλική ατμόσφαιρα της συντροφιάς αυτής που συνδέθηκε με γνώμονα την εμπειρία στη πόλη της Αθήνας ήταν ανυπέρβλητη.