65o Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Τα αστέρια λάμπουν πάνω κάτω

Με τους αγαπημένους Ρέιφ Φάινς, Ζιλιέτ Μπινός, Ματ Ντίλον, Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ, την Βικτόρια Χίσλοπ ως ambassador της Αγοράς, τους δικούς μας Νίκο Κυπουργό, Ευανθία Ρεμπούτσικα, Coti K., Τάσο Μπουλμέτη, και βέβαια τον Πάνο Χ. Κούτρα με ειδικό αφιέρωμα στο έργο του και πολλούς ακόμη εξαίρετους Έλληνες και ξένους καλεσμένους σβήνει τα 65 κεράκια του το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Πρεμιέρα Πέμπτη 31 Οκτωβρίου, πιο νωρίς από ποτέ, με την προβολή της πολυσυζητημένης ταινίας «Maria» του Χιλιανού Πάμπλο Λαραΐν και την Ατζελίνα Τζολί ως Μαρία Κάλλας, στο επιτέλους ανακαινισμένο, πανέμορφο και ιστορικό «Ολύμπιον», χαρά οφθαλμών όπως και η αίθουσα «Παύλος Ζάννας», λίγους ορόφους πιο πάνω, με τα ωραία καινούργια καθίσματά τους -μια ευχή χρόνων που επιτέλους έγινε πραγματικότητα με χρηματοδότηση του ΥΠΠΟ. 

Ο δρόμος εδώ και δεκαετίες ακολουθεί την ίδια διαδρομή κάτω από τα αστέρια του ουρανού πριν συναντήσει εκείνα της οθόνης. Και από τις αίθουσες της πλατείας Αριστοτέλους, ακολουθώντας την γραμμή της θάλασσας και απολαμβάνοντας συνήθως ηλιοβασιλέματα που σου παίρνουν την καρδιά τόσα χρόνια τώρα που είσαι πάντα εκεί κάθε Νοέμβρη και παρόλα αυτά δεν τα χορταίνεις, φθάνεις στο Λιμάνι, όπου οι κινηματογράφοι με τα ιερά ονόματα «Φρίντα Λιάππα», «Τώνια Μαρκετάκη», «Τζον Κασσαβέτης», «Σταύρος Τορνές», ετοιμάζονται μαζί με το «Μακεδονικόν» -χτισμένο το 1930 κοντά στον Λευκό Πύργο για να κάνεις κι άλλη βόλτα άμα θες-, να υποδεχθούν χιλιάδες θεατές.

Διακόσιες πενήντα δύο μεγάλου και μικρού μήκους ταινίες από κάθε γωνιά του κόσμου θα προβληθούν στο φεστιβάλ μέχρι τη λήξη του, την Κυριακή 10 Νοεμβρίου, ενώ 67 από αυτές θα βρίσκονται και στο διαδίκτυο για όσους δεν μπορούν να τις χαρούν στην αίθουσα ή θέλουν τόσο να τις δουν όλες που ξεκινούν από τα χαράματα τη θέαση και κρατάνε την ξεκούραση για αργότερα. Γιατί, η αλήθεια είναι, έχει πάρα πολλά κι ωραία κι αυτό το φεστιβάλ κι όσοι το παρακολουθούν το έχουν βαθιά μέσα στην καρδιά τους. Τα φώτα όμως θα σβήσουν κάποια στιγμή και είναι φέτος το μετα-αποκαλυπτικό μιούζικαλ για το τέλος του κόσμου, «The End» του δύο φορές υποψήφιου για Όσκαρ ντοκιμαντέρ, Τζόσουα Οπενχάιμερ που θα κλείσει την αυλαία. Ο σκηνοθέτης θα παρευρεθεί στην τελετή λήξης στο «Ολύμπιον» για να παρουσιάσει την ταινία του όπου πρωταγωνιστούν οι Τίλντα Σουίντον και Μάικλ Σάνον.

Οι λαμπροί σταρ του «Άγγλου Ασθενή» (1996), η βραβευμένη με Όσκαρ και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου Ζιλιέτ Μπινός και ο δύο φορές υποψήφιος για Όσκαρ και με διαπρεπή σεξπηρική καριέρα στο βρετανικό θέατρο Ρέιφ Φάινς, συνεργάζονται για τρίτη φορά φέτος στην πορεία τους –πρώτη στα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» (1992)– στην ταινία «Η Επιστροφή» («The Return») ή αλλιώς ο οδυνηρός γυρισμός του αποκαμωμένου από τις περιπέτειες Οδυσσέα στην Ιθάκη. Η ταινία θα προβληθεί παρουσία του σκηνοθέτη Ουμπέρτο Παζολίνι (2/11), ενώ οι δύο πρωταγωνιστές θα τιμηθούν με τον Χρυσό Αλέξανδρο στην προβολή του «Άγγλου Ασθενή» του Άντονι Μινγκέλα, στο «Ολύμπιον» (1/11).

Παράλληλα όμως τις ίδιες μέρες θα βρίσκεται εκεί ο κορυφαίος συνθέτης Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ με τον οποίο η Ζυλιέτ Μπινός συναντήθηκε στην θρυλική τριλογία του Κριστόφ Κισλόφσκι «Τρία χρώματα» (Η Μπλε, η Λευκή και η Κόκκινη ταινία / 1993-4). Όλος ο κόσμος μια σκηνή και ο σπουδαίος Πολωνός θα παραδώσει mastercalss για τον ρόλο της μουσικής στον κινηματογράφο (4/11), στο πλαίσιο της δράσης «Meet the Future» που φέτος αφιερώνεται με ποικίλους τρόπους στη μουσική.

Ο πολυαγαπημένος «Αταίριαστος» («Rumble Fish» του Φ.Φ. Κόπολα, 1983), «Drugstore Cowboy» (του Γκας Βαν Σαντ, 1989) Ματ Ντίλον θα βρεθεί ξανά στο «Ολύμπιον», όπως είχε υποσχεθεί στην πρώτη του επίσκεψη εκεί πρόπερσι -μετά από γυρίσματα της ταινίας «Haunted Heart» του Φερνάντο Τρουέμπα στο Πήλιο-, για να παρουσιάσει τη νέα ταινία του «Την έλεγαν Μαρία» («Being Maria»), της Ζεσικά Παλούντ, με επίκεντρό της τη βασανισμένη ζωή της Μαρία Σνάιντερ και τον ίδιο ως συγκλονιστικό Μάρλον Μπράντο (3/11). Ο σταρ θα  βραβευτεί επίσης με τον τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο (4/11), στην προβολή της ταινίας «Πόλη των φαντασμάτων» («City of Ghosts», 2002), που σηματοδότησε το ντεμπούτο του ως σκηνοθέτη και σεναριογράφου, και θα παρευρεθεί και στα εγκαίνια της οπτικής εγκατάστασης «Interfrears» του Γέσπερ Γιουστ. Ταινία στην οποία ο σταρ πρωταγωνιστεί, το «Interfears» (2023), μια ευρηματική χαρτογράφηση των συναισθημάτων του μυαλού ενός ηθοποιού με πρωτοποριακό τρόπο, προβάλλεται ως οπτική εγκατάσταση σε όλη τη διάρκεια του φεστιβάλ στο πλαίσιο του αφιερώματος στον Δανό καλλιτέχνη Γέσπερ Γιουστ, στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, στο πλαίσιο της εκδήλωσης Meet the Artist: Jesper Just.

Πέρα από τη λάμψη των φωτεινών αστέρων όμως, εξαιρετικά αφιερώματα –με αδυναμία σε εκείνο στον Πάνο Χ. Κούτρα-, δεκάδες προβολές στα Διαγωνιστικά και μη τμήματά του –με πολύ καλές ελληνικές ταινίες ανάμεσά τους-, masterclasses με κορυφαίους καλλιτέχνες και επαγγελματίες του χώρου και παράλληλες δράσεις γεμίζουν το φετινό πλούσιο πρόγραμμα που με σωστό σχεδιασμό θα προλάβεις να βρεθείς έστω στα κυριότερα σημεία του –αν και όλα, να το ξαναπούμε, έχουν ενδιαφέρον.

Ξεχωριστό λοιπόν το αφιέρωμα «To αληθινό σινεμά του Πάνου Χ. Κούτρα» στον μοναδικό και ασυμβίβαστο δικό μας δημιουργό, στον οποίο το φεστιβάλ θα απονείμει τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο για το συνολικό του έργο. Ξεχωριστές στιγμές του αφιερώματος –και σε ψηφιακά αποκατεστημένες κόπιες– η εμβληματική «Στρέλλα» (2009) και το αξέχαστο ντεμπούτο του «Η επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά» (1999), η καλτ ταινία που λατρέψαμε και θα ξαναλατρέψουμε 25 χρόνια μετά. Αλλά εκεί θα είναι και η  ωραία και παραγνωρισμένη «Αληθινή Ζωή» (2004) επίσης σε επετειακή ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια για τα 20 χρόνια της, το υπέροχο «Xenia» (2014) και το πρόσφατο «Dodo» (2022). Σημαντικό να αναφέρουμε ότι θα προβληθούν και μικρού μήκους ταινίες του που δεν έχουμε δει ποτέ στην Ελλάδα, κάτι που και ο ίδιος αναμένει με συγκίνηση, καθώς, όπως λέει, το αφιέρωμα δίνει «μια τεράστια ευκαιρία να αναζητήσω τον χαμένο χρόνο ανάμεσα στις μεγάλου μήκους ταινίες που γνωρίζουν όλοι και τις χαμένες μικρού μήκους που δεν έχει δει κανείς. Περισσότερο απ’ όλα, μια επιστροφή στους αγαπημένους μου φίλους και συνεργάτες, αυτούς που με πίστεψαν και στους outsiders που υπήρξαν πάντα οι ήρωές μου στη ζωή και στις ταινίες, και με συνόδευσαν σε αυτό το walk on the wild side που λέγεται σινεμά». Παράλληλα οργανώνεται από το φεστιβάλ σε συνεργασία με το Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και το Τμήμα Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου του ΕΚΠΑ, ημερίδα αφιερωμένη στον σκηνοθέτη, με προβολές, συζητήσεις και workshops για φοιτητές. Ο δημιουργός, στον οποίο είναι ολοκληρωτικά αφιερωμένο και το περιοδικό «Πρώτο Πλάνο» του φεστιβάλ -σε μορφή φανζίν, όπως δηλαδή και του ταιριάζει-, θα παραδώσει masterclass με επίκεντρο την queer ταυτότητα στο σινεμά του, αλλά και τις πολύτιμες εμπειρίες του από τα 25 χρόνια διαδρομής στον ελληνικό κινηματογράφο.

Όμως είναι και αυτό το θαυμάσιο κεντρικό αφιέρωμα στα Τέρατα που, αντί να μας κυνηγήσουνε, εδώ τα κυνηγάμε εμείς για να προλάβουμε να τα “πιάσουμε” όλα: εικοσιδύο αριστουργήματα του παγκόσμιου σινεμά, γεμάτα παράξενα και μυστηριώδη κινηματογραφικά πλάσματα, τέρατα που κατοικούν δίπλα μας και μέσα μας, μας στοιχειώνουν τις επόμενες δέκα μέρες. Το αφιέρωμα «Εμείς, το τέρας / We, the Monster», συνέχεια και συμπλήρωμα του περσινού αφιερώματος «Φ ΝΤΑΣΜ ΤΑ», επιμελείται ως guest curator o πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής των Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου και του Λοκάρνο, κριτικός κινηματογράφου, συγγραφέας και προγραμματιστής, Κάρλο Σατριάν. Και μόνο δυο-τρεις τίτλοι είναι αρκετοί για να μας δώσουν μια ιδέα του τι… μας περιμένει: «Το κτήνος» («The Beast», 1975) του Βαλέριαν Μπορόφτσικ που προκάλεσε σάλο την εποχή του, σπάζοντας κάθε ευπρέπεια, συστολή και ταμπού. Η παραλλαγή του μύθου του Φράνκενσταϊν «Μάτια χωρίς πρόσωπο» («Eyes Without a Face», 1960) του Ζορζ Φρανζού, που προκάλεσε ακραίες αντιδράσεις όταν πρωτοπροβλήθηκε αλλά αποτέλεσε σημείο αναφοράς για σκηνοθέτες όπως οι Πέδρο Αλμοδόβαρ, Τζον Κάρπεντερ και Τζον Γου, κι ενέπνευσε τον Μπίλι Άιντολ να συνθέσει το ομότιτλο τραγούδι. Το αριστουργηματικό, διαχρονικό και άχαστο εννοείται!, σκηνοθετικό ντεμπούτο-μαχαίρι στο κόκκαλο, της Τώνιας Μαρκετάκη, «Ιωάννης ο βίαιος» (1973), πάνω στο, τόσο επίκαιρο δυστυχώς, θέμα της γυναικοκτονίας (καθολικά προσβάσιμη προβολή). Το ντοκιμαντέρ «To Arms, We’re Fascists!» (1962) των Τσετσίλια Μαντζίνι και Λίνο Ντελ Φρα, με τη συνεργασία του κριτικού κινηματογράφου και ιστορικού Λίνο Μιτσικέ που στέκει ως μια επιβλητική, δυσοίωνη υπενθύμιση και προειδοποίηση στις περίεργες μέρες που διανύουμε… Το αφιέρωμα συνοδεύεται φυσικά από δίγλωσση ειδική θεματική έκδοση, αλλά εμπνέει και την κεντρική έκθεση της διοργάνωσης στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, με τους εικαστικούς Μαλβίνα Παναγιωτίδη και  Δαυίδ Σαμπεθάι να δημιουργούν έργα που βρίσκονται σε διάλογο μεταξύ τους και παρουσιάζονται σε επιμέλεια του καλλιτεχνικού διευθυντή του φεστιβάλ, Ορέστη Ανδρεαδάκη, με δωρεάν είσοδο για το κοινό.

Επίσης άκρως ενδιαφέρον, το αφιέρωμα «Un-Family-ar» (στο πλαίσιο της ενότητας Survey Expanded του τμήματος Meet the Neighbors+) πάνω στη διευρυμένη έννοια της οικογένειας σε όλες τις σύγχρονες μορφές και εκφράσεις της, ως κομμάτι ενός συνεχώς μεταβαλλόμενου κόσμου. Κομμάτι που μπορεί να φυτρώσει και να ανθίσει στα πιο απίθανα και απρόβλεπτα μέρη, όταν είναι ποτισμένο με άνευ όρων αγάπη. Η οικογένεια σε κάθε μορφή της, αγαπημένο θέμα του σινεμά και του κοινού, πρωταγωνιστεί στη μεγάλη οθόνη μέσα από 11 ταινίες από 16 χώρες. Ανάμεσά τους ο συγκλονιστικός «Κυνόδοντας» του Γιώργου Λάνθιμου (2009) που -μα πόσο συγκινητικό!-, προβάλλεται ξανά μαζί με την «Στρέλλα» στο φεστιβάλ, όπως τότε, που έκαναν πρεμιέρα και μετά σάρωναν από κοινού τα πρώτα βραβεία της νεοσύστατης Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου (το 2010), “χωρίζοντας” το κοινό στα δύο, καθώς η κάθε μία ξεχωριστά είχε αποκτήσει φανατικούς φίλους (και “εχθρούς”).

Το βλέμμα μας φυσικά δεν μπορεί παρά να αγκαλιάζει πάντα τις ελληνικές ταινίες -22 μεγάλου και 24 μικρού μήκους θα προβληθούν φέτος συνολικά. Από αυτές δεκαοχτώ μεγάλου μήκους είναι σε πρώτη προβολή, και από αυτές εννιά συμμετέχουν σε Διαγωνιστικά Προγράμματα του φεστιβάλ και διεκδικούν βραβεία: στο Διεθνές Διαγωνιστικό -με το μεγάλο Βραβείο του φεστιβάλ, τον Χρυσό Αλέξανδρο-, οι ταινίες «Αγαπούσε τα λουλούδια περισσότερο» του Γιάννη Βεσλεμέ, «Arcadia» του Γιώργου Ζώη και «Meat» του Δημήτρη Νάκου. Στο Meet the Neighbors+  οι ταινίες «Κυνήγι» του Χρήστου Πυθαρά, «Ριβιέρα» του Ορφέα Περετζή και «Killerwood» του Χρήστου Μασσαλά. Και στο >>Film Forward, οι ταινίες «Κιούκα πριν το τέλος του καλοκαιριού» του Κωστή Χαραμουντάνη, «Μαλδίβες» του Ντανιέλ Μπόλντα και «CAFÉ 404» του Αλέξανδρου Τσιλιφώνη.

Σε Ειδική προβολή -από το Φεστιβάλ και τη Finos Film– θα παιχθεί η ταινία «Δεσποινίς Διευθυντής», με τη μουσική του αξέχαστου Μίμη Πλέσσα. Αλλά και το εμβληματικό αστυνομικό φιλμ του Βαγγέλη Σερντάρη «Ληστεία στην Αθήνα» (1969), με όρους καθολικής προσβασιμότητας, σε συνεργασία με την Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών, εν όψει της 50ής επετείου από την ίδρυσή της.

Ενώ σε ειδική φεστιβαλική avant premiere και σε ταυτόχρονη προβολή με την Αθήνα  θα προβληθεί «Ο Νόμος του Μέρφυ», η νέα ταινία του Άγγελου Φραντζή (5/1, «Ολύμπιον»).

Τα πολλά και άκρως ενδιαφέροντα, δεν λένε να τελειώσουν… γιατί πώς να μην πας στο masterclass της διάσημης casting director Έλεν Λούις, στενής συνεργάτιδας του Μάρτιν Σκορσέζε, του Στίβεν Σπίλμπεργκ και του Τζιμ Τζάρμους –μαζί άλλωστε είναι και στην πολυαναμενόμενη του τελευταίου, «Father, Mother, Sister, Brother». Μα γίνεται να το χάσεις αυτό; (8/11, «Παύλος Ζάννας»)

Όπως και τα masterclasses -στο πλαίσιο των δράσεων Meet the Future και Agora Series του Φεστιβάλ-, πάνω στη μουσική δημιουργία στον κινηματογράφο, από τους Νίκο Κυπουργό, Coti K., Ευανθία Ρεμπούτσικα και Τάσο Μπουλμέτη, Κώστα Χριστίδη (Kostas Christides), αλλά και της μοντέζ μουσικής Σουζάνα Πέριτς, συνεργάτιδας των Μάρτιν Σκορσέζε, Γκρέτα Γκέργουιγκ, Πίτερ Τζάκσον κ.α. Οι μουσικές μιλάνε μόνες τους και περισσότερα λόγια για τα ωραία που θα ακούσουμε, είναι μάλλον περιττά.

Σημαντική επίσης, η ειδική εκδήλωση για τις 60ές αμερικανικές προεδρικές εκλογές την ημέρα της πιο κρίσιμης εκλογικής αναμέτρησης της πρόσφατης ιστορίας, την Τρίτη 5 Νοεμβρίου (αίθουσα «Τώνια Μαρκετάκη»), δείχνει πόσο η Τέχνη ενδιαφέρεται για τα κοινά. Την προβολή του συνταρακτικού ντοκιμαντέρ του Μάικλ Πρίμο, «Γέννημα-Θρέμμα» («Homegrown»), θα ακολουθήσει συζήτηση για τις εκλογές που θα κρίνουν καθοριστικά την πορεία των ΗΠΑ και του κόσμου την επόμενη πενταετία, με τον καθηγητή στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ Νικόλα Σεβαστάκη, τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Φεστιβάλ Ορέστη Ανδρεαδάκη και τον δημοσιογράφο και συγγραφέα, διευθυντή της ΕΣΗΕΜ-Θ, Γιάννη Κοτσιφό.

Πριν ξεκινήσετε τις βόλτες σε όλα αυτά, ρίξτε μια καλή ματιά στον κατάλογο και το πρόγραμμα του φεστιβάλ, καθώς κι άλλα ωραία θα ανακαλύψετε εκεί κι αναλυτικά όλες τις ταινίες, απολαύστε το πολύχρωμο πόστερ που υπογράφει η εικαστική καλλιτέχνις Στέλλα Καπεζάνου, και κάντε ζέσταμα με τα σποτ των νεαρών δημιουργών Νίκου Κολιούκου –βραβευμένου στις Κάννες- και Μένης Τσιλιανίδου. Είστε/είμαστε έτοιμοι!

Και να μην ξεχάσουμε το spotlight στην τολμηρή, εκκεντρική και ασυμβίβαστη Γαλλίδα εικαστικό, ζωγράφο, γλύπτρια και σκηνοθέτρια Νίκι ντε Σεν Φαλ. Στο Φεστιβάλ θα παρευρεθεί η ανιψιά της -παραγωγός, σκηνοθέτης και επιμελήτρια Αριέλ ντε Σεν Φαλ, υπεύθυνη για την αποκατάσταση της κόπιας της ταινίας «Ένα όνειρο πιο μεγάλο απ’ τη νύχτα», που θα προβληθεί. Με αυτόν τον ωραίο τίτλο, ταιριαστό και στον μεγάλο περίπατο του σινεμά στη συμπρωτεύουσα, κλείνουμε την σύντομη χαρτογράφηση του φετινού φεστιβάλ, κι ανοίγουμε τις πόρτες που οδηγούν στη μεγάλη οθόνη…

65ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

31/10-10/11/2024

Αίθουσες: «Ολύμπιον», «Παύλος Ζάννας» (πλ. Αριστοτέλους)

«Φρίντα Λιάππα», «Τώνια Μαρκετάκη», «Τζον Κασσαβέτης», «Σταύρος Τορνές» (Λιμάνι)

«Μακεδονικόν»

Πληροφορίες:

www.filmfestival.gr

πρόγραμμα προβολών: https://vp.eventival.com/thessaloniki/tiff65/film-schedule

online προβολές: https://online.filmfestival.gr/

επίσημος κατάλογος: https://issuu.com/filmfestivalgr/docs/tiff65-az?fr=xKAE9_zU1NQ

κατάλογος ταινιών: https://vp.eventival.com/thessaloniki/tiff65/film-catalogue

εισιτήρια: https://www.more.com/cinema/tiff65/