«Πάμε βόλτα στα Χανιά στην κάτω γειτονιά να πάρουμε μια βάρκα με πανιά», έγραφε ο Μίκης Θεοδωράκης για την ιστορική πόλη με το Ενετικό λιμάνι, η οποία τις προηγούμενες ημέρες γέμισε καλλιτεχνικό αέρα από τις εγκαταστάσεις που δημιούργησαν με φρέσκια ματιά φοιτητές και φοιτήτριες της πόλης.
Η αφορμή ήταν το εργαστήρι “Τοποθετώ” που διοργάνωσε η Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης σε συνεργασία με την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, με στόχο την υλοποίηση εγκαταστάσεων αναφερόμενες στον τόπο – τα Χανιά του 2023, οι οποίες κέντρισαν την προσοχή ντόπιων και περαστικών.
Οι site-specific κατασκευές είχαν ως έμπνευση τα φυσικά χαρακτηριστικά του τοπίου, όπως το νερό, ο αέρας, το φως, ο ήλιος ή ακόμη και τα ανθρωπογενή στοιχεία του τόπου και αφηγήθηκαν ιστορίες, συστήνοντας ένα νέο δίκτυο διαδρομών στα Χανιά.
Η Μαρία Μανδαλάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πολυτεχνείου Κρήτης, είπε στην Popaganda: «Για το “Τοποθετώ”, αφορμή είναι ο τόπος, η πόλη των Χανίων που ουσιαστικά στάθηκε ως έμπνευση για αυτές τις κατασκευές. Τα παιδιά διάλεξαν τις θέσεις για τα έργα, μετά από περιήγηση και μετά από διάφορες διαλέξεις ιστορικού και πολιτισμικού περιεχομένου για την πόλη και γενικότερα για την τέχνη στον αστικό χώρο. Οι κατασκευές αυτές στήθηκαν σε κλίμακα 1 προς 1 μέσα σε τρεις μέρες στους δρόμους των Χανίων, μετά από τη μελέτη με μακέτες και σχέδια».
Νεώριο / Στρατής Κωνσταντίνου, Τζανσού Ιμάμογλου, Σοφία Παππά
Ένα πέρασμα, μία πορεία, ήχοι αλλοτινής εποχής. Ο μόχθος των ανθρώπων αφήνει το αποτύπωμά του στον χώρο και στον χρόνο. Τα νεώρια του χθες στην διαδρομή του σήμερα. Μία καλλιτεχνική παρέμβαση που ανακαλεί τη μνήμη των νεωρίων δημιουργώντας ένα πέρασμα, καδράροντας τον Φάρο.
Οι κάτοικοι και οι επισκέπτες μπορούσαν να περιηγηθούν στην πόλη με έναυσμα τον χάρτη της έκθεσης «Τοποθετώ» και να απολαύσουν τα έργα, αναζητώντας το βαθύτερο νόημα της επιλογής των συγκεκριμένων σημείων. «Ήταν επίσης πολύ ωραίο που αντιδρούσε ο κόσμος και κατά τη διάρκεια του στησίματος της έκθεσης. Όταν φτιάχνεις τα έργα και είσαι μέσα στην πόλη, περνάει κάποιος, παρατηρεί, αναρωτιέται, γίνεται διάλογος. Η έκθεση είχε αντιδράσεις και αρνητικές και θετικές, γιατί συχνά ο κόσμος περιμένει να δει μία μόνιμη κατασκευή. Αυτές ήταν προσωρινές κατασκευές, τις οποίες ίσως δεν μπορούν να καταλάβουν, δεν είναι ακόμη εξοικειωμένοι. Η τέχνη εμφανίζεται στον χώρο ξαφνικά, απλά για να δηλώσει μία υπόμνηση».
«Ήταν πολύ ενδιαφέρον ότι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες τοποθέτησαν τις εγκαταστάσεις τους σε καίρια σημεία της πόλης, που αν δεν γνωρίζεις την ιστορία της μπορεί να μην τα επέλεγες. Κάθε εγκατάσταση παραπέμπει σε μία ιδέα. Δημιούργησαν έργα με αφορμή θέματα όπως το μεταναστευτικό/προσφυγικό. Για παράδειγμα στο “Πέρασμα”, προσπάθησαν να δώσουν αυτόν τον ξεριζωμό και τη δύσκολη μετάβαση για τους πρόσφυγες από τη θάλασσα προς την ξηρά και το ανάποδο. Το πέρασμα, στο σημείο του φάρου, έχει μια διαφορετική οπτική, αν το δεις από την πόλη ή αν το δεις ερχόμενος από τη θάλασσα. Δείχνει αυτή τη διαφορετική οπτική που έχει ο πρόσφυγας ερχόμενος από έξω και πώς βλέπει ο κάτοικος τον πρόσφυγα που έρχεται» συνέχισε η κα. Μανδαλάκη.
Πέρασμα / Γιάννης Αγγελάκης, Χριστίνα Αραπάκη, Περσεφόνη Ζυγομαλά
Μια καλλιτεχνική παρέμβαση που επιχειρεί να προβληματίσει θίγοντας το ζήτημα του προσφυγικού. Οι κακουχίες που βιώνουν οι πρόσφυγες εώς ότου προσεγγίσουν μια ξένη χώρα απεικονίζονται μέσω της σύνθετης πλέξης στη θάλασσα, η οποία αγκιστρώνεται στο πέρασμα, που συμβολίζει το τέλος και την αρχή μιας νέας ζωής.
«Ήταν πολύ ωραία η διάδραση με την πόλη των Χανίων. Η πολυτεχνειούπολη είναι μακριά από την πόλη, οπότε η σχέση των φοιτητών με την πόλη δεν υφίσταται. Κι αυτό έδωσε την ευκαιρία να μπορέσουν οι φοιτητές να δώσουν το στίγμα τους, ενώ είναι πιο απομονωμένοι, πράγμα που τους ενθουσίασε πάρα πολύ. Και τους πολίτες, νομίζω, και τους τοπικούς φορείς» συμπλήρωσε η Μαρία Μανδαλάκη, προσθέτοντας ότι θα καθιερώσουν αυτή την πρωτοβουλία και θα γίνεται κάθε χρόνο από εδώ και στο εξής.
Διαφάνεια | SeA-Through / Μυρσίνη Καλτσά, Βάσια Κάτσικα, Γιάννης Φραγκιαδάκης
Μια χρωματιστή καλλιτεχνική παρέμβαση που χρησιμοποιεί τη φύση ως γλυπτικό μέσο που εκφράζεται από χρώματα και αντανακλάσεις μέσω της μορφής και της κίνησης του νερού. Στήθηκε πάνω στα λαξευμένα βράχια – απομεινάρια από τα θεμέλια ενός σφαγείου του 1970 που έχει κατεδαφιστεί.
Skyline / Γαβριήλ Νύκταρης, Ρένα Κακλαμάνη, Άννα Ρεγκινάκη
Αρχιτεκτονική – εικαστική παρέμβαση που μετατρέπει, σαν ένα τρίτο μάτι, το αόρατο όριο της οικιστικής ζώνης και του φυσικού περιβάλλοντος σε ορατό και προσλήψιμο.
Λιβάδι / Δάφνη Τσιντζέλη, Ελεάννα Χερουβείμ, Βασιλική Χαραλαμπίδη
Σε έναν ζωντανό χώρο, ένα βαρύ σχήμα. Κρατώντας μια απόσταση από αυτόν, αγκαλιάζει μια πλαγιά λουλουδιών του δυτικού τοίχους, γράφοντας ένα ποίημα για την πόλη των Χανίων.
Φθορά / Στεφανία Μπάλλα, Κωνσταντίνος Μωραΐτης, Μαρία
Οι κύβοι και τα παραλληλεπίπεδα μεταφράζονται ως οι μικρόκοσμοι που υπάρχουν σε κάθε κοινωνία. Στην περίπτωση της πόλης των Χανίων, αντιπροσωπεύουν ομάδες όπως οι πρόσφυγες, οι φοιτητές, οι μόνιμοι κάτοικοι, που έρχονται αντιμέτωποι με τη φθορά από την τουριστικοποίηση. Σταδιακά και με την επαφή με το υδάτινο στοιχείο η κατασκευή θα αρχίσει να φθείρεται και να απογυμνώνεται, όπως ακριβώς συμβαίνει και στην πραγματικότητα.
Περπατώντας στην πόλη ακολουθώ ένα μονοπάτι, με οδηγό μου την οξεία και την οπτική μου.
Τι βλέπω, τι θυμάμαι, τι παρατηρώ και τι αναπολώ,
Ποιος καδράρεται σε αυτό, τι δεν βλέπω πια, τι έχει απομείνει;
Ένα αποτύπωμα και εγώ σαν αντανάκλαση.
Ανακλάσεις / Τερψιθέα Βαρυτιμιάδη, Μυρτώ Ζαφειρέλη, Γιώργος Παπαδομανωλάκης
Διοργανωτές:
Μάρκος Γεωργιλάκης- Αναπλ. Καθηγητής ΑΣΚΤ
Σπύρος Κακάβας- Επ. Καθηγητής ΠΚ
Μαρία Μανδαλάκη – Επ. Καθηγήτρια ΠΚ
Γιώργος Δασκαλάκης – Συμβασιούχος Διδάσκων ΠΚ
Συμμετέχοντες:
Ασλανίδης Κλήμης Αναπληρωτής Καθηγητής Π.Κ.
Βάλλια Καραπιδάκη Αρχιτέκτων Εκπαιδευτικός ΑΣΚΤ
Μιχάλης Μαρκετάκης συν/χος Πολιτικός Μηχανικός
Θανάσης Μουτσόπουλος – Αναπλ Καθηγητής ΕΜΠ
Φοιτητές: Αγγελάκης Γιάννης, Αραπάκη Χριστίνα, Βαρυτιμιάδη Τερψιθέα, Ζαφειρελη Μυρτω, Ζυγομαλά Περσεφόνη, Κακλαμάνη Ειρήνη, Καλτσά Μυρσίνη, Κάτσικα Βάσια, Μαλατέστα Μαρία, Μπάλλα Στεφανία Μωραΐτης Κωνσταντίνος, Νύκταρης Γαβριήλ, Παπαδομανωλάκης Γιώργος, Παππά Σοφία, Ποντίκη Κωνσταντίνα, Ρεγκινάκη Άννα, Σκούρα Αθηνά, Στεφάνου Ιωάννα, Στρατής Κωνσταντίνος, Τζανσού Ιμάμογλου, Τσιντζέλη Δάφνη, Φραγκιαδάκης Γιάννης, Χαραλαμπίδη Βασιλική, Χερουβείμ Ελένη – Άννα
Εθελοντές φοιτητές: Γράψια Γεωργία, Έγγελη Άννα, Θεοδοσίου Μαρίλια, Καλεβέα Ευαγγελία, Κυριάκος Κων/νος, Κωστογλούδης Χάρης, Μιχαλάκη Αναστασία, Παπαβασιλείου Αθηνά, Παπαγιάννη Ελένη, Σπώκος Εμμανουήλ, Τασοπούλου Βασιλική, Χαντρή Ελένη Βαρβάρα, Χέλμη Σοφίa, Κακάβα Εφροσύνη, Καλεβέα Εύα, Κωνστάντιος Φίλιππος.
Συνδιοργανωτές:
Πολυτεχνείο Κρήτης, Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών
Δήμος Χανίων, ΚΕΠΠΕΔΗΧ- ΚΑΜ, Περιφέρεια Κρήτης