Το σετ της φετινής headliner του Coachella, Ariana Grande δεν επισκιάστηκε μόνο από τεχνικές δυσκολίες, αλλά και από τις αναμενόμενες συγκρίσεις με το Beychella, όπως εύστοχα είχε μετονομάσει το φεστιβάλ ο DJ Khaled κάπου στα μισά του πρώτου εκ των δύο σετ της Beyoncé, η οποία έγραψε ιστορία ως η πρώτη μαύρη γυναίκα headliner του θεσμού.
Με περισσότερους από εξήντα μουσικούς, μια φάλαγγα χορευτών, πυροτεχνήματα και guest εμφανίσεις, το Beychella έκανε πέρυσι τον Απρίλιο από τους πιο φανατικούς μέχρι τους πιο casual παρατηρητές να παραληρούν για μια συναυλία που άφησε εποχή. «Είναι απίθανο να υπάρξει ξανά πιο ουσιαστική, ενδιαφέρουσα, δυναμική και ριζοσπαστική ερμηνεία από Αμερικανό μουσικό, φέτος ή στο μέλλον», διαβάσαμε στους New York Times.
Το κατόρθωμα αυτό απαθανατίστηκε στο ντοκιμαντέρ Homecoming (ή ΗΘΜΣCΘΜING) που κυκλοφορεί από το Netflix, και στο “Homecoming: The Live Album”, που σπάει το περσινό δίωρο περφόρμανς σε σαράντα κομμάτια.
Μέσα από δύο άρτια σκηνοθετημένες εμφανίσεις, η Αμερικανίδα καλλιτέχνης εξασφάλισε τη θέση της στο πάνθεον της μουσικής βιομηχανίας και το καινούργιο ντοκιμαντέρ -μαζί με το live album που κυκλοφόρησε παράλληλα- απλώς μας το υπενθυμίζουν.
Και τώρα έρχεται να καθιερωθεί ως κάτι άλλο. «Διάλεξα προσωπικά κάθε χορευτή, κάθε φως, κάθε υλικό στα σκαλιά, το ύψος της πυραμίδας, το σχήμα της πυραμίδας. Κάθε μικροσκοπική λεπτομέρεια είχε πρόθεση», λέει και μοιάζει να απαντά σε χρόνια αμφισβήτησης του ελέγχου που η ίδια ασκεί ή δεν ασκεί στη μουσική και την εικόνα της.
Με το Homecoming, η Beyoncé επανασυστήνεται ως auteur, υπογράφοντας το σενάριο, τη σκηνοθεσία και την παραγωγή του διάρκειας 137 λεπτών ντοκιμαντέρ. Είναι η δική της ταινία και ούτε το Netflix μας αφήνει να το ξεχάσουμε. Έχουν προηγηθεί δύο concept visual albums, το Beyoncé 2013 και το Lemonade του 2016, και τα δύο προσωπικά αλλά και πολιτισμικά ορόσημα, αν κρίνουμε από την τεράστια συζήτηση που γέννησαν.
Μέσα σε κάτι παραπάνω από δύο ώρες, η Beyoncé ακροβατεί μεταξύ της απρόσιτης περφόρμερ και της αρετουσάριστης δημιουργού. Τα επιδέξια κινηματογραφημένα και μονταρισμένα πλάνα από το Coachella, τα οποία είναι λίγο πολύ γνώριμα σε όσους τα είχαν παρακολουθήσει πέρυσι από το κανάλι του φεστιβάλ στο YouTube, διακόπτονται από ήσυχα στιγμιότυπα του παρασκηνίου, «τον συναισθηματικό δρόμο από δημιουργικό κόνσεπτ σε πολιτισμικό κίνημα»: προσωπικές στιγμές, πρόβες, εμφανίσεις από χορευτές αλλά και την οικογένεια της Beyoncé, ανέκδοτα από την δύσκολη εγκυμοσύνη και την ακόμα δυσκολότερη γέννα και την εξτρίμ δίαιτά της, η οποία δεν περιλαμβάνει: ψωμί, υδατάνθρακες, γαλακτοκομικά, ζάχαρη, κρέας, ψάρι ή αλκοόλ.
Συνηθισμένα δηλαδή πράγματα για τέτοιου είδους ντοκιμαντέρ, τα οποία λειτουργούν σαν μια ματιά στο παρασκήνιο για να μας θυμίσουν ότι και οι larger than life φιγούρες είναι στην πραγματικότητα άνθρωποι -ενίοτε μόνοι, ευάλωτοι, αδύναμοι- όπως είχε κάνει το Five Foot Two της Lady Gaga. Όχι πως, μετά το πέρας των δύο και κάτι ωρών, μένουμε με την εικόνα της Beyoncé ως ευλογημένη με κάτι λιγότερο από υπερδυνάμεις.
Homecoming: A Film by Beyoncé / Netflix
Όμως το Homecoming επιχειρεί και κάτι άλλο: ένα διάλογο με την ιστορία της μαύρης διανόησης. Είναι ένα μοτίβο που ξεκίνησε με την συμπερίληψη της ομιλίας “We Should All Be Feminists” της Νιγηριανής Chimamanda Ngozi Adichie στο ***Flawless, συνέχισε με το Lemonade, το οποίο οριοθετείται από ποιήματα της Σομαλής Warsan Shire και περιλαμβάνει λόγια του Malcolm X, και πλέον βρίσκει την κορύφωσή του στη Maya Angelou, την Audre Lorde, τον W.E.B. DuBois, την Toni Morrison και άλλων.
Αυτό μας παραπέμπει και στην κολεγιακή θεματική του περφόρμανς, με τις αδελφότητες, τις μπάντες και τις cheerleaders. To Homecoming είναι μια εκδήλωση αγάπης και ένα πλούσιο ψηφιδωτό της ζωηρής αισθητικής των HBCU, των ιστορικών μαύρων κολεγίων της Αμερικής, όπου είχε φοιτήσει ο πατέρας της Beyoncé και ονειρευόταν να κάνει και η ίδια. «Το δικό μου κολλέγιο ήταν οι Destiny’s Child», λέει. «Το δικό μου κολέγιο ήταν τα ταξίδια σε όλο τον κόσμο και η ζωή ήταν η καθηγήτριά μου». Μπορεί να ακούγεται κάπως κλισέ όλο αυτό, όμως το αποτέλεσμα τελικά τη δικαιώνει.
Με μια καριέρα που καλύπτει δύο δεκαετίες, η Beyoncé είναι η πιο σκληρά εργαζόμενη γυναίκα της μουσικής βιομηχανίας και το Homecoming μια καλλιτεχνική -και όχι μόνο- υπέρβαση και ίσως ο μεγαλύτερός της θρίαμβος – μέχρι τώρα. «Σίγουρα πίεσα τον εαυτό μου περισσότερο από όσο ήξερα ότι μπορούσα», παραδέχεται. «Δεν θα το ξανακάνω ποτέ, ποτέ». Ούτε η ίδια μοιάζει να το πιστεύει.