Maidan του Sergei Loznitsa
Ο πόλεμος που ξέσπασε στην Ουκρανία την περασμένη εβδομάδα έχει εντείνει την αναζήτηση πολιτικού, κοινωνικού και ιστορικού context, όμως για τους κινηματογραφιστές της χώρας η ένταση ανάμεσα στην πατρίδα τους και την Ρωσία έχει καταγραφεί πολλές φορές στη δουλειά τους. Μπορεί οι ταινίες αυτές να έχουν αποτελέσει πρωτίστως προνόμιο των επισκεπτών σε κινηματογραφικά φεστιβάλ (και η αλήθεια είναι ότι η παρακάτω λίστα θα μπορούσε να είναι πολύ πιο πλούσια αν ήταν διαθέσιμοι στην Ελλάδα τίτλοι όπως το Atlantis και το Reflection του Βαλεντίν Βασιάνοβιτς για τη σύρραξη Ρωσίας-Ουκρανίας ή το βραβευμένο στο Σάντανς υβριδικό ντοκιμαντέρ της Ιρίνα Τσίλικ, The Earth Is Blue As An Orange), όμως το αυξημένο ενδιαφέρον τις επαναφέρει στο προσκήνιο.
Πέρα από τις streaming προτάσεις που ακολουθούν, ο κινηματογράφος Άστυ θα προβάλλει από τις 3 ως τις 9 Μαρτίου δύο από τις καλύτερες ουκρανικές ταινίες των τελευταίων ετών, το πολυβραβευμένο Ταξίδι στην Κριμαία του Ναριμάν Αλίεφ και το συγκλονιστικό Η Δύναμη της Φαντασίας του Σεργκέι Λοζνίτσα (του σκηνοθέτη με τη δυνατότερη φωνή αυτή τη στιγμή) σε ένα μίνι αντιπολεμικό αφιέρωμα που αξίζει να παρακολουθήσετε.
To υποψήφιο για Όσκαρ ντοκιμαντέρ του Εβγκένι Αφινέφσκι (έχασε από το Amy το 2016) παρακολουθεί τις βίαιες διαμαρτυρίες που συνέβησαν στην κεντρική πλατεία του Κιέβου το 2013 και το 2014. Μια ειρηνική φοιτητική διαδήλωση κατέληξε σε επανάσταση για τα ανθρώπινα δικαιώματα μετά την απόφαση του τότε προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς να ισχυροποιήσει τους δεσμούς της χώρας με τον Πούτιν. Την περασμένη εβδομάδα, ο σκηνοθέτης σε συνέντευξή του τόνισε τους παραλληλισμούς της ταινίας με την τωρινή κατάσταση στην Ουκρανία: “Αυτό που βλέπουμε στην ταινία είναι ότι μπορεί να επιτευχθεί κυβερνητική αλλαγή όταν όλοι είναι ενωμένοι. Αν ο Πούτιν επιστρέψει στην Ουκρανία να κερδίσει και οι ΗΠΑ συνεχίσουν την υποστήριξή τους, είναι κακά νέα για την προεδρία του. Σημαίνει ότι μπορεί να συμβεί και σε εκείνον.“ Ο Αφινέφσκι εξέφρασε την επιθυμία του να λανσάρει εκ νέου το Netflix μια καμπάνια προώθησης της ταινίας, λόγω της επίκαιρης και επείγουσας φύσης της. (Ωστόσο εσείς μπορείτε να μην περιμένετε τον αλγόριθμο.)
Ο Λοζνίτσα αποτελεί έναν από τους πιο γνωστούς και καταξιωμένους Ουκρανούς σκηνοθέτες, που μόλις χτες καταδίκασε με μια ανοιχτή επιστολή του την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου για τη διστακτικότητά της “να κατονομάσει έναν πόλεμο ως τέτοιο και να καταδικάσει τη βαρβαρότητα”, ανακοινώνοντας έτσι την παραίτησή του από την οργάνωση. Αναφερόμενος στη δήλωση της Ακαδημίας με τίτλο Αλληλεγγύη στην Ουκρανία, ο Λοζνίτσα την χαρακτήρισε “ντροπιαστική” και συμπλήρωσε ότι “δεν υπάρχει πλέον αμφιβολία ότι η Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου ιδρύθηκε το 1989 για να θάψει το κεφάλι της στην άμμο και να απομακρυνθεί από την καταστροφή που συμβαίνει στην Ευρώπη”. Εξίσου δυναμική είναι και η φιλμογραφία του σκηνοθέτη, με εξίσου αξιοσημείωτες ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, από τα οποία το Maidan και το The Event αποτελούν ένα εξπρές μάθημα Ιστορίας για τη σχέση Ουκρανίας-Ρωσίας.
The Event
Το Maidan, με θέμα τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που κατέγραψε και το προαναφερθέν Winter On Fire αλλά με μεγαλύτερη αμεσότητα χάρη στις εντυπωσιακές σκηνές πλήθους, είχε προβληθεί στις Νύχτες Πρεμιέρας το 2014 (και το ενοικιάζετε στο Mubi). To The Event του 2015 (επίσης διαθέσιμο στο Mubi) ξαναφέρνει στο φως αρχειακό υλικό από τον Αύγουστο του 1991, οπότε ένα αποτυχημένο πραξικόπημα σκληροπυρηνικών Κομμουνιστών στην Μόσχα σήμανε το τέλος της 70ετούς σοβιετικής κυριαρχίας. Ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους της Αγίας Πετρούπολης ελπίζοντας ότι θα αποτελέσει κομμάτι του γεγονότος που θα άλλαζε το πεπρωμένο του, αλλά ο Λοζνίτσα αναρωτιέται αν υπάρχει πραγματικά αισιοδοξία σε αυτά τα ιστορικά πλάνα, που τραβήχτηκαν τότε από 8 εικονολήπτες και προκαλούν την ιστορική μνήμη 25 χρόνια μετά.
Μια τρομερά υποτιμημένη ταινία, αυτή η ωδή στην Ουκρανία βασισμένη στο βιβλίο Όλα Έρχονται στο Φως του Τζόναθαν Σάφραν Φόερ (Τρώγοντας Ζώα, Εξαιρετικά Δυνατά και Απίστευτα Κοντά) αποτελεί ένα ιδιοσυγκρασιακό, τρυφερό και αυτοβιογραφικό ταξίδι στο παρελθόν, αλλά και στην ίδια τη χώρα. Στον πρώτο του πρωταγωνιστικό ρόλο μετά το θριαμβευτικό φινάλε της τριλογίας του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, ο Ελάιτζα Γουντ υποδύεται ένα νευρωτικό Αμερικάνο Εβραίο, τον Τζόναθαν (ναι, Σάφραν Φόερ), του οποίου η περιέργεια για τις ευρωπαϊκές του ρίζες ξυπνάει όταν η γιαγιά του του δίνει μια φωτογραφία του πεθαμένου παππού του με μια άγνωστη γυναίκα, η οποία έσωσε τον παππού του στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αποφασίζει να αναζητήσει την ταυτότητά της στην Ουκρανία, με τη βοήθεια ενός φαν του χιπ χοπ και του αντισημίτη παππού του και η περιήγησή τους στη χώρα των ηλιοτρόπιων θα φέρει στην επιφάνεια ξεχασμένα μυστικά και αναμνήσεις μιας γενοκτονίας. Η ταινία, που στα ελληνικά κυκλοφόρησε απευθείας σε DVD με τίτλο Όλα Είναι Φωτισμένα, σηματοδότησε το σκηνοθετικό ντεμπούτο του ουκρανικής καταγωγής ηθοποιού Λιέβ Σράιμπερ και ισορροπεί ανάμεσα στο χιούμορ και τη μελαγχολία με έναν αναπάντεχο τρόπο. Είναι διαθέσιμη για ενοικίαση στο iTunes και το Google Movies.