Το πρόσωπό του είναι σαν χλωμό φεγγάρι. Ομως, πίσω απ΄τη χλωμάδα κρύβεται ένας υπόκωφος παλμός. Οταν ο Φίλιπ Κεν, το μεγάλο εξαγόμενο αστέρι της γαλλικής σκηνής, που θεωρείται μέρος της avant garde της χώρας του και έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα με το μεγάλο hit του «Η Μελαγχολία των Δράκων», μιλάει για την ουτοπία και τις συλλογικότητες το πρόσωπό του φωτίζεται.
Η Κάτια Αρφαρά είχε δει την παράσταση στο Φεστιβάλ της Αβινιόν και του είχε ζητήσει να τη φέρει στη Στέγη. Η Στέγη δεν είχε χτιστεί όμως ακόμα. Του έδειχνε τα σχέδιά της. «Σήμερα που πλέον βρίσκομαι εδώ θέλω να τιμήσω το χώρο που με φιλοξενεί». Χαίρεται που η παράσταση, μια ελεγεία της καταναλωτικής κοινωνίας μας σε ένα παγωμένο απόκοσμο no man’s land, με ήρωες γερόλυκους μεταλλάδες και μια σούπερ γιαγιά, είναι sold out στην Αθήνα της κρίσης. “Η τέχνη του θεάτρου είναι η τέχνη του μοιράσματος, από τις τελευταίες ευκαιρίες για να μοιραζόμαστε κάτι με τους άλλους. Και περιμένω με πολύ μεγάλη ανυπομονησία τις αντιδράσεις του κοινού».
Ποιοι είναι οι δράκοι ή ο δράκος, είναι κάτι κυριολεκτικό ή ένα σύμβολο; Και πώς συνδέονται με τη μελαγχολία; Πώς αποδίδεται ο όρος μελαγχολία στην παράσταση; Εχει πάρα πολλούς δράκους η παράσταση. Είναι γεμάτη από δράκους. Δεν έχει την κλασική μορφή ο δράκος, δεν είναι ένα τέρας που βγάζει φωτιά ,έχει άλλες μορφές. Ο τίτλος εμπεριέχει μια αντίφαση. Εχει τη μελαγχολία που παραπέμπει σε μια ηρεμία και από την άλλη το δυναμισμό των τεράτων, των δράκων. Ο συσχετισμός των αντιφατικών αυτών όρων είναι από μόνος του δημιουργικός. Δημιουργεί μια προσδοκία σε μένα αλλά και στον θεατή. Ο τίτλος είναι ένας χώρο προβολής των δυο εννοιών και δυνάμεων.
Πίσω από τους δράκους η παράσταση στηλιτεύει την μελαγχολία του καταναλωτισμού και της εμπορευματοποίησης των πάντων; Είναι μια πολιτική τοποθέτηση; Ναι. Οι ήρωες που είναι καλλιτέχνες, είναι σαν σύγχρονοι ιππότες που αναζητάνε την δημιουργία στην πράξη. Πρόκειται για μια στράτευση στον αγώνα για ένα κόσμο καλύτερο. Το σκηνικό που είναι σαν ένα είδος ουτοπικού λούνα παρκ φτιάχθηκε με ελάχιστα μέσα, δεν κόστισαν τίποτα. Δείχνουμε λοιπον πώς μπορούμε λίγα άτομα με ελάχιστα μέσα να πραγματοποιήσουμε μεγάλα όνειρα.
Την Ουτοπία, με άλλα λόγια, αναζητάτε μέσα από τη δουλειά σας; Πάντα. Αλλιώς δεν θα κάναμε τη δουλειά αυτή, που παραδόξως είναι και επάγγελμα. Οι ηθοποιοί πάνω στη σκηνή δημιουργούν παράλληλους δρόμους για τη ζωή και την ύπαρξη.
Το vivarium studio, το καλλιτεχνικό φυτώριό σας, λειτουργεί σαν μια κολλεκτίβα;Oχι ακριβώς. Ακόμα και σήμερα είναι οι ίδιοι ηθοποιοί με τους οποίους ξεκίνησα αυτή την περιπέτεια πριν από 12 χρόνια. Οπότε είναι σχέση εμπιστοσύνης και πίστης αυτή που μας συνδέει. Δεν ήταν καθόλου εύκολα τα πρώτα χρόνια. Μαζί τους δημιούργησα ένα ρεπερτόριο που μπορούμε να αναβιώνουμε διαρκώς. Ανοιξαν πάρα πολλοί δρόμοι, από τη Βραζιλία μέχρι της ΗΠΑ, και τώρα την Ελλάδα. Περισσότερο οι ξένοι παρά οι Γάλλοι με βοήθησαν. Μόνο μετά από 5-6 χρόνια εγκαταστάθηκα στη Γαλλία. Βλέπετε, κανείς δεν είναι προφήτης στη χώρα του. Το διεθνές δίκτυο μάς επέτρεψε τελικά να εγκατασταθούμε στη γενέτειρά μας .
Οι Γάλλοι κατατρύχονται από τέτοιες προκαταλήψεις; Υπερβολικά. Είναι όλα πολύ γκρουπαρισμένα στη Γαλλία, οι καλές τέχνες, το θέατρο…,υπάρχει και μια βαριά ιστορία. Το γεγονός ότι προέρχομαι από μια παιδεία συγκεκριμένη, από τις εικαστικές τέχνες, έπρεπε να με οδηγήσει σε μια συγκεκριμένη πορεία. Διαφορετικά υπάρχει πρόβλημα. Πάντα ήταν έτσι στη Γαλλία. Είναι πολύ άδικο, όταν μάλιστα δεν υπάρχει σχολή σκηνοθετών στη χώρα. Οι περισσότεροι είναι ηθοποιοί που μεταμορφώνονται σε σκηνοθέτες. Μια σχολή σκηνοθεσίας υπάρχει μόνο στο Στρασβούργο και βγάζει δυο απόφοιτους το χρόνο. Ενα παράδοξο του θεάτρου μας. Μπορεί κάποιος να έχει σπουδάσει φιλοσοφία, μαθηματικά και να γίνει σκηνοθέτης. Σιγά σιγά όμως έχουμε συνηθίσει έναν Καστελούτσι, που έχει γίνει σχεδόν κλασικός, υπάρχει πλέον μια οικειότητα με την μείξη των τεχνών
«Πάντα στην ιστορία του ανθρώπινου είδους αυτό γινόταν. Ερχεται η καταστροφή, βρίσκουμε μια πρόχειρη λύσηπου είναι ημίμετρο, αλλά ποτέ δεν πάμε στη ρίζα του προβλήματος.»
Οι καλλιτεχνικές σας καταβολές ανιχνεύονται πάντως ακόμα και στον Τατί και τον Μπάστερ Κήτον. Κάνω λάθος; Εχω πολλές καταβολές, είναι και οι καλλιτέχνες που αναφέρατε. Χρησιμοποιώ πολύ την ηθοποιία, τον άνθρωπο στη σκηνή. Και ο Τατί και ο Κήτον ήταν η παρουσία του ηθοποιού.
Εχετε κι εσείς αποβάλλει ως επί το πλείστον τον λόγο. Ναι. Αν αφαιρούμε τις λέξεις τονίζουμε κάποια άλλα στοιχεία του ηθοποιού. Φυσικά, μεγάλωσα με παραστάσεις του Γκοντάρ και του Τρυφώ που υπήρξαν και φορείς ενός κοινωνικού μηνύματος.
Σας έχουν χαρακτηρίσει τον Γάλλο Φιλιπ Γκλας. Αυτό σας κολακεύει ή σας θυμώνει; Ούτε με θυμώνει ούτε με κολακεύει. Γιατί τι σχέση έχω εγώ με τον Φίλιπ Γκλας;
Εχετε διαφορετική άποψη για το θέατρο; Το θέατρο είναι σαν την εντομολογία. Παρατηρεί τις λεπτομέρειες. Οι θεατές είναι θεατές αλλά είναι και παρατηρητές. Στη σκηνή κάνουμε μια τομή στην ουτοπική πραγματικότητα. Αφηγούμαστε μύθους βέβαια που είναι παραμύθια, τα οποία δεν έχουν μέσα τους καμιά διάσταση τραγική, εγκλήματα, είναι καθημερινοί μύθοι. Πώς κατορθώνουν οι άνθρωποι πάνω στη σκηνή να δημιουργούν δράσεις συλλογικές; Αυτό το μαζί και το δικαίωμα να δημιουργούν μια στάση συλλογικά είναι το πρωτεύον. Πολλές φορές αφηγούμαι οικολογικούς μύθους, αναζητώντας να βρω τη θέση του ανθρώπου ανάμεσα στη φύση και στην κοινωνία. Κι αυτό είναι επίσης ένα ερώτημα που θέτω πάρα πολύ στις παραστάσεις μου. Η οικολογία και η θέση του ανθρώπου σε αυτόν τον κόσμο Πώς μπορεί ο άνθρωπος να συμβιώσει με πέτρες, με ρυάκια. Οι άνθρωποι έχουν δυσκολία να βρουν μια λύση, να σώσουν τον κόσμο. Οπότε μήπως πρέπει να δώσουν έμφαση σε άλλες παραμέτρους, όπως είναι η ίδια η φύση, τα ζώα…; Θα ήθελα να καλέσω γάτες και σκυλιά στη Βουλή μήπως αυτό αποτελούσε τελικά μια λύση. Είναι ένα ανοικτό ερώτημα. Στο επόμενο έργο μου οι ηθοποιοί θα είναι μεταμορφωμένοι σε τυφλοπόντικες για να μιλήσουν για τον υπόγειο κόσμο και τις υπόγειες σκιές. Εμείς ζούμε εδώ, τι γίνεται από κάτω;
Οι άνθρωποι όχι μόνο δεν μπορούν να βρουν λύση για τον κόσμο, αλλά δεν μπορούν να βρουν λύση για τον εαυτό τους. Οπότε; Απ’ότι φαίνεται μερικά άτομα αποφασίζουν για τους πολλούς. Αυτό είναι το πρόβλημα. Ότι υπάρχουνε lobby που φαίνεται ότι βρίσκουν λύσεις, αλλά οι λύσεις τους αφορούν μόνο στον εαυτό τους και οι άλλοι πρέπει να ακολουθούν.
Το θέατρο μπορεί λοιπόν να αλλάξει κάτι; Να κάνει καλύτερους τους ανθρώπους , τις κοινωνίες; Ποια είναι η δύναμή του; Να ψυχαγωγεί, απλώς να παρηγορεί; Είναι μια τέχνη που αλληλεπιδρά, υπάρχει ανταλλαγή στο θέατρο. Μάλιστα ανέκτησε τη δύναμή του μετά από τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι. Δόθηκε μεγάλη σημασία στο χώρο του θεάτρου, ένα πεδίο επικοινωνίας και διαλόγου. Υπάρχουν τα κολυμβητήρια και οι εκκλησίες. Αλλά το θέατρο έχει άλλη διάσταση. Πάντα πίστευα στο θέατρο. Στο θέατρο υπάρχει ανταλλαγή απόψεων αλλά και συναισθημάτων. Μόνο στο θέταρο βρίσκεις στις σχέσεις τέτοια θέρμη.
Τι άλλαξε στο Παρίσι μετά τις επιθέσεις;Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που κηρύχθηκε κι επιτρέπει σε μια κυβέρνηση να παραβιάζει ελευθερίες. Αυτό είναι το πιο τρομακτικό. Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί αυτές τις επιθέσεις για να καταστέλλει τους πολίτες.
Τα ευρωπαϊκά και διεθνή lobby μετά το Βataclan αποφασίσαν πάντως εν χορώ το σφυροκόπημα της Συρίας. Τα ίδια lobby αφήνουν ή ενθαρρύνουν να κλείνουν ευρωπαϊκές χώρες τα σύνορα στους πρόσφυγες. Είναι αυτό που λέγαμε πριν. Υπάρχει μια παγκόσμια πολιτική ελιτ που ελέγχει τα πάντα και θέλει να κάνει πάνω απ’όλα business. Οι πολιτικοί είναι η συνέχεια των lobby , των ολιγαρχών που επικρατούν. Προσπαθούμε πάντα να βρούμε λύσεις όταν έρχεται η καταστροφή. Πάντα στην ιστορία του ανθρώπινου είδους αυτό γινόταν. Ερχεται η καταστροφή, βρίσκουμε μια πρόχειρη λύσηπου είναι ημίμετρο, αλλά ποτέ δεν πάμε στη ρίζα του προβλήματος.
Βρίσκεστε σε μια χώρα που όχι μόνο ταλαιπωρείται από μια βαθιά κρίση, αλλά γειτονική χώρα διόδος προς την Ευρώπη έχει κλείσει τα σύνορά της εμποδίζοντας το ρεύμα των μεταναστών να περάσει εγκλωβίζοντάς τους εδώ. Αυτή η έκρυθμη κατάσταση γίνεται αντιληπτή φτάνοντας κανείς στην Αθήνα; Οχι. Δεν είναι ορατή εδώ. Εμείς έχουμε το πρόβλημα με το Καλαί. Είναι το προϊόν καταστάσεων παλιών και ριζωμένων, όπως η Αλγερία. Στη Γαλλία δίνουμε λύσεις πρόχειρες σε ζητήματα μακροχρόνια και πολύ βαθιά ριζωμένα. Η αντίληψη του εδάφους και των συνόρων είναι κάτι που θα έπρεπε να είχε λυθεί εδώ και πάρα πολλούς αιώνες. Βασανίζει την ανθρωπότητα. Αλλά εδώ φτάνουμε στην ουτοπία μιας ανθρωπότητας χωρίς σύνορα. Ενας καλλιτέχνης όμως δεν μπορεί να φτάσει τόσο μακριά.
Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε ακόμα και κυβερνήσεις ευρωπαϊκές να εκφασίζονται. Γιατί; Ο φόβος του ξένου δημιουργεί φασιστικές αντιδράσεις και κινήματα. Ο φόβος είναι ένα τεράστιο κίνητρο για να αποκτήσουν μεγαλύτερη δύναμη. Η Ευρώπη είναι μια χύτρα έτοιμη να εκραγεί.
Αυτή η Ευρώπη, μια Ευρώπη που λέει «σκοτώστε τους πρόσφυγες», έχει μέλλον;Οχι, δεν έχει μέλλον. Αλλά και στις ΗΠΑ είναι τρομακτικό που ένα άτομο σαν τον Τράμπ έχει τεράστια απήχηση. Σκεφτείτε τι θα συμβεί αν εκλεγεί σε μια χώρα με εξαιρετικά αυστηρή πολιτική ακόμη και στη χορήγηση της βίζας.
Ελπίζετε για το μέλλον της ανθρωπότητας; Πάντα είχα ελπίδα, παρόλο που δημιουργήσαμε μια οικονομία που μας ξεπερνά. Πλέον ξεπερνά και τους αρχηγούς κρατών. Η οικονομία είναι όπως η πυρηνική ενέργεια. Δημιουργήσαμε κάτι που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Αλλά συνεχίζω και ελπίζω.Οι κυβερνήτες πρέπει όμως να διερωτηθούν για το τι θα συμβεί όχι μόνο τα 100 επόμενα χρόνια αλλά ακόμα πιο μακριά στο μέλλον. Το λιώσιμο των πάγων και η ροή των μεταναστών είναι το ίδιο ακριβώς πράγμα, τα κορυφαία ζητήματα του αιώνα, που δεν τα αφήνουμε καν στην επόμενη γενιά γιατί δεν θα έχουμε τίποτα να αφήσουμε στην επόμενη γενιά. Διότι δεν ξέρουμε καν αν θα υπάρχει έτσι όπως οδεύουμε.
6-28 ΦΕΒ 2016
20:30
