«Η Φεύγουσα κόρη, το υπέροχο αυτό αρχαϊκό γλυπτό της Ελευσίνας, η Περσεφόνη που προσπαθεί να ξεφύγει από τον Άδη, η ελπίδα για το ξαναγύρισμά της, η ελπίδα της Ανάστασης και το ασύγκριτο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη “Μια ψυχή”, ενώνουν διαχρονικά το μεγαλείο της ανθρώπινης έκφρασης σε δύο διαφορετικές τέχνες.
Η ελληνική λέξη έκφραση διαφοροποιείται από την αγγλική και γαλλική λέξη expression, τη γερμανική aussdruck ή τη σκανδιναβική uttruck στο δεύτερο συνθετικό της. Ενώ το εκ διατηρείται σε όλες αυτές τις γλώσσες, η ελληνική φράση γίνεται πίεση.
Η φράση στο λόγο δηλώνει ένα σύνολο λέξεων που δημιουργούν ένα πλήρες νόημα, η μουσική φράση έχει κι αυτή ένα πλήρες ηχητικό νόημα, η χορευτική αντίστοιχα ένα κινητικό. Μέσα από το συγκεκριμένο νόημα της φράσης ο ηθοποιός αδειάζει από τις δικές του σκέψεις καταργώντας το εγώ του και έτσι χύνεται μέσα του το κείμενο, το οποίο είναι ικανό να του δώσει αυτόματα τη δυνατότητα να μεταμορφωθεί, να γίνει ερμηνευτής που κατεβαίνει σαν τον Ερμή στον Άδη και ξαναγυρίζει.
Στην προσπάθεια αυτή, αφαιρώντας όλα τα βοηθήματα, αφήνουμε τον ηθοποιό, μια καρέκλα και λίγο φως να δημιουργήσουν τη μαγική ατμόσφαιρα του Παπαδιαμάντη.»
Με το κείμενο αυτό προλόγισε το 2005 η ξεχωριστή, ιδιοφυής δασκάλα φωνής Μίρκα Γεμεντζάκη την παράσταση που σκηνοθέτησε με ερμηνευτές την ηθοποιό Ρηνιώ Κυριαζή και τον μουσικό Μανούσο Πλουμίδη στο κλαρίνο.
Με καμβά το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Μια ψυχή» πλέκονται στους ήχους του κλαρίνου και ξετυλίγονται παραμύθια, νανουρίσματα και μοιρολόγια.
Για κάποιο λόγο η παράσταση αυτή δεν σταμάτησε να παίζεται μέχρι και τον Απρίλιο του 2013 πάντα σε μέρη ιδιαίτερης ομορφιάς στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Παρουσιάστηκε και στο διεθνούς φήμης φεστιβάλ “Brave festival” στο Wroclaw της Πολωνίας το 2008. Η Ρηνιώ Κυριαζή για την ερμηνεία της στην παράσταση αυτή ήταν υποψήφια για το βραβείο Μελίνα Μερκούρη 2007.
Τα υλικά της σύνθετης αυτής δημιουργίας μάς περιγράφει η Ρηνιώ Κυριαζή: «Τα παραμύθια, τα μοιρολόγια και τα τραγούδια της παράστασης προέρχονται από το Ζαγόρι της Ηπείρου. Τα παραμύθια ‘τον Φιερουντή τον τρώει η Λάμια’ και ‘η Λιοτήρω’ βρέθηκαν στο αρχείο του Κώστα Λαζαρίδη όπου τα αφηγούνται οι Πούλιες-Θάλεια και Ασπασία. Τα μοιρολόγια αποδίδονται στην Κλεονίκη Κοντοδήμου από το Καπέσοβο, την Αρτεμισία Καψάλη από τους Ασπραγγέλους και την Ξανθίππη Παππά από τα Άνω Πεδινά. Τα νανουρίσματα και μοιρολόγια του γάμου τραγουδιούνται με τον τρόπο της Αρτεμισίας Καψάλη και της Ελευθερία Πετράκη από το Κουκούλι. Έφτασαν σε μένα από την καταγραφή της Άννας Καραβέλη, η συμβολή της οποίας είναι ανυπολόγιστη. Ευχαριστώ πολύ τις γυναίκες που με τίμησαν αφήνοντάς με να ακούσω το μοιρολόι τους: τη Φρόσω και την Όλγα Χαρίση (Παρακάλαμος), τη Βασιλική Δρακουλαράκου (Κάτω Βάθεια Μάνης) και την Πανωραία Κατσώτα (Λαγκάδα Κονίτσης).»
Η λαογράφος Άννα Καραβέλη συμπληρώνει: «…δε θα ξεχάσω πώς η γιαγιά σου (η Κλεονίκη Κοντοδήμου) συνδύαζε αξιοπρέπεια και συγκρατημένη έκφραση με την εκτέλεση στίχων που μιλούσαν για έντονο πόνο… το βάθος της λύπης χωρίς μάσκα.»
Μέσα στα 60 λεπτά που διαρκεί η παράσταση οι απαστράπτουσες λέξεις των παραμυθιών, των τραγουδιών και του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ηχούν σαν από αργυρή καμπάνα μέσα από το ζωντανό ηχείο που γίνεται η ηθοποιός Ρηνιώ Κυριαζή με τη σκηνοθεσία της Μίρκας Γεμεντζάκη.
Θέατρο Φούρνος
Μαυρομιχάλη 168, Εξάρχεια
Τηλ. 210 6460748
Παραστάσεις: Πέμπτη 21.15 (έως 9/4/2015)
Είσοδος: 10 ευρώ
Σκηνοθεσία: Μίρκα Γεμεντζάκη
Ηθοποιός: Ρηνιώ Κυριαζή
Κλαρίνο: Μανούσος Πλουμίδης
Φωτισμοί: Δημήτρης Μπακάλμπασης
Φωτογραφίες: Γιάννης Βλασταράς