Παραμονή Οκτώβρη, στάση Μεταξουργείο, ευθεία και μετά αριστερά βρίσκεται το Θέατρο Σταθμός. Έχει αρχίσει και βάζει ψύχρα «Ε, τι περιμένεις; Οκτώβρης έπιασε», θα έλεγε η γιαγιά μου. Περασμένες οχτώ, προσπαθώ να θυμηθώ πότε βρέθηκα τελευταία φορά σε κλειστό θέατρο. Μάσκες και πιστοποιητικό εμβολιασμού. Χαμογελάμε, αλλά δεν ξέρω αν φαινόμαστε, υπάρχει μια αμηχανία που προσπαθώ να μεταβολίσω μεταξύ πρώτου και δεύτερου κουδουνιού, μέχρι που εγένετο μαγεία. Το θέατρο ανέβηκε στην ίδια του τη σκηνή και μαζί με τα φώτα θαρρείς πως έσβησε η εποχή που βαραίνει δύο χρόνια πια τους ώμους μας, κι είναι όλα όπως πριν, έτοιμα για ένα ταξίδι στον χρόνο, στη γείτονα χώρα, εκεί που όλα είναι ίδια και διαφορετικά με ένα τρόπο γλυκόπικρό.
Ο Ένκε Φεζολλάρι, σκηνοθετεί την παράσταση της Ornela Vorpsi, «Η Χώρα που ποτέ δε πεθαίνεις» με την Αμαλία Αρσένη να υποδύεται τη συγγραφέα, πλαισιωμένη από τη Vefi Redhi και την Αθηνά Καραγιώτη.
Στον τοίχο, κρέμονται τρία πορτρέτα. Ο Λένιν, ο Στάλιν κι ο Χότζα, επιβλητικά κι ασφυκτικά για όσους σκεπάζουν με το βλέμμα τους και την επιβολή των ιδεοληψιών τους. Μπροστά τους, οι άρρηκτα συνδεδεμένες ιστορίες καταπιεσμένων γυναικών, ξεδιπλώνονται σε μια θάλασσα δακρύων θλίψης, οργής και πολύ σπάνια χαράς. Οι γυναίκες στην Αλβανία, κουβαλούν εκείνο τον σάκο τον ενοχών που κλείνει σφιχτά με ντροπή, εγκλωβίζει το κέφι για ζωή, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και στην επιλογή. Ένα χρονικό ταξίδι των θηλυκοτήτων σε μια χώρα που ποτέ δεν πεθαίνεις, παρά μαθαίνεις να ανασαίνεις, να κρύβεσαι, να συμφωνείς ακούσια, να μοιράζεσαι το λιγοστό φαγητό και να πνίγεσαι στη λίμνη όταν είσαι όμορφη και τύχει να ερωτευτείς κάποιον που θα εξαφανιστεί, όταν ευθύνεται για την κοιλιά σου που φουσκώνει.
Στη χώρα που ποτέ δεν πεθαίνεις οι όμορφες κοπέλες είναι τσούλες κι οι άσχημες καημένες, όλες όμως πρέπει να προσέχουν τον «αμόλυντο ανθό» τους, γιατί ο άντρας πλένεται μ’ ένα κομμάτι σαπούνι και ξαναγίνεται φρέσκος και καθαρός, ενώ τις κοπέλες δεν τις ξεπλένει ολόκληρη θάλασσα.
Οι ερμηνείες των τριών γυναικών κάνουν οικείο το ανοίκειο μιας ξένης γλώσσας, κι ενώ αρκετοί διάλογοι διεξάγονται στα Αλβανικά, ξέρεις ακριβώς τι έχει συμβεί, έχεις νιώσει κάθε λυγμό της φωνής τους, κάθε γροθιά που υψώνεται απρόθυμα, έχεις νιώσει τον πόνο που κρύβει ένα σεντόνι που απλώνεται σ’ ένα σύρμα που πάνω του αυτοκτονούν κορίτσια.
Ένα βαθιά πολιτικό έργο, που ξεδιπλώνει την τυραννία των αυταρχικών καθεστώτων, αναδεικνύοντας τις πτυχές των ανθρώπων που παλεύουν όχι μόνο για να ζήσουν, αλλά και να πεθάνουν με όρους αξιοπρέπειας.
Στην Ελλάδα, που τη δεκαετία του ’90 δέχτηκε χιλιάδες οικονομικούς μετανάστες από την Αλβανία, δημιουργώντας ένα ασφυκτικό κλίμα ρατσισμού προς τους ανθρώπους που αναζητούσαν μια καλύτερη ζωή, οφείλουμε να γνωρίζουμε τους λόγους που έκλεισαν τις βαλίτσες στην πατρίδα τους για να τις ανοίξουν εδώ, οφείλουμε να ξέρουμε πως ο αγώνας και η ιστορία κάθε ανθρώπου αξίζει τον σεβασμό μας.
Πρόκειται για μια εξαιρετική παράσταση, που όσο κι αν βαραίνουν τα νοήματα της στη συνείδηση μας, το απόσταγμα που μένει είναι η συνειδητοποίηση ότι οι λαοί δεν είχαν, ούτε θα έχουν ποτέ τίποτα να χωρίσουν. Αντίθετα του ενώνει μια ζωή, γεμάτη νέες διεκδικήσεις.