Σύμφωνα με τον αρχαίο μύθο, ήταν μια σκοτεινή και επικίνδυνα φουρτουνιασμένη νύχτα στο Κρητικό Πέλαγος όταν οι Αργοναύτες επέστρεφαν στην Ιωλκό. Ο Ιάσονας, ικέτεψε τον θεό Απόλλωνα να τους βοηθήσει από την οργή του Δία και να τους δείξει το δρόμο. Τότε ο Απόλλωνας, έριξε μια δέσμη φωτός και φανέρωσε ένα μικρό νησί που θα τους χρησίμευε ως καταφύγιο (και που, από τη λέξη «ανέφηνεν», ονομάστηκε Ανάφη). Σήμερα, ο Ιορδάνης Κερενίδης και ο Piergiorgio Pepe συλλέγουν σύγχρονη τέχνη στο Παρίσι. Όταν βρέθηκαν στην Ανάφη για δεύτερη φορά, πέρυσι το καλοκαίρι, φαντάστηκαν τί θα γινόταν αν προσκαλούσαν τους καλλιτέχνες και επιστήμονες συνεργάτες τους να αφήσουν για λίγο το αστικό τοπίο και να ταξιδέψουν στο μακρινό νησί του Αιγαίου για να δημιουργήσουν εκεί κάτι μοναδικό. Η ιδέα ονομάστηκε Phenomenon και, από τις 6 έως τις 19 Ιουλίου, θα μεταμορφώσει την Ανάφη σε έναν εκθεσιακό χώρο λουσμένο στο φως.
Η Ανάφη φωτογραφημένη από τους διοργανωτές του Phenomenon
Πώς ξεκίνησαν όλα και γιατί επιλέξατε την Ανάφη ως χώρο της έκθεσης; Ασχολούμαστε με τη σύγχρονη τέχνη από το 2007 περίπου. Ο ρόλος μας ως συλλέκτες είναι να δίνουμε ευκαιρίες σε νέους καλλιτέχνες να παράγουν νέα έργα, να βρίσκονται σε νέα περιβάλλοντα και να παίρνουν νέες ιδέες, οπότε στήνουμε συνεχώς νέα projects για να τους υποστηρίξουμε. Η Ανάφη είναι ένα μέρος της ελληνικής περιφέρειας που έχει τη δική του φωνή. Η ιστορία της έχει ιδιαίτερη σημασία για εμάς γιατί η τέχνη που μας αρέσει έχει να κάνει με εκείνη τι στιγμή που κάτι εμφανίζεται ή εξαφανίζεται, με αυτό που είναι ορατό ή αόρατο ανάλογα με το τι θέλεις ή τι μπορείς να δεις και το να δίνουμε την ευκαιρία σε κάτι να αναδειχθεί μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα. Το Phenomenon περιλαμβάνει τη φιλοξενία των καλλιτεχνών, την in situ δημιουργία, την έκθεση και μια έντυπη έκδοση που θα ακολουθήσει το event και στόχος μας είναι να πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια.
Με ποια κριτήρια έγινε η επιλογή των καλλιτεχνών; Επιλέξαμε καλλιτέχνες που ήδη ακολουθούμε, που είναι καλοί σε αυτό που κάνουν και έχουν διεθνή καριέρα με εκθέσεις στο MoMA, το Pompidou κ.α., αλλά και που ταυτόχρονα ξέραμε ότι θα τους ενδιέφερε μια τέτοια εμπειρία. Είναι η πρώτη χρονιά που κάνουμε το πείραμα και ουσιαστικά θα το συνδημιουργήσουμε όλοι μαζί. Πρέπει λοιπόν να λάβουμε υπόψη μας ότι θα αφήσουν το Παρίσι, το Βερολίνο ή τη Νέα Υόρκη όπου ζουν και θα έρθουν σε ένα μακρινό, μικρό νησί στο άκρο της Ευρώπης χωρίς τις ανέσεις μιας πόλης. Θεωρούμε όμως ότι και αυτό είναι μέρος της συνολικής εμπειρίας. Θυμόμαστε τα λόγια κάποιου που είχε πει «Η σημαντικότερη τέχνη δημιουργείται στην περιφέρεια».
Ο Ιορδάνης Κερενίδης και ο Piergiorgio Pepe
Ποια διαδικασία θα ακολουθήσει η έκθεση; Οι καλλιτέχνες θα βρίσκονται στο νησί μια εβδομάδα πριν την έκθεση και εκτός από τα ήδη έτοιμα έργα τους, θα είναι ελεύθεροι να εμπνευστούν, να δημιουργήσουν in situ και να εκθέσουν το έργο τους ή να πάρουν ιδέες για το μέλλον. Αντιμετωπίζουμε την έκθεση σαν ένα δυναμικό δίκτυο πραγμάτων με ανοιχτά όρια που αλλάζουν ανάλογα με την εμπειρία του χώρου. Γι’ αυτό άλλωστε σχεδιάζουμε να αξιοποιήσουμε όχι μόνο διάφορους εσωτερικούς χώρους στη χώρα της Ανάφης, αλλά και την πλατεία και διάφορα άλλα μέρη σε όλο το νησί. Έτσι η έκθεση παίρνει το χαρακτήρα ενός ταξιδιού που μπορεί με κάποιο τρόπο να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο και τα πράγματα. Μια διαδρομή που ενώ την έχεις κάνει δέκα φορές, ξαφνικά μεταμορφώνεται και τα έργα σε οδηγούν να τα ανακαλύψεις.
Εκτός από την έκθεση τι άλλο περιλαμβάνει το Phenomenon; Διάφορα events θα πραγματοποιηθούν πριν και παράλληλα με την έκθεση, όπως performances και διαλέξεις. Έχουμε καλέσει φιλοσόφους στην Ανάφη, μια από τους καλεσμένους μας θα μιλήσει για τη φαινομενολογία, κάποιος άλλος θα αναλύσει επιστημονικά το φως και τις λειτουργίες του, πράγματα όχι απαραίτητα καλλιτεχνικά αλλά που προσθέτουν στο γενικότερο context. Όλα αυτά τα events θα είναι ανοιχτά σε όλους. Όσον αφορά την έκδοση, έχουμε καλέσει επαγγελματίες φωτογράφους που θα καλύπτουν τις εκθέσεις και τα διάφορα happenings. Δεν θα είναι απλώς ένας κατάλογος με φωτογραφίες, αλλά θα ακολουθεί τη λογική ενός κουτιού, όπου ο καθένας θα μπορεί να παίρνει και να βλέπει αυτό που τον ενδιαφέρει. Θα περιλαμβάνει δείγματα από τα έργα των καλλιτεχνών, ειδικά κείμενα των φιλοσόφων και ο στόχος είναι αυτή η πρώτη έκδοση να λειτουργήσει ως ένα βήμα για την επόμενη διοργάνωση.
Η Ανάφη φωτογραφημένη από τους διοργανωτές του Phenomenon
Σε τι διαφέρει αυτό το project από όσα έχετε κάνει μέχρι τώρα; Θα λέγαμε ότι το context είναι πολύ ξεχωριστό. Η Ανάφη δεν είναι μια γκαλερί στο Παρίσι, πράγμα που δημιουργεί νέες πιθανότητες αλλά και δυσκολίες. Πιστεύουμε όμως ότι είναι μια πρόκληση τόσο για μας όσο και για τους καλλιτέχνες να ενσωματώσουμε το νέο context στα έργα και την έκθεση. Συμβαίνει σε ένα μέρος που αγαπάμε, με ανθρώπους που σεβόμαστε και θέλουμε να περάσουμε χρόνο μαζί και ελπίζουμε να είναι το ξεκίνημα για πολλά μελλοντικά projects. Είναι μάλλον ένα ταξίδι στο χώρο και το χρόνο, στη διάρκεια του οποίου ελπίζουμε να αναδυθούν νέα στοιχεία και διαφορετικές οπτικές. Επίσης, θέλουμε να αποκτήσουμε μια διαρκή σχέση και συνεργασία με τους ντόπιους, να αφήσει κάτι στο νησί αυτό που θα κάνουμε. Οι κάτοικοι είναι πολύ υποστηρικτικοί παρ’ ότι είναι κάτι πρωτόγνωρο γι’ αυτούς και σκοπός μας είναι να περάσουμε το μήνυμα ότι η τέχνη είναι για όλους και ο καθένας μπορεί να πάρει κάτι από αυτήν.
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ Κώστας Μπασάνος, Alejandro Cesarco, Daniel Gustav Cramer, Angela Detanico / Rafael Lain, Haris Epaminonda, Νίνα Παπακωνσταντίνου
ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ-ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ Theodora Domenech, Wendy Tronrud
ΟΡΓΑΝΩΣΗ Συλλογή Kerenidis – Pepe