Μια ερώτηση που σίγουρα ακούτε συχνά, τί σας έκανε να αποφασίσετε να μεταφερθείτε από το Λονδίνο στην Αθήνα;
Bobby: Χρειαζόμασταν ένα πιο οικονομικό μέρος να δουλέψουμε και να ζήσουμε, ξέρουμε όμως ότι πολλοί αυτοί την περίοδο κάνουν ακριβώς το αντίθετο ταξίδι.
Σοφία: Ναι, η αλήθεια είναι ότι το Λονδίνο γίνεται όλο και πιο συντηρητικό αν και – γνωρίζοντας τους Βρετανούς – θα υπάρξει σύντομα αντίδραση. Η ζωή στο Λονδίνο είναι πολύ ακριβή, όχι μόνο για τους νέους που ασχολούνται με δημιουργικά επαγγέλματα, μια ολόκληρη γενιά πλέον δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στο οικονομικό βάρος. Εγώ γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, η οικογένειά μου μένει ακόμα εδώ. Η μητέρα μου, Αγάπη Στεβή και τα αδέλφια μου, Πένυ και Μιχάλης μας βοήθησαν πάρα πολύ στην εγκατάσταση μας στη Φωκίδος.
Bobby: Παρόλο που το Λονδίνο είναι ένα οικονομικό και εμπορικό κέντρο για την τέχνη θεωρούμε ότι η Αθήνα είναι περισσότερο μία πόλη καλλιτεχνών. Νιώθω την Αθήνα σαν μία αρχαία πόλη που αλλάζει γρήγορα, όπου οι καλλιτέχνες μπορούν να δουλέψουν απελευθερωμένοι από κάποιες εμπορικές απαιτήσεις. Οι γκαλερί, τα μουσεία, οι συλλέκτες ακολουθούν το δρόμο που ανοίγουν οι καλλιτέχνες και όχι το χρηματιστήριο της τέχνης.
Σοφία: Η Αθήνα, χωρίς αμφιβολία είναι στο επίκεντρο της χειρότερης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης της γενιάς μας. Αυτή η πόλη είναι η αλήθεια του “Ευρωπαϊκού ονείρου”. Σαν άνθρωποι και σαν καλλιτέχνες αισθανόμαστε προνομιούχοι που έχουμε εδώ ένα διαμέρισμα στο οποίο μπορούμε να ζήσουμε και να δημιουργήσουμε ελεύθερα χωρίς μεγάλες οικονομικές πιέσεις. Οι περισσότεροι άνθρωποι δουλεύουν εκτός σπιτιού, εμείς έχουμε μετατρέψει το ταπεινό μας σπίτι σε χώρο ζωής, εργασίας, εκθέσεων και χαιρόμαστε πολύ να τον μοιραζόμαστε με άλλους!
Bobby: Η καρδιά μου πλέον ανήκει στην Αθήνα και μαθαίνω να μιλάω και να καταλαβαίνω την Ελληνική γλώσσα και κουλτούρα.
Πώς προέκυψε το project space “Fokidos”;
Σοφία: Ονειρευόμασταν να κάνουμε κάτι τέτοιο στην Αθήνα εδώ και χρόνια και οι συνθήκες τώρα ήταν ιδανικές. Το διαμέρισμα ήταν άδειο για αρκετό καιρό οπότε σκεφτήκαμε, let’s do it!
Bobby: Δεν είναι στον τύπο μας να περιμένουμε τις ευκαιρίες να έρθουν ουρανοκατέβατες. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι και οι δύο σαν έφηβοι, πριν γνωριστούμε, ακούγαμε πολλές punk-rock μπάντες – καλλιτέχνες που ανέβλυζαν δημιουργικότητα και δεν τους σταματούσε τίποτα. Οι καλλιτεχνικοί μας πρόγονοι είναι “φωτιά στα μπατζάκια μας” για να κάνουμε καινούρια πράγματα. Η τέχνη είναι η πίστη μας.
Πείτε μου λίγα πράγματα για τις δυο εκθέσεις που έχετε παρουσιάσει μέχρι στιγμής στο χώρο σας.
Σοφία: Η πρώτη έκθεση ονομαζόταν “Paint as You Like and Die Happy!” Περιλάμβανε επιτοίχια έργα και πίνακες από νεαρούς καλλιτέχνες που ζούν, εργάζονται ή απλά γνωρίστηκαν στο Peckham: Phoebe Mitchell, Shaun McDowell, Anton Zolotov, Ralph Hunter-Menzies, Christopher Green και φυσικά εμείς. Ίσως θα έπρεπε να την είχαμε ονομάσει “Η σχολή του Peckham στην Αθήνα”, δανειστήκαμε όμως τον τίτλο από τον μεγάλο συγγραφέα (και εραστή της Ελλάδος) Henry Miller που πίστευε στο απίθανο, όπως κι εμείς!
Bobby: Το να οργανώσουμε τις εκθέσεις στη Φωκίδος δεν ήταν εύκολο μέχρι τώρα καθώς δεν έχουμε οικονομική άνεση. Στην πρώτη αυτοσχεδιάσαμε. Στην δεύτερη ήμασταν πολύ τυχεροί που η επιμελήτρια Alma Zevi μας είπε: “Παιδιά, επικροτώ αυτό που κάνετε” και ανέθεσε στον Steve Hurtado την δημιουργία της εγκατάστασης “Us and Them”. Ο Steve έμεινε στο διαμέρισμα περίπου ένα μήνα και δημιούργησε ένα έργο επηρεασμένος από το αρχιτεκτονικό αστικό τοπίο της Αθήνας. Η εγκατάσταση εξελίσσεται σε τέσσερις τοίχους, συνοδεύεται από μία μακέτα παλαιότερης δουλειάς του, επονομαζόμενη Greece, και τρία σχέδια. Είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι με το τελικό αποτέλεσμα που υπερέβη κάθε προσδοκία.
Γνώρισα τον Steve Hurtado στα εγκαίνια της έκθεσης του, φαινόταν κι αυτός ιδιαίτερα ευχαριστημένος με την εμπειρία του residency στην Αθήνα. Ποιες ήταν οι εντυπώσεις που σας μετέφερε;
Σοφία: Ο Steve ξετρελάθηκε και με τον Bobby συμφώνησαν ότι η Αθήνα είναι η καλύτερη πόλη στον κόσμο! Ήταν λίγο επιφυλακτικός πριν έρθει, γρήγορα όμως συνειδητοποίησε ότι η Αθήνα δεν είναι όσο άγρια, άνομη και επικίνδυνη ακούγεται από τα Μ.Μ.Ε. Αν και είναι λιγάκι! Πέρασε πολύ καλά, δούλεψε πολύ σκληρά και ένιωσε την πόλη. Αυτό είναι φανερό και από την εγκατάσταση “Us and Them”, το αποτέλεσμα της διαμονής του εδώ. Επίσης αγάπησε πραγματικά τους εμπόρους στα μαγαζιά εργαλείων και μηχανών στην οδό Αθηνάς! Μας είπε επίσης ότι η Αθήνα του θύμισε λίγο την Λα Παζ της Βολιβίας, την χώρα που γεννήθηκαν η γονείς του.
Ιδανικά, τί ταυτότητα θα θέλατε να αποκτήσει το project space σας;
Bobby: Όπως μία μπάντα που κάνει μικρές συναυλίες για αυτούς και τους φίλους τους, να παραμείνουμε ανεξάρτητοι και να κάνουμε αυτό που θέλουμε. Δεν υπάρχει βιβλίο με κανόνες πώς να κάνεις τέχνη, πώς να εκθέτεις. Το κάνεις γιατί το αγαπάς, γιατί πιστεύεις σε αυτό που εσύ και οι φίλοι σου κάνετε, γιατί θεωρείς ότι έχεις κάτι σημαντικό να μοιραστείς ή να δώσεις. Μία σκηνή συνήθως δημιουργείται επειδή υπάρχει ένα κενό. Και το κάνεις για την τέχνη. Όχι για να βάλεις χρήματα στην τσέπη αλλά επειδή νοιάζεσαι για το μέλλον της τέχνης, τους άλλους καλλιτέχνες, την πρωτοπορία. Η τέχνη εκεί που ανήκει, στην σκέψη και στα χέρια αυτών που την δημιουργούν!
Στο Λονδίνο είχατε επίσης εμπλακεί σε διάφορες εικαστικές δράσεις, κυρίως ο Bobby με τα projects στην περιοχή του Peckham. Τι σας έχει μείνει από εκείνη την περίοδο;
Σοφία: Το Peckham δεν είναι μία τελειωμένη περίοδος για εμάς. Οι περισσότεροι φίλοι μας μένουν ακόμα εκεί και ο Bobby οργανώνει μία έκθεση σε ένα artist run space που λέγεται Food Face Projects. Μπορεί να μετακομίσαμε αλλά οι δεσμοί, κοινωνικοί και επαγγελματικοί ακόμα υπάρχουν. Απλά αποφασίσαμε ότι δεν έχει νόημα για ένα καλλιτέχνη να λιμνάζει σε μία περιοχή. Όταν τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται πολύ άνετα καλό είναι να μετακινείσαι και να γνωρίζεις καινούριο κόσμο και εμπειρίες. Ο Bobby έμενε στο Peckham τα τελευταία εννέα χρόνια. Το ίδιο διάστημα που εγώ ήμουν στο Λονδίνο. Γνωριστήκαμε πριν τέσσερα χρόνια.
Bobby: Όταν μετακόμισα στο Peckham το 2005, εικοσιτριών χρονών, θυμάμαι ότι ήμουν θυμωμένος και απογοητευμένος με την ιδέα του καπιταλισμού και του είδους κοινωνίας που δημιουργεί. Ένιωθα περιθωριακός και έτσι επέλεξα να ζήσω με τους δικούς μου κανόνες. Αρχικά έζησα σε μία κατάληψη με πολύ σκοτεινούς συγκάτοικους, αλκοολικούς, πρεζάκια, μικροεγκληματίες. Όλοι τους όμως έφυγαν γιατί μας έκοψαν το νερό και το γκάζι. Κατάφερα να εξασφαλίσω πρόσβαση σε νερό και αφού διάφοροι φίλοι μου μετακόμισαν εκει, δημιουργήσαμε ένα πολυ-δραστικό σπίτι κατειλημμένο από καλλιτέχνες. Οι ιδιοκτήτες ήταν σχετικά σύμφωνοι να μείνουμε για ένα διάστημα και να διοργανώνουμε εκθέσεις. Αντί ενοικίου πλήρωνα με ένα πίνακα ζωγραφικής τον μήνα. Αυτό θεωρήθηκε αρκετά ανατρεπτικό για την εποχή και τράβηξε την προσοχή. Θυσίασα την άνεση της ζωής μου για την τέχνη και αυτός ο τρόπος σκέψης δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα. Είμαστε προσηλωμένοι στο να ζούμε και να δημιουργούμε με τους δικούς μας κανόνες!
Το διαμέρισμά σας είναι η πιο πρόσφατη προσθήκη σε μια σειρά project spaces που έχουν προκύψει τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα. Ποιά είναι η άποψη σας για αυτή την κίνηση; Πιστεύετε περισσότερο στις ανεξάρτητες δράσεις σε σχέση με τα οργανωμένα πλαίσια πχ των γκαλερί;
Σοφία: Πιστεύω οτι όλα είναι καλά. Όσο πιο ανοιχτοί είναι οι καλλιτέχνες, τόσο το καλύτερο για την κοινωνία. Κάποιες φορές είναι καλό να αφήνουν τα ατελιέ τους, να γνωρίζουν νέο κόσμο, να εκθέτουν την δουλειά τους, να μιλάνε για αυτήν και να ανταλλάσουν ιδέες.Οι χώροι υπο καλλιτεχνική διαχείριση είναι σημαντικοί γιατί ιδανικά ανοίγουν το δρόμο προς νέες ιδέες και εμπειρίες. Όταν οι πωλήσεις έργων τέχνης δεν είναι αυτοσκοπός δημιουργείται χώρος για εκπλήξεις και πειραματισμό. Φυσικά οι γκαλερί είναι πολύ σημαντικές αν κάνουν σωστά την δουλειά τους και σέβονται την τέχνη. Μία καλή γκαλερί θα καθοδηγήσει και θα προστατέψει τον καλλιτέχνη, θα του επιτρέψει να αφοσιωθεί στο έργο του καθώς επίσης θα του παρέχει το αναγκαίο οικονομικό εισόδημα. Πάντως η επιβίωση είναι αρκετά δύσκολή για τις μικρότερες από αυτές, τα μουσεία τα έχουν βρει σκούρα επίσης, γενικότερα, ο μοντέρνος κόσμος όπως τον γνωρίζαμε μέχρι σήμερα καταρρέει.
Bobby: Μέτα από την έκθεση του Steve θέλουμε να συγκεντρωθούμε στην προσωπική μας δουλειά. Ιδανικά θα θέλαμε στο μέλλον να δουλέψουμε με μουσεία αλλά και συλλέκτες που μπορούν εύκολα να βοηθήσουν οικονομικά έναν τέτοιο μικρό και χωρίς πολλές απαιτήσεις χώρο. Οι γκαλερί έχουν τις υποδομές να βοηθήσουν αλλά κάποιες φορές είναι σνομπ και πιο εγωιστές ακόμα και από τους ίδιους τους καλλιτέχνες! Επίσης χρειάζονται άπειρα χρήματα για να επιβιώσουν ενώ οι χώροι καλλιτεχνών αρκούνται σε μία μικρή υποστήριξη. Θα θέλαμε οι γκαλερί να ενδιαφερθούν για αυτό που κάνουμε αλλά επίσης ενδιαφερόμαστε για ιδιώτες που καταλαβαίνουν ότι χρειαζόμαστε βοήθεια για να επιβιώσουμε μελλοντικά.
Ποιες είναι οι μέχρι στιγμής εντυπώσεις σας από τη ζωή και την εικαστική κίνηση στην Αθήνα;
Σοφία: Αθήνα, χρωματιστή, συναρπαστική πόλη και λίγο μελαγχολική. Μας αρέσει η ζωή εδώ, νόστιμα φρούτα και λαχανικά, αγαπώ πολύ να μαγειρεύω με ελληνικά προϊόντα. Επίσης αγαπώ τις σιτουασιονιστικές περιπλανήσεις στην Αθήνα με τον Bobby. Γνωρίζουμε συνέχεια ενδιαφέροντες ανθρώπους, καλλιτέχνες, επιμελητές, συγγραφείς, λάτρεις της ζωής και της τέχνης. Ωραίοι άνθρωποι και ωραίες συζητήσεις. Το ReMap το Φθινόπωρο ήταν μία καλή εισαγωγή στο Αθηναϊκό περιβάλλον και η Μπιενάλε έδωσε πολύ τροφή για σκέψη. Η Αθήνα είναι ακόμα πολύ μακριά από την “art fair party pop” ηδονιστική σκηνή πόλεων όπως το L.A., το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη και αυτό είναι καλό σημάδι. Αυτές οι σκηνές δεν έχουν τίποτα να κάνουν με την τέχνη και ελπίζω η Αθήνα να μείνει αλώβητη από κάτι τέτοιο. Ήρθαμε εδώ για να βρούμε χώρο να σκεφτούμε, να δημιουργήσουμε και να αναπνεύσουμε. Τέλος, πέρασα μία από τις πιο αξέχαστες βραδιές τις ζωής μου με κάποιους φίλους από το Λονδίνο, σε ένα σκοτεινό κουτούκι στο κέντρο της Αθήνας. Έτσι απλά.
Και κάτι πρακτικό: με τόση εκθεσιακή δραστηριότητα τελικά καταφέρνετε να ζήσετε μέσα στο διαμέρισμα;
Ναι, επιτέλους έχουμε την δικιά μας κρεβατοκάμαρα. Αλλά έχουμε και τέσσερα γατάκια που βρήκαμε παρατημένα στην ταράτσα. Δυστυχώς υποφέρουμε από αλλεργία οπότε αν κάποιος έχει αδυναμία στις γάτες και θα ήθελε μία ή και περισσότερες, ας επικοινωνήσει μαζί μας όσο το δυνατόν συντομότερα!