Φωτιά στη Θάλασσα (Fuocoammare) ****1/2*
Ιταλία, Γαλλία, 2016, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Gianfranco Rosi
Πρωταγωνιστούν: Samuele Pucillo, Mattias Cucina, Samuele Caruana
Διάρκεια: 106’
Το νησί της Λαμπεντούζα βρίσκεται περίπου 200 χιλιόμετρα μακριά από το νοτιότερο άκρο της Ιταλίας. Είναι ένα νησί του οποίου οι κάτοικοι ασχολούνται με την αλιεία, αλλά ο μικρός Samuele δείχνει να προτιμά τη στεριά και το κυνήγι με τις αυτοσχέδιες σφεντόνες του. Επίσης, ωστόσο, είναι και το νησί από το οποίο πρόσφυγες από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή επιχειρούν να περάσουν σε μια χώρα που τους εξασφαλίζει ένα καλύτερο αύριο. Ποια είναι η πραγματικότητα των κατοίκων του νησιού και ποια των μεταναστών που φτάνουν σ’ αυτή; Σκληρό και επίκαιρο, ενίοτε ονειρικά φωτογραφημένο, το ντοκιμαντέρ του Gianfranco Rosi φτάνει σε ένα υψηλότερο επίπεδο μετα-αφήγησης, η οποία επιτρέπει στο θεατή να ερμηνεύσει την ταινία όχι σαν δεδομένα προς ενημέρωση/μόρφωσή του, αλλά να δει και να εξάγει τα δικά του συμπεράσματα, να δει «τη δική του ταινία» αν θέλετε.
Η θάλασσα που περιβάλλει το νησί, μονίμως «φλέγεται». Τόσο στο παρελθόν, όταν τα πολεμικά πλοία έριχναν τα πυρά τους, όσο και στο παρόν, όταν οι χαροκαμμένοι μετανάστες τη διασχίζουν για να ανοιχτούν στη Δύση. Φλέγεται όταν αγριεύει και αποτρέπει τους ψαράδες κατοίκους από το να βγουν στα ανοιχτά για να αλιεύσουν την πανίδα της θάλασσας και να τη μεταφέρουν στο σπίτι τους, για εμπόριο ή για προσωπική κατανάλωση. Fuocoammare λέγεται, επίσης, ένα ιταλικό τραγούδι, που για αυτό το λόγο θα αφιερώσει ραδιοφωνικά μια μάνα στο γιο της που ψαρεύει. Μια θάλασσα της οποίας ο βυθός κρύβει τόση ομορφιά όσο και απειλή για τους δύτες που αναζητούν μέρα-νύχτα τα «προϊόντα» του.
Μέσα από τα στατικά πλάνα μιας κάμερας που σπανίως μετακινείται, ο σκηνοθέτης ενδιαφέρεται να δείξει όσα έζησε για μήνες παρακολουθώντας στενά τόσο την καθημερινότητα των κατοίκων, όσο και τις αποστολές διάσωσης των μεταναστών και τη συμπεριφορά των τελευταίων όταν εκείνοι βρεθούν στην ακτή, ή, τουλάχιστον σε ένα έδαφος στέρεο. Τόσο ένα δείπνο που περιλαμβάνει μακαρόνια με καλαμαράκια όσο και ένα άτυπο ποδοσφαιρικό ματς των μεταναστών τον ενδιαφέρουν εξίσου με μια επικίνδυνη νυχτερινή κατάδυση ή τη μεταφορά πτωμάτων σε ένα καράβι. Ορίζει τον συναισθηματικό τόνο της κάθε σκηνής, αλλά καμία δεν είναι πιο σημαντική από τις υπόλοιπες.
Πανέξυπνος, επιπλέον, είναι και ο τρόπος με τον οποίο περνά μια πολιτική χροιά. Ο ίδιος δε λέει τίποτα αλλά επιλέγει να αφήσει τους μετανάστες να μιλήσουν για το τι πραγματικά συμβαίνει εκεί έξω. Και αυτό το κάνει σε δύο εξαιρετικές περιπτώσεις: σε μια σκηνή τραγουδιού που θυμίζει χορό αρχαίας τραγωδίας και στο προαναφερθέν ποδοσφαιρικό ματς. Μέσα από αυτό, δε δίνει την ασφαλή ματιά του δυτικού, ο οποίος απλά κηρύττει με βάση τα όσα είδε/άκουσε, αλλά αφήνει αυτούς που έζησαν να μιλήσουν ή να κοιτάξουν κατευθείαν την κάμερα, αφηγούμενοι βουβά με τα μάτια τους τον πόνο που πέρασαν-και περνάνε.
Όσον αφορά στην καθημερινότητα των κατοίκων, αυτή θα βρει τον κύριο εκφραστή της στον μικρό Samuele, έναν πιτσιρίκο που «πυροβολεί» τα πάντα, είτε με μια σφεντόνα, είτε με το φανταστικό του όπλο. Σαν να μην τον χωράει αυτός ο τόπος που είναι για τους θαλασσινούς, εκείνος πυροβολεί τα πλοία που διασχίζουν τη θάλασσα, καταστρέφει με τη βοήθεια ενός φίλου του έναν κάκτο, σκοτώνει πουλιά με σφεντόνα, αποτυγχάνει να χειριστεί σωστά μια βάρκα και, όταν αναγκάζεται να κλείσει το λειτουργικό του μάτι που χρησιμοποιεί στο κυνήγι, είναι σαν να χάνει όλο του το σύμπαν. Οπότε τι απομένει; Μια αναπροσαρμογή αλληγορική –ίσως- που συμβολίζει αυτή των μεταναστών που κατάφεραν να βγουν ζωντανοί απ’ όλη τη διαδικασία.
Μοναδική ένσταση: εκτός από τις σκηνές των εξετάσεων, τις πληροφορίες ενός γιατρού σε σχέση με τα όσα έχει δει και το σχόλιο μια κυρίας που παρακολουθεί τις ειδήσεις, δε βλέπουμε την αλληλεπίδραση ντόπιων και μεταναστών. Αλλά, εν τέλει, τότε είναι που φτάνουμε στο συμπέρασμα. Δεν πρόκειται για μια ταινία που να αφορά ούτε τους μεν, ούτε τους δε αποκλειστικά. Είναι μια ταινία που αφορά κατεξοχήν το ιδιαίτερο νησί της Λαμπεντούζα, αφήνοντας όλα τα υπόλοιπα ανοιχτά σε ερμηνείες.
Άξια παρέλαβε τον Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου. Γιατί όχι μόνο αποτελεί ένα σχόλιο που απαιτεί αποκωδικοποίηση (την προσοχή του θεατή δηλαδή) αλλά ταυτόχρονα καταφέρνει να σε ρουφά στην κάθε σκηνή της. Άμεση ή έμμεση δεν έχει σημασία, περί αριστουργήματος πρόκειται, το οποίο, δεδομένης της επικαιρότητας, οφείλετε να δείτε.
Ματωμένος Γάμος (La novia) ***1/2**
Ισπανία, Γερμανία, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Paula Ortiz
Πρωταγωνιστούν: Manuela Vellés, Luisa Gavasa, Álex García
Διάρκεια: 96’
Ο Leonardo, η Νύφη και ο Γαμπρός μεγάλωσαν μαζί και τώρα έχει έρθει η ώρα που η Νύφη θα παντρευτεί τον Γαμπρό. Η έλξη της, όμως, προς τον Leonardo υπήρχε πάντα και τώρα κάνει την παρουσία της πιο αισθητή από ποτέ. Το ότι μια ζητιάνα την ημέρα της τελετής της δίνει ένα δώρο και τη συμβουλεύει να μην παντρευτεί τον Γαμπρό αν δεν τον αγαπά φουντώνει τα διλήμματά της ακόμα περισσότερο. Η «σκονισμένη» (στα όρια του γουέστερν) σκηνοθεσία που δε διστάζει να δείξει το διάλογό της με αυτή του Mallick, σε συνδυασμό με την ηθοποιία της κεντρικής ηθοποιού, Manuela Vellés και της «παλαίμαχου» Luisa Gavasa και τη βαθιά μελέτη της σκηνοθέτιδας Paula Ortiz πάνω στο πρωτοτυπο κείμενο του Lorca, δίνουν μια παραγωγή που τιμά τον τεράστιο αυτό λογοτέχνη. Ο τρόπος με τον οποίο απεικονίζονται τα συναισθήματα και ο τρόπος που διαχειρίζεται την ψυχολογία του θεατή μέχρι το κρεσέντο είναι υποδειγματικά.
Η Δεύτερη Μάνα (Que Horas Ela Volta?) *****
Βραζιλία, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Anna Muylaert
Πρωταγωνιστούν: Regina Casé, Camila Márdila, Michel Joelsas
Διάρκεια: 114’
Η Val εργάζεται τα τελευταία 13 χρόνια στο Sao Paulo ως γκουβερνάντα του Fabinho, γιου μιας εύπορης οικογένειας. Έχει αφήσει πίσω στη γενέτειρα πόλη της και την κόρη της, Jessica, για να την μεγαλώσουν συγγενείς, προκειμένου να μπορέσει να της παρέχει τα απαραίτητα για την ανατροφή της. Η Jessica τηλεφωνεί στη μητέρα της, λέγοντάς της πως σκοπεύει να την επισκεφτεί προκειμένου να πάρει μέρος στις εισαγωγικές εξετάσεις για το πανεπιστήμιο. Η άφιξή της θα ανατρέψει κάθε υπάρχουσα ισορροπία. Ως πλοκή δεν πρωτοτυπεί ιδιαίτερα, πρόκειται για μια ιστορία οικογενειακής ανισορροπίας με ολίγον τι από το σύνδρομο της Λολίτας. Ωστόσο, η νατουραλιστική σκηνοθεσία, με τη σχεδόν παντελή έλλειψη soundtrack, με τις μικρές βινιέτες καθημερινής ρουτίνας, δείχνει πως δεν πρόκειται για μια προχειροφτιαγμένη απόπειρα, ενώ ταυτόχρονα οι εξαιρετικές ερμηνείες των δύο πρωταγωνιστριών της ανεβάζουν το επίπεδο από το «απλά ενδιαφέρον» στο «αξιοπρόσεκτο». Σίγουρα όχι πρωτότυπο, αλλά συναισθηματικό, χαρακτηρολογικά άρτιο και, τελικά, ταιριαστά αισιόδοξο, ανθρώπινο.
Άτακτος Παππούς (Dirty Grandpa) *****
ΗΠΑ, 2016, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Dan Mazer
Πρωταγωνιστούν: Robert De Niro, Zac Efron, Aubrey Plaza
Διάρκεια: 102’
Λίγο πριν παντρευτεί την κόρη του αφεντικού του, ένας γάμος που δύναται να του προσφέρει μεγάλες επαγγελματικές απολαβές, ο Jason πείθεται από τον ακόλαστο παππού του, Dick, να τον πάει οδικώς μέχρι τη Φλόριντα. Ο λόγος δεν είναι άλλος από το spring break και τα φοιτητικά έκτροπα που συμβαίνουν κατά τη διάρκειά του. προφανώς, αυτό θα έχει τόσο αστεία όσο και τρυφερά περιστατικά, τα οποία αφορούν σε παππού και εγγονό. Ανέμπνευστο, καθόλου αστείο, προβλέψιμο μέχρι και στην τελευταία λεπτομέρεια και άλλη μια απογοήτευση από τον Robert De Niro. Να βγαίνει το μεροκάματο ένα πράγμα.
Criminal *****
Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, 2016, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Ariel Vromen
Πρωταγωνιστούν: Ryan Reynolds, Kevin Costner, Gary Oldman
Διάρκεια: 113’
Ο Bill Pope είναι πράκτορας της CIA και κυνηγά τον Ολλανδό, έναν σατανικό κακοποιό που, μέσω hacking, έχει πρόσβαση σε όλο τον οπλισμό της Αμερικής. Σε μια αποστολή αναζήτησης των ιχνών του, σκοτώνεται και ο μόνος τρόπος να συνεχιστεί η αποστολή του είναι να εμφυτευτούν σε κάποιον οι αναμνήσεις του. το ρόλο αυτό θα παίξει ένας επικίνδυνος θανατοποινίτης, ο Jericho. Θα φέρει, όμως την αποστολή εις πέρας; Αν κάτι χαρακτηρίζει αυτό το φιλμ είναι η υπερπροσπάθεια που καταλήγει στο τίποτα. Όλα υπερβολικά, όλα αφελή, όλα χωρίς στάλα σασπένς ή ενδιαφέροντος, όλα μη-περιπετειώδη δηλαδή.
Ουτοπία 1961
Ελλάδα, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Κώστας Φιλιούσης
Σε αυτό το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, ο Κώστας Φιλιούσης εξετάζει την απεργία των μεταλλωρύχων του Λαυρίου το 1961. Προσπαθώντας να εξετάσει το ζήτημα από όλες τις οπτικές γωνίες, ο σκηνοθέτης αντιπαραβάλλει αυτή των απεργών μεταλλωρύχων, των κατοίκων της πόλης και της Γαλλικής Εταιρείας, της Κυβέρνησης, καθώς επίσης και των, κρατικών και παρακρατικών οργάνων.