Η νεοσύστατη Connectiva μας μίλησε για την έκθεση Transcending Time

Στη γωνία Αιόλου και Βύσσης ο χρόνος είναι υπερβατικός… Πίσω από την πράσινη πόρτα του νεοκλασικού κτιρίου στο κέντρο της Αθήνας, συναντήσαμε τη νεοσύστατη ομάδα Connectiva, εκεί που παρουσιάζει την πρώτη της δράση, την ομαδική έκθεση “Transcending Time”. 14 καλλιτέχνες, μέσα από διαφορετικά εικαστικά και εκφραστικά μέσα διερευνούν τις δυνατότητες αλλά και τα ερωτήματα που γεννά η τεχνολογία στη σύγχρονη εποχή.

Τι θα δούμε στην ομαδική έκθεση Transcending Time;  Στην έκθεση θα δείτε τη δουλειά Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών που στοχάζονται πάνω στην έννοια του χρόνου και της μνήμης μέσα από το πρίσμα της τεχνολογίας. Η τεχνολογία προσεγγίζεται ως πεδίο έμπνευσης και δράσης για τους καλλιτέχνες αλλά και ως ένας ομογενοποιητικός παράγοντας στον οποίο αντιτίθενται. Έτσι, στο σύνολό τους τα έργα επιδιώκουν να δημιουργήσουν έναν διάλογο ανάμεσα στην αναλογική και στην ψηφιακή εμπειρία καθώς επίσης ανάμεσα στη νοσταλγία για το παρελθόν και στον εφήμερο χαρακτήρα της σύγχρονης τεχνολογικής εμπειρίας.

Transcending Time είναι ο τίτλος της έκθεσης σας. Τι σημαίνει για εσάς αυτός ο τίτλος; Τι συμβολίζει για εσάς η υπέρβαση του χρόνου;  Ο τίτλος της έκθεσης σχετίζεται με την ιδέα της «υπέρβασης» του χρόνου ως μια από τις δυνατότητες και ταυτόχρονα ψευδαισθήσεις που δημιουργεί η τεχνολογία. Προέκυψε ύστερα από μια συζήτηση που είχαμε για το βιβλίο 24/7 του Jonathan Crary (2008). Στην αρχή του βιβλίου ο Crary δίνει μια ενδιαφέρουσα περιγραφή του πώς, τα τελευταία χρόνια, το αμερικάνικο υπουργείο Άμυνας μελετά την συμπεριφορά ενός αποδημητικού σπουργιτιού (white-crowned sparrow όπως είναι ο αγγλικός του όρος), είδος το οποίο μπορεί κατά τη μετακίνησή του να ταξιδεύει έως 7 ημέρες χωρίς ύπνο ή διακοπή. Οι επιστήμονες μελετούν την εγκεφαλική δραστηριότητα των πτηνών κατά τη διάρκεια αυτών των αδιάκοπων πτήσεων ώστε να κατανοήσουν πως και ο ανθρώπινος οργανισμός θα μπορούσε να λειτουργήσει παραγωγικά κάτω από συνθήκες απώλειας ύπνου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Με πρωτεύοντα στόχο να δημιουργήσουν τη βάση για τον απόλυτο στρατιώτη, κάποιον δηλαδή που θα μπορεί να συμμετέχει σε στρατιωτικές επιχειρήσεις χωρίς την ανάγκη ύπνου, οι έρευνες εκφράζουν μια γενικότερη τάση προς την κυριαρχία πάνω στον ύπνο. Ο ύπνος κατά τον Crary αντιπροσωπεύει μια χρονικότητα η οποία είναι κατά βάση αντί-παραγωγική, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με τους ρυθμούς των σύγχρονων μητροπόλεων που απαιτούν διαρκή κίνηση, παραγωγή και κατανάλωση. Η τεχνολογία λοιπόν που εξελίσσει το αμερικάνικο υπουργείο άμυνας ώστε να δημιουργήσει τον άγρυπνο στρατιώτη δεν απέχει πολύ από την ιδέα του άγρυπνου καταναλωτή ή του εργάτη που δουλεύει δίχως διάλειμμα. Ο χρόνος προσλαμβάνεται σαν κάτι που πρέπει να είναι εκμεταλλεύσιμο στην ολότητά του για να υπηρετεί τις ανάγκες του κεφαλαίου.

Ίσως αυτό να διαβάζεται σαν επιστημονική φαντασία, παρόλα αυτά έχει ενδιαφέρον να αναλογιστούμε πόση ώρα περνάμε μπροστά στις οθόνες μας καθημερινά, πόση ώρα ξοδεύουμε στο online shopping «κερδίζοντας» χρόνο ή ανανεώνοντας σελίδες online διαβάζοντας τα νέα ή επικοινωνώντας. Ο χρόνος που περνάμε στο διαδίκτυο ή χρησιμοποιώντας πλατφόρμες και apps, είναι πλέον μια κανονικότητα στην οποία συμμετέχουμε συνειδητά απολαμβάνοντας την ταχύτητα των πληροφοριών και την έκταση των δυνατοτήτων που προσφέρει η τεχνολογία. Ταυτόχρονα όμως, η δραστηριότητά μας στο δίκτυο και στις πλατφόρμες αυτές βρίσκεται υπό παρακολούθηση έτσι ώστε οι προσεχείς επισκέψεις μας να είναι πιο συντονισμένες με τις προτιμήσεις μας και ώστε να αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο σε αυτές.

H έννοια της τεχνολογίας αποτελεί βασικό εννοιολογικό πυλώνα στην έκθεσή. Πώς θεωρείτε ότι επέδρασε η είσοδος της τεχνολογίας στον τρόπο ζωής και τις καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις αυτού;  Εφαρμόζοντας τις παραπάνω ιδέες στο πλαίσιο μιας έκθεσης σύγχρονης τέχνης είχε ενδιαφέρον για εμάς να εξερευνήσουμε πως οι καλλιτέχνες επηρεάζονται ή αντιλαμβάνονται τις δυναμικές και τις παραδοξότητες που δημιουργεί η τεχνολογία. Φυσικά η «τεχνολογία» είναι μια πολύ ευρεία έννοια και όσο σύγχρονη τόσο και ιστορική και για αυτό το λόγο προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε τη θεματική της έκθεσης μέσα από το πρίσμα της έννοιας του χρόνου. Πιο συγκεκριμένα, κεντρικός άξονας της προσέγγισης ήταν η συζήτηση γύρω από την επίδραση του διαδικτύου ως το πλέον μαζικό μέσο επικοινωνίας και πληροφόρησης -ακολουθώντας την τηλεόραση και το ραδιόφωνο- και το πως τα χαρακτηριστικά του μέσου αυτού έχουν επηρεάσει όχι μόνο το σύγχρονο τρόπο ζωής αλλά και κατ’ επέκταση την καλλιτεχνική παραγωγή. Ιδέες όπως η συμπύκνωση του χώρου και του χρόνου σε συνάρτηση με την ταχύτητα της πληροφορίας και το εύρος της προσβασιμότητας σε αυτή ήταν βασικές στην εννοιολογική δομή της έκθεσης.   

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Ποια είναι η σχέση τέχνης και τεχνολογίας για εσάς; Πώς επηρεάζεται ο καλλιτέχνης από τη δριμεία εισβολή της τεχνολογίας;  Η σχέση της τέχνης και της τεχνολογίας έχει για εμάς ενδιαφέρον για το λόγο ότι δεν είναι μια σχέση σταθερή. Η τεχνολογία εξελίσσεται και οι τάσεις της αλλάζουν διαρκώς με αποτέλεσμα τα ερεθίσματα και οι εντυπώσεις που δημιουργεί να είναι εξίσου ευμετάβλητα. Σε πολύ μικρό διάστημα οι ίδιες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται σήμερα ως καινοτόμες θεωρούνται απαρχαιωμένες. Το παράδειγμα του Pokemon Go είναι χαρακτηριστικό: μέσα σε ένα καλοκαίρι δημιούργησε φρενίτιδα σε όλο τον κόσμο και έναν χρόνο μετά ελάχιστα συζητιέται. Τι συμβαίνει όμως στο έργο ενός καλλιτέχνη που δημιουργήθηκε το καλοκαίρι του 2016 και αφορά το παιχνίδι αυτό;

Θεωρούμε λοιπόν πως έχει σημασία να στεκόμαστε σε στιγμές αυτής της δριμείας, όπως λέτε, τεχνολογικής εξέλιξης και να παρατηρήσουμε πώς οι δημιουργοί ανταποκρίνονται στις συνθήκες αλλά και αλλαγές που βιώνουν. Στην προκείμενη έκθεση, μέσα από την έρευνα και τη συζήτηση με τους καλλιτέχνες βγήκε στην επιφάνεια μια δυναμική που ταλαντευόταν ανάμεσα στην σύμπλευση με τις τεχνολογικές διαστάσεις της καθημερινότητας και στην αντίθεση ή και σύγκρουση με αυτές.

Instagram, Facebook κλπ. Νέα μέσα που κάνουν την τέχνη πιο δημόσια, «εύκολη» και μαζική. Αλλάζει η δομή της πιστεύετε με την είσοδο των social media;  Τα social media είναι σίγουρα ένα σημαντικό μέσο επικοινωνίας και προώθησης της δουλειάς πολλών καλλιτεχνών και ομάδων. Την ίδια στιγμή, οι πλατφόρμες αυτές προσφέρουν τη δυνατότητα να εξερευνηθούν, και να προωθηθούν περαιτέρω, μορφές ψηφιακής τέχνης γεννημένες σε ψηφιακά περιβάλλοντα.

Πράγματι η τέχνη γίνεται πιο προσβάσιμη για περισσότερο κόσμο αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι γίνεται πιο εύκολη στην πρόσληψή της ή μαζική. Η επικοινωνία είναι μαζική αλλά η πρόσληψη παραμένει μια πολυ πιο συγκεκριμένη και εξατομικευμένη διαδικασία. Η ευκολία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι και η παγίδα τους. Ο μικρός χρόνος που αφιερώνουμε στο να δούμε ένα βίντεο ή να δούμε ένα άλμπουμ φωτογραφιών στο Facebook δεν είναι απαραίτητα ισότιμος με τον χρόνο που κάποιος επιλέγει να αφιερώσει με την επίσκεψη σε μια έκθεση. Και συχνά η οικονομία της προσοχής στην οποία και βασίζεται όλη αυτή η διαδικτυακή προώθηση επικρατεί της εμπειρίας του έργου τέχνης.

Αυτό είναι μια πρόκληση και για τους ίδιους τους καλλιτέχνες που απευθύνονται σε ένα κοινό το οποίο είναι μεν πολύ πιο ευρύ αλλά συνηθισμένο δε στη λογική του «κλικ» και της γρήγορης κατανάλωσης της εικόνας ως πληροφορίας.

Είστε μια νεοσύστατη συνεργατική πλατφόρμα. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Τι ακριβώς κάνετε και ποιά είναι τα πλάνα σας από εδω και πέρα;  Η Connectiva ξεκίνησε με μια κοινή διάθεση να εξερευνήσουμε την σχέση των καλλιτεχνών σήμερα με την τεχνολογία, και να παρατηρήσουμε πως εμπνέονται, χρησιμοποιούν ή αντιτίθενται σε αυτήν. Το όνομα της ομάδας προέκυψε μέσα από την ιδέα της σύνδεσης αλλά και της συνδεσιμότητας ως βασικών στοιχείων της δουλειάς μας: τα μέλη της ομάδας προέρχονται από διαφορετικά εργασιακά πλαίσια ενώ κάποια από τα μέλη ζουν εκτός Ελλάδας ή μετακινούνται συχνά λόγω δουλειάς που σημαίνει ότι μεγάλο μέρος της δουλειάς και της επικοινωνίας μας γίνεται εξ αποστάσεως, διαμεσολαβημένο.

Η έκθεση ήταν μια πρώτη αφορμή και ευκαιρία να δοκιμάσουμε τόσο τις ιδέες μας όσο και να εξετάσουμε τι κοινό υπάρχει με αντίστοιχα ή παρόμοια ενδιαφέροντα. Το γεγονός ότι η έκθεση πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του ΝΕΟΝ αλλά και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού ήταν ιδιαίτερα σημαντικό για αυτό το πρώτο μας βήμα. Ουσιαστικά ξεκινήσαμε από μια ιδέα για την συγκρότηση μιας ομάδας με κοινά ενδιαφέροντα, και τη διάθεση να στήσουμε μια έκθεση από την οποία θα προκύψουν κάποιες σκέψεις και θα ανοίξει ένας διάλογος. Και είμαστε πολύ ευχαριστημένοι από τα σχόλια και την ανταπόκριση που έχει λάβει η ομάδα και η έκθεση μέχρι στιγμής ακριβώς επειδή μας επιβεβαιώνει ότι υπάρχει αρκετός χώρος για περαιτέρω διάλογο και εξέλιξη αυτών των ιδεών. Όπως το θέσατε λοιπόν, μας ενδιαφέρει να συνεχίσουμε στο πλαίσιο της πλατφόρμας και της συνεργασίας  οπότε είμαστε ανοιχτοί για νέες δράσεις, εκθέσεις, ομιλίες, εργαστήρια γύρω από τη θεματική της τέχνης και της τεχνολογίας.