Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ υπάρχουν εκατοντάδες προϊόντα που στην Ελλάδα που είναι ακριβότερα απ’ όσο πρέπει. Ο Οργανισμός ρίχνει την ευθύνη σε νομοθεσίες κράτους, στα μονοπώλια και σε άλλους θεσμούς. Ένα από αυτά είναι και το βιβλίο. Στην Ελλάδα ισχύει η ενιαία τιμή. Αυτό σημαίνει πως μια καινούρια έκδοση έχει περίπου την ίδια τιμή σε όλα τα καταστήματα που πουλάνε βιβλία. Είτε είναι βιβλιοπωλεία είτε είναι πολυκαταστήματα είτε είναι σούπερ μάρκετ. Έπειτα από ανακοίνωση του, το Υπουργείου Ανάπτυξης σχεδιάζει να ανατρέψει αυτό το καθεστώς, ξεσηκώνοντας παράλληλα πολλές αντιδράσεις από τους επαγγελματίες του χώρου. Ας δούμε τι μας απάντησε ο Βαγγέλης Τρικεριώτης από το βιβλιοπωλείο Πρωτοπορία, ο Στέφανος Πατάκης από τις εκδόσεις Πατάκη και η Αγγελική Στρατηγοπούλου, γενική γραμματέας της Εταιρίας Συγγραφέων.
Κατά
Βαγγέλης Τρικεριώτης, Ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου Πρωτοπορία.
«Η ενιαία τιμή δεν θεσπίστηκε για “θεσμικούς λόγους”, αλλά για τo βιβλιοπωλείο Πρωτοπορία. Και μόνο το γεγονός ότι αντιδρούν οι συνδικαλιστές, και μάλιστα σύσσωμοι, θα ήταν ένας επαρκής λόγος για την κατάργησή της. Αυτοί που θα ωφεληθούν από την κατάργησή της, είναι φυσικά οι αναγνώστες, αλλά αυτοί δεν ερωτώνται ποτέ. Γενικά στον τόπο μας υπάρχει εδραιωμένη η αντίληψη ότι ένας επιχειρηματίας δεν μπορεί να έχει κάποιες απόψεις που ενδεχομένως αντιστρατεύονται τα στενά οικονομικά του συμφέροντα. Γι’ αυτό και οι απόψεις μου εν προκειμένω συκοφαντούνται ως “εκ του πονηρού”.
Στην Αγγλία, που αρέσει σε ορισμένους να αναφέρονται ως παράδειγμα, τα βιβλιοπωλεία δεν επλήγησαν από την μη ύπαρξη διατίμησης, αλλά από το Amazon. Επλήγησαν και πράγματι έκλεισαν πολλά. Kαι λοιπόν; Ο καταναλωτής δεν αγοράζει φτηνότερα τα βιβλία του; Τελικά τι θέλουμε; Να διατηρήσουμε ένα νόμο που προστατεύει υποτίθεται τα μικρά βιβλιοπωλεία εις βάρος του βιβλιόφιλου καταναλωτή;
Στην Ελλάδα, που ως γνωστό είναι η χώρα με τον εξυπνότερο λαό του κόσμου, συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Οι θηριώδεις επενδύσεις σε βιβλιοπωλεία έγιναν ακριβώς επειδή λειτουργούν χωρίς κανέναν ανταγωνισμό, αφού απαγορεύεται η έκπτωση. Έτσι, ο νόμος αυτός δεν προστατεύει τα μικρά βιβλιοπωλεία, αλλά τις λεγόμενες αλυσίδες που έχουν μεγάλα λειτουργικά έξοδα».
Υπέρ
Στέφανος Πατάκης, Διευθυντής εκδόσεων Πατάκη.
«Η ενιαία τιμή ξεκίνησε από τον Γάλλο υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού Ζακ Λανγκ. Βασικός της στόχος: να υπερασπιστεί το βιβλίο σαν πολιτισμικό αγαθό – και κυρίως το ποιοτικό βιβλίο. Με το νόμο αυτό, η Γαλλία προστάτευε τα μικρά βιβλιοπωλεία και επέτρεπε στον εκδότη να εκδίδει σοβαρά έργα, ιδίως τους μικρούς εκδότες που κατά κανόνα χαρακτηρίζονται από την αγάπη τους για το βιβλίο (οι μεγάλοι συνήθως νοιάζονται απλώς να βγάλουν λεφτά).
Οι λίγοι και άμυαλοι αντίπαλοι της ενιαίας τιμής, τι λένε; Ότι χάνει ο αναγνώστης. Λάθος! Και θα σας πω γιατί. Πίσω στις αρχές του ‘80, λίγο μετά το ξεκίνημά μας, που είχε γίνει με παιδικά βιβλία το ‘74, προσπαθήσαμε να περάσουμε στη λογοτεχνία και δεν μπορούσαμε να προχωρήσουμε. Εκείνη την εποχή η έκπτωση στα βιβλιοπωλεία ήταν 30%. Η “Πολιτεία” και η “Πρωτοπορία” δεν έφερναν κανένα βιβλίο μας, ή έφερναν ελάχιστα. Διότι, για να μπει στην “Πολιτεία” το βιβλίο σου, έπρεπε να τους δώσεις το 45-50% και αφού το έπαιρναν, μπορούσαν να κάνουν στον πελάτη έκπτωση 20% και να τους μείνει πάλι το 30% – είχαν το περιθώριο. Αλλά με τη λογική αυτή, αυξάνεις τη λιανική τιμή και κοροϊδεύεις το κοινό. Αδικούνται τόσοι και τόσοι αναγνώστες, οι οποίοι δεν μπορούν να επισκεφτούν την «Πρωτοπορία», γιατί ζουν στην επαρχία ή στα νησιά.
Αυτοί οι εξυπνάκηδες λοιπόν που στρέφονται εναντίον της ενιαίας τιμής, δεν αγωνίζονται για το ποιοτικό βιβλίο. Και σας μιλάει ο άνθρωπος που έφερε στην Ελλάδα τις «Πενήντα αποχρώσεις του γκρι». Αλλά το έβγαλα γιατί ήταν μια περίοδος κρίσης και έπρεπε να επιβιώσουμε. Ήξερα τι έκανα. Η δουλειά μου τώρα είναι, αφού έβαλα κάτι στην τσέπη από τις “Πενήντα αποχρώσεις”, να εκδώσω κάποια σοβαρά βιβλία – και αυτό κάνω».
Υπέρ
Αγγελική Στρατηγοπούλου, Γενική Γραμματέας της Εταιρίας Συγγραφέων.
«Γνωρίζουμε όλοι ποιο είναι το καλύτερο βιβλιοπωλείο, με τους πιο ενημερωμένους πωλητές. Πόσο θα αντέξει αυτό και πάμπολλα άλλα, συνοικιακά, όταν οι μεγάλες αλυσίδες θα παραγγέλλουν τεράστιες ποσότητες βιβλίων, τις οποίες θα διαχειρίζονται όμοια με τα απορρυπαντικά; Και πώς θα συνεχίζουν να εκδίδονται ποιοτικά βιβλία, μη ευπώλητα φυσικά, όταν το κριτήριο των αλυσίδων αυτών είναι μόνο το αν πουλάνε;
Αν, μεθαύριο, ο μη γένοιτο, υπογραφεί η κατάργηση της ενιαίας τιμής, έχετε σκεφθεί τρόπους αντίστασης; Αν υπάρχουν βέβαια. Προσωπικά, θεωρώ ότι ακόμα και τώρα, μπορούμε να καλλιεργήσουμε φυτώρια εκπαιδευμένων αναγνωστών, με την αρωγή όλων των συντελεστών του βιβλίου, και φυσικά με την επιμονή των δασκάλων όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης. Αν υπάρξει μια νέα γενιά τέτοιων αναγνωστών, ασφαλώς δεν θα αναζητούν βιβλία στα ράφια με τα γιαούρτια και οι εκδότες θα είναι πρόθυμοι να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες τους.
Η Εταιρεία Συγγραφέων μάχεται υπέρ της Ενιαίας Τιμής. Επειδή συγγραφείς δεν υπάρχουν χωρίς βιβλία. Βιβλία δεν υπάρχουν χωρίς εκδότες και βιβλιοπωλεία. Βιβλία ποιότητας δεν διακινούνται χωρίς αυτόνομα βιβλιοπωλεία. Η Ενιαία Τιμή Βιβλίου στηρίζει τα βιβλιοπωλεία, στηρίζει τις ποιοτικές εκδόσεις, στηρίζει τους συγγραφείς».