Ο Κήπος του Προεδρικού Μεγάρου, η Διονυσίου Αρεοπαγίτου, η Μητρόπολη Αθηνών, η Αγγλικανική και η Ευαγγελική Εκκλησία, ο Καθολικός Καθεδρικός Ναός, το Φετιχιέ Τζαμί, το Παλαιό Χρηματιστήριο, τα Μουσεία Ακρόπολης, Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού και Γουλανδρή, οι αίθουσες της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ και ο Παρνασσός.
Το δεύτερο λατρευτικό Φεστιβάλ μετά την περσινή διακοπή του επιστρέφει και πάλι σε καλλιτεχνική διεύθυνση Γιώργου Κουμεντάκη, και είναι έτοιμο να παρουσιάσει από σήμερα έναν μαραθώνιο περισσότερων από 50 συναυλιών και καλλιτεχνικών δράσεων, προσεγγίζοντας πολυάριθμες και απρόσμενες πτυχές της σχέσης θρησκευτικής λατρείας και μουσικής σε χώρους που υπενθυμίζουν τα καλά και όμορφα αυτής της άγαρμπης πόλης
Μετά τη μεγάλη επιτυχία που σημείωσε το 1ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής το Πάσχα του 2022 –το οποίο παρακολούθησαν χιλιάδες θεατές–, η κατανυκτική βιωματική εμπειρία με τη συμμετοχή πάνω από 500 νεότερων και διακεκριμένων καλλιτεχνών, μουσικών, χορωδών, τραγουδιστών, ψαλτών, συνθετών, ηθοποιών, αρχιμουσικών επιστρέφει στις 28, 29 και 30 Απριλίου 2024, στο πλαίσιο του 2ου Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής.
Στο πλαίσιο αυτό το πρόγραμμα του εξαιρετικά φιλόδοξου φεστιβάλ φιλοξενεί σπάνια καλλιτεχνικά γεγονότα. Εμείς διαλέξαμε επτά που κούνησαν λίγο πιο έντονα τις (λατρευτικές) κεραίες μας. Εσείς μπορείτε να τα συμπληρώσετε με άλλα τόσα. Τουλάχιστον.
Φωτο: Ανδρέας Σιμόπουλος
Κήπος Προεδρικού Μεγάρου
Κυριακή των Βαΐων, 28 Απριλίου 2024
Στις 17.00 & 19.00
Πρώτη παρουσίαση • Ανάθεση της ΕΛΣ
Μουσική: Λένα Πλάτωνος
Λιμπρέτο: Βαγγέλης Κοσμίδης σε συνεργασία με τη Λένα Πλάτωνος και την Έλλη Κετετζιάν
Σολίστ Μυρτώ Μποκολίνη, Νικόλας Καραγκιαούρης
Παιδική Χορωδία Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Έλλη Κετετζιάν τσέλο, κρουστά
Ενορχήστρωση, sound design, μείξεις προηχογραφημένων, συνθεσάιζερ: Στέργιος Τσιρλιάγκος, Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Κοσμίδης, Σκηνογραφία: Μικαέλα Λιακατά, Διεύθυνση συνόλου, συνθεσάιζερ: Μιχάλης Παπαπέτρου, Διεύθυνση Παιδικής Χορωδίας ΕΛΣ Κωνσταντίνα Πιτσιάκου, Ηχοληψία: Βασίλης Μιχαηλίδης
Ένα μεταμοντέρνο ορατόριο με στοιχεία όπερας και κολάζ σε φόρμα εντελώς ελεύθερη βασισμένο σε ιερά κείμενα, ρήσεις και ποίηση της Λένας Πλάτωνος και άλλων. Πόλεμος πατήρ πάντων: Ένα πλήθος παιδιών προστατευμένο μέσα στον θόλο της προσευχής στον κήπο του Προεδρικού Μεγάρου επεξεργάζεται τον πόνο, τα πάθη και τις χθόνιες δυνάμεις και τελικά οδηγείται στην ενατένιση του φωτός και στην τελική κατάργηση του θανάτου μέσω της Αναστάσεως. Το αίμα των αγίων έτρεξε μέσα στη γη και τη φούσκωσε σαν να ήταν ζυμάρι. Δύο ενήλικοι τραγουδιστές / άγγελοι-γονείς και τα παιδιά του κόσμου: το ταξίδι από τον έναν τόπο στον Άλλο, από την καταστροφή στη λύτρωση. Είδα την Πανάγια Μητέρα να φοράει μαύρα και να κλαίει. Μη μας σκοτώνετε.- (Λένα Πλάτωνος)
Φωτο: Γιώργος Καλκανίδης
Μουσείο Ακρόπολης (είσοδος, εξωτερικός χώρος)
Κυριακή των Βαΐων, 28 Απριλίου 2024
Στις 17.00 & 20.00
Πρώτη παρουσίαση • Ανάθεση της ΕΛΣ
Σύλληψη, μουσική: Μάρθα Μαυροειδή
Στίχοι: Παντελής Μπουκάλας
Αργύρης Μπακιρτζής αφήγηση, Μάρθα Φριντζήλα τραγούδι, Τάσος Πούλιος κανονάκι, τραγούδι, Βαγγέλης Καρίπης, Μανούσος Κλαπάκης κρουστά
Μουσικό σύνολο Σμάρι: Χάρης Λαμπράκης νέυ, Νίκος Παραουλάκης νέυ, Στρατής Ψαραδέλλης λύρα, Μάρθα Μαυροειδή λάφτα, τραγούδι, Γιώργος Ταμιωλάκης τσέλο, Γιώργος Βεντουρής κοντραμπάσο
Η Ροδιά – Χορωδία παραδοσιακής μουσικής
Μουσική διεύθυνση: Μάρθα Μαυροειδή
Το έργο Συναξάρι: Θεόφιλος, Χαλεπάς, Παπαδιαμάντης αποτελείται από τρεις «αγιογραφίες» καλλιτεχνών που έμειναν στη συλλογική μνήμη όχι μόνο για το έργο τους αλλά και για τον τρόπο που οι ίδιοι έζησαν τη ζωή τους. Πρόκειται για τον Θεόφιλο Χατζημιχαήλ, τον πιο γνωστό λαϊκό ζωγράφο με καταγωγή από τη Λέσβο, τον σπουδαίο γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά από την Τήνο και τον «άγιο των ελληνικών γραμμάτων» Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη από τη Σκιάθο. Τρία μουσικά και ποιητικά πορτρέτα σε κείμενα του Παντελή Μπουκάλα συνδιαλέγονται με παραδοσιακούς στίχους από τους τόπους καταγωγής των τριών καλλιτεχνών. Η σύλληψη και η μουσική σύνθεση είναι της Μάρθας Μαυροειδή.
photo: Leander Mundus
Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ – ΚΠΙΣΝ
Κυριακή των Βαΐων, 28 Απριλίου 2024
Στις 20.00
Μουσική διεύθυνση: Γιώργος Ζιάβρας
Σολίστ: Πτολεμαίος Αρμάος λαούτο, Γιώργος Μεράντζας φωνή, Κώστας Τζέκος κλαρίνο, Μαρίνος Τρανουδάκης κρουστά, Κατερίνα Χατζηνικολάου βιολί
Υψίφωνοι Νίνα Κουφοχρήστου, Μαριάννα Νομικού, Δήμητρα Κωτίδου
Μεσόφωνοι Άρτεμις Μπόγρη, Έλενα Μαραγκού, Μάρια Πούργκα
Τενόροι Αλέξανδρος-Ανδρέας Χαζάπης, Ανδρέας Καραούλης, Λέον Βέπνερ
Βαθύφωνοι Γεώργιος Ιατρού, Γκυγιέμ Μπατλόρι Παζές, Χρήστος Ραμμόπουλος
Φιλική συμμετοχή: Σάββας Σιάτρας, Πολυφωνικό Σύνολο ΧΑΟΝΙΑ
Με το Σολιστικό Φωνητικό Σύνολο και την Ορχήστρα της CoGNiMUS
Μια συμπαραγωγή της CoGNiMUS Collektiv με την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
How does death sound, not for the dead, but for the living?
Το MOIROLÓI είναι μια αμιγώς μουσική αφήγηση γύρω από τον θρήνο και την πένθιμη τελετουργία. Ένα από τα μνημειώδη ευρωπαϊκά μουσικά αριστουργήματα, το Ρέκβιεμ του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (KV 626) συναντάται με το ηπειρωτικό μοιρολόι του 19ου αιώνα. Το «ανοίκειο πάντρεμα» αυτών των δύο μουσικών κόσμων, μαζί με συμπληρωματικά στοιχεία από την αγγλική Αναγέννηση, το πρώιμο μπαρόκ (Ντόουλαντ, Πέρσελ, Χαίντελ) και το βυζαντινό μέλος, ενορχηστρώνει μια ηχητικά υπερβατική εμπειρία που μετουσιώνει το τελετουργικό του θανάτου σε μια γιορτή για τη ζωή. Το MOIROLÓI αντλεί έμπνευση από τον μακάβριο χορό (Danse Macabre), τα λειτουργικά κείμενα της ορθόδοξης νεκρώσιμης ακολουθίας και το αρχαιοελληνικό μοιρολόι με τις σύγχρονες οργανικές και φωνητικές συζυγίες του, που παίζονται / τραγουδιούνται ακόμα και σήμερα στα βουνά της Ηπείρου. Υπό τη μουσική διεύθυνση του Γιώργου Ζιάβρα, ενώνονται μουσικοί με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο: μουσικοί από την Ελλάδα με εξειδίκευση στην παραδοσιακή μουσική, τραγουδιστές από όλη την Ευρώπη που σχηματίζουν τον Χορό, καθώς και οργανοπαίχτες από Ελλάδα και εξωτερικό που όλοι μαζί συνθέτουν την ορχήστρα.
Φωτο: Βαλερια Ισάεβα
Μουσείο Ακρόπολης (είσοδος, εξωτερικός χώρος)
Μεγάλη Δευτέρα, 29 Απριλίου 2024
Στις 18.30 & 20.00
Ενορχήστρωση: Χάρης Λαμπράκης
Μουσική διεύθυνση: Ειρήνη Πατσέα
Γιάννης Διονυσίου φωνή
Μιχάλης Καρασούλης, Φάμπιο Κρους, Φώτης Λάμαρης, Διονύσης Μελογιαννίδης, Θάνος Νικολόπουλος τενόροι
Σέργιος Βούδρης, Νικόλας Ντούρος, Κωνσταντίνος Παλαιολόγου, Ρωμανός Παπαδημητρίου, Νίκος Τσαχαλίνας, Πέτρος Χρηστάκης βαθύφωνοι
Γυναικείο χορωδιακό σύνολο CHÓRES, Διαπολιτισμική Ορχήστρα Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Η Misa criolla (Κρεολή Λειτουργία) του Αριέλ Ραμίρες αποτελεί μια από τις πρώτες μελοποιήσεις της Ρωμαιοκαθολικής Θείας Λειτουργίας που ακολούθησαν την απόφαση της Δεύτερης Συνόδου του Βατικανού το 1963 να επιτρέψει τη χρήση τοπικών γλωσσών (πέραν της Λατινικής) στους Καθολικούς ναούς ανά τον κόσμο. Ο Αργεντινός συνθέτης, από τις σημαντικότερες μορφές του παγκόσμιου κινήματος της σύγκλισης των λαϊκών μουσικών παραδόσεων με τη λόγια ευρωπαϊκή μουσική και βαθύς γνώστης του παραδοσιακού τραγουδιού των Άνδεων, μπόλιασε το ισπανικό κείμενο της Λειτουργίας με ρυθμούς και όργανα της Λατινικής Αμερικής, δημιουργώντας ένα από τα δημοφιλέστερα υβριδικά έργα του 20ού αιώνα, με ευρύτατη διάδοση, χάρη και στην αξιοσημείωτη επιτυχία της δισκογραφικής εκδοχής που κυκλοφόρησε το 1964. Η ιστορία της ελληνικής πρόσληψης του έργου σημαδεύτηκε από την ερμηνεία των Σταύρου Ξαρχάκου και Γιώργου Νταλάρα το 1989, ενώ γνωστότερη ηχογράφηση παραμένει η εκδοχή του 1990 με σολίστ τον Χοσέ Καρρέρας. Στο πνεύμα της «κρεολής» (μιγαδικής) φύσης του πρωτότυπου υλικού, η νέα ενορχήστρωση της Λειτουργίας από τον Χάρη Λαμπράκη για τη Διαπολιτισμική Ορχήστρα της ΕΛΣ «μεταφυτεύει» το έργο στον ηχητικό κόσμο της Ανατολικής Μεσογείου με την καίρια συμβολή του ξεχωριστού ερμηνευτή Γιάννη Διονυσίου και του ευέλικτου και ανήσυχου χορωδιακού συνόλου CHÓRES, υπό τη διεύθυνση της Ειρήνης Πατσέα.
Φωτό: Ιωάννης Καμπάνης
Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός
Μεγάλη Δευτέρα, 29 Απριλίου 2024
Στις 21.00
Συνθέσεις σημαντικών Σοβιετικών και Ρώσων συνθετών του 20ού αιώνα, όπως των Μίτσισλαβ Βάινμπεργκ, Νικόλας Σλονίμσκι, Σοφίας Γκουμπαϊντουλίνα, Άλφρεντ Σνίτκε, Γκαλίνας Ουστβόλσκαγια, Γκία Καντσέλι, με άξονα το θρησκευτικό στοιχείο.
Μουσική επιμέλεια: Νίκος Βασιλείου
Άννα Αγάθωνος μεσόφωνος, Αλέξανδρος Μποτίνης τσέλο, Όσβαλντ Αμιράλης κοντραμπάσο, ταμ ταμ, Μαριλένα Σουρή πιάνο, Απόστολος Καλογιάννης τρομπέτα
Σε αντιδιαστολή με το Μεγάλο Ρωσικό Πάσχα –την πασίγνωστη ομότιτλη σύνθεση (1888) του Νικολάι Ρίμσκι-Κόρσακοφ, μέσα στην οποία ενσωματώνονται όλα τα στοιχεία που συνθέτουν τον καμβά της μεγάλης τσαρικής ηγεμονίας με την ορθόδοξη πίστη της και τον Τσάρο ως εκπρόσωπο όλων των πολιτικών μα και θρησκευτικών δυνάμεων– αυτή η εμμονή στο θείο στοιχείο που εκπροσωπούσε ο εκάστοτε παντοδύναμος μονάρχης γονιμοποίησε δημιουργικά και διαπότισε το έργο τόσο της περίφημης «Ομάδας των Πέντε» όσο και άλλων μεγάλων, κυρίως ρομαντικών εκπροσώπων, από τον Τσαϊκόφσκι έως τον Ραχμάνινοφ. Αυτή επίσης η εμμονική λατρεία που αποτυπωνόταν στο πρόσωπο του Τσάρου μοιραία συναποτέλεσε κόκκινο πανί και πολιορκητικό κλοιό για τους πνευματικούς ταγούς της Οκτωβριανής Επανάστασης, που κήρυσσαν ανοιχτά ένα είδος αθεϊστικού σκεπτικισμού, θέτοντας τη θρησκεία στον αντίποδα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.
Αν και το Σοβιέτ δεν απαγόρεψε ποτέ ανοιχτά τις θρησκείες, προέβη ανοιχτά τόσο σε διωγμούς θρησκευτικών ομάδων (Χριστιανών, Εβραίων, Ρομά κλπ.) όσο και σε μια μορφή λογοκριτικής προσέγγισης όσων επιθυμούσαν να συμμετάσχουν σε εκκλησιάσματα, συναγωγές, τζαμιά κλπ. Σιγά σιγά, μόνο ηλικιωμένοι συνταξιούχοι και παιδιά στην ύπαιθρο μπορούσαν να το πράττουν χωρίς συνέπειες, οι οποίες έφταναν από τον εκδιωγμό από τις τάξεις των ευνομούμενων Κομμουνιστών ως και, σε ακραίες περιπτώσεις, την εξορία και τον θάνατο. Μοιραία και η καλλιτεχνική δημιουργία που αφορούσε τη θρησκεία έγινε ταμπού. Ταμπού που πολλαπλασιάστηκε με τις γνωστές κινήσεις του Στάλιν κατά συγκεκριμένων δημιουργών οι οποίοι δεν αποτύπωναν χρηστά το «σοσιαλιστικό ιδεώδες» και την εκκαθάριση των κομφορμιστών καλλιτεχνών του Ζντάνοφ το 1948, και το οποίο υποχρέωσε σε δηλώσεις μετανοίας κορυφαίους δημιουργούς, ανάμεσα στους οποίους τους Προκόφιεφ, Σοστακόβιτς, Χατσατουριάν κ.ά.
Σειρά διαταγμάτων που αποτύπωναν πια τη σχέση Κράτους και Εκκλησίας απλά χειροτέρευαν την κατάσταση, κι ενώ σε παγκόσμια κλίμακα η θρησκευτική μουσική βίωνε κρίση, καθώς τα μεγάλα μοντερνιστικά μουσικά λεξιλόγια και η επανάσταση της ποπ κουλτούρας θεωρούνταν παντελώς ακατάλληλα για τις προθέσεις των μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας, η αρχή της Περεστρόικα, κυρίως από τους Προκόφιεφ, Σοστακόβιτς, Χατσατουριάν κλπ. και μετά, έγινε ένα καινούριο εφαλτήριο για μια σειρά συνθετών οι οποίοι, ορμώμενοι κυρίως από ζητήματα κρίσης εθνολογικής ταυτότητας, άρχισαν να στρέφονται στο θρησκευτικό στοιχείο όχι απλά ως σημειοδότηση μιας νέας «επανάστασης μέσα στην επανάσταση», αλλά και ως μια καινούρια θεώρηση των ουμανιστικών αξιών που φαίνονταν πλέον να είναι το μόνιμο παγκόσμιο θύμα. Κύριοι εκπρόσωποι αυτής της τάσης είναι οι Γκεόργκι Σβιρίντοφ, Άλφρεντ Σνίτκε, Άρβο Παιρτ, Σοφία Γκουμπαϊντουλίνα, Εντισόν Ντενίσοφ. Όλοι τους πολίτες-κράματα, διαφορετικών εθνοτήτων και θρησκευτικών πεποιθήσεων, από τον λουθηρανισμό έως τον μουσουλμανισμό και από τον ιουδαϊσμό έως τον ανοιχτό αθεϊσμό. Όλοι τους είχαν βιώσει το απέραντο χωνευτήρι της Σοβιετικής Ένωσης με συνεχείς μετακινήσεις, εκτοπίσεις, μεταθέσεις συνόρων κλπ. Όλοι τους στράφηκαν στο θεϊκό στοιχείο, όχι λατρευτικά, αλλά κυρίως γιατί, κατά δική τους ομολογία, έβλεπαν σε όλη αυτή τη σχέση το μεταφυσικό καταφύγιο της τελευταίας ελπίδας… εκείνο το μεταφυσικό επέκεινα που αναφέρει ο Ουμπέρτο Έκο στο οποίο η ανθρώπινη ψυχή αδημονεί να εκδράμει – (Νίκος Βασιλείου)
Φωτο: Γ. Καλκανίδης
Φετιχιέ τζαμί (Ρωμαϊκή Αγορά)
Μεγάλη Τρίτη, 30 Απριλίου 2024
Στις 17.00, 18.00 & 19.00
Χάρης Λαμπράκης νέυ, Νίκος Παραουλάκης νέυ, Νεκτάριος Σταματέλλος νέυ, Νίκος Σιδηροκαστρίτης τύμπανα
Το νέυ και τα τύμπανα είναι όργανα της οθωμανικής μουσικής παράδοσης, αλλά και της σούφι λατρευτικής πρακτικής και τελετουργίας των Μεβλεβί δερβίσηδων, του μυστικιστικού ισλαμικού τάγματος που ιδρύθηκε στο Ικόνιο τον 13ο αιώνα. Το νέυ, το καλαμένιο πνευστό, συμβολίζει τη ζωή, τη γέννηση, τη θεία πνοή που εμψυχώνει τα πάντα, ενώ τα κρουστά δίνουν τον απαραίτητο ρυθμό για τον στροβιλισμό, την αναζήτηση και τελικά την πνευματική, απόλυτη ένωση με το θείο. Οι τέσσερις μουσικοί θα ερμηνεύσουν οργανικές συνθέσεις από τη σπουδαία παράδοση της οθωμανικής αλλά και της σούφι μουσικής παράδοσης, καθώς και ελεύθερους αυτοσχεδιασμούς.
Φωτό: Ανδρέας Σιμόπουλος
Ι. Καθολικός Καθεδρικός Ν. Αγ. Διονυσίου του Αρεοπαγίτη
Μεγάλη Τρίτη, 30 Απριλίου 2024
Στις 20.30 & 22.00
Πρώτη παρουσίαση • Ανάθεση της ΕΛΣ
Βασισμένο στα έργα Via crucis του Φραντς Λιστ & Ο δρόμος του Σταυρού του Πωλ Κλωντέλ
Σύλληψη, μουσική διεύθυνση: Μάρκελλος Χρυσικόπουλος
Μουσική μεταγραφή: Πάνος Ηλιόπουλος, Κείμενα: Πωλ Κλωντέλ, Τάσος Λειβαδίτης, Αργύρης Αντ. Λιόλιος, Γιάννης Αντιόχου, Ρεφαάτ Αλαρίρ, Μετάφραση: Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Μουσική προετοιμασία: Σοφία Ταμβακοπούλου
Μαρία Κωστράκη υψίφωνος
Θεοδώρα Μπάκα μεσόφωνος
Χρήστος Κεχρής τενόρος
Μάριος Σαραντίδης βαθύφωνος
Καρυοφυλλιά Καραμπέτη αφήγηση
Κώστας Γάτσιος κλαρινέτο, Στάθης Άννινος πιάνο, Σοφία Ταμβακοπούλου εκκλησιαστικό όργανο, Φανή Βοβώνη βιολί Ι, Ζωή Πουρή βιολί ΙΙ, Κρυσταλλία Γαϊτάνου βιόλα, Δήμος Γκουνταρούλης βιολοντσέλο, Σεραΐνα Σέιδου κοντραμπάσο
Η Οδός του Μαρτυρίου ή αλλιώς Πορεία του Σταυρού (Via crucis) είναι μια προσκυνηματική διαδρομή που αποτυπώνει στη μνήμη των πιστών την πορεία του Χριστού από το Πραιτώριο μέχρι τον Πανάγιο Τάφο. Αυτή τη διαδρομή μπορεί να την κάνει κάποιος κυριολεκτικά στην Ιερουσαλήμ ή άλλους διαμορφωμένους τόπους λατρείας, αλλά συνηθίζεται να έχει και καθαρά συμβολικό χαρακτήρα, με τους πιστούς, ακολουθώντας την εικονογραφία ή την αφήγηση, να έχουν την ευκαιρία να προσευχηθούν και να διανύσουν πνευματικά τον δρόμο προς τον Γολγοθά και τη Σταύρωση. Στις δεκατέσσερις ενδιάμεσες Στάσεις που η παράδοση της Δυτικής Εκκλησίας έχει καθιερώσει αναφέρεται η όψιμη σύνθεση Via crucis του Φραντς Λιστ για σολίστ, μεικτή χορωδία και εκκλησιαστικό όργανο. Στην προσέγγιση του αρχιμουσικού Μάρκελλου Χρυσικόπουλου, το έργο, σε μεταγραφή του Πάνου Ηλιόπουλου για σολίστ, κλαρινέτο, δύο πληκτροφόρα και κουιντέτο εγχόρδων, συνομιλεί με το ομώνυμο ποίημα του Πωλ Κλωντέλ, που απαγγέλλει η ηθοποιός Καρυοφυλλιά Καραμπέτη.