Μια σειρά από ιστορικές μαρτυρίες, αποσπάσματα από λογοτεχνικά κείμενα καθώς και τραγούδια συνθέτουν μια δραματοποιημένη αφήγηση που τοποθετείται χρονικά την ταραγμένη περίοδο της κατοχής, των πολωμένων συγκρούσεων που την ακολούθησαν μέχρι τη λήξη του ελληνικού εμφυλίου φτάνοντας μέχρι τα πέτρινα μετεμφυλιακά χρόνια. Μόνο που οι ήρωες της ιστορίας πίσω από την παράσταση «Εθνικαί Εορταί» αν και δεν έμειναν στην ιστορία και στα σχολικά εγχειρίδια ως οι πρωταγωνιστές της, σίγουρα την καθόρισαν. Οι Ασπασία-Μαρία Αλεξίου, Βασίλης Βηλαράς, Μαρία Θρασυβουλίδη εξηγούν στην Popaganda πως οι τρεις ξεχωριστές φωνές θα διασταυρώνονται και θα συντονίζονται μεταξύ τους ενώ παράλληλα θα κινούνται συνειρμικά από τη μια ιστορία στην επόμενη χαράσσοντας τη δική τους πορεία από τις 14 Μαρτίου στο BIOS.TESLA Basement.
Είσαστε τρεις νέοι άνθρωποι. Γιατί αποφασίσατε να καταπιαστείτε με μια χρονική περίοδο που δημιουργεί μέχρι σήμερα χάσμα στη συλλογική μνήμη;
Μαρία Θρασυβουλίδη: Εξ αρχής ήταν ενδιαφέρον για μας αυτό το κομμάτι της αποσιώπησης της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου που ξεκινάει ήδη από το σχολείο. Παράλληλα, υπάρχει σε μεγάλο βαθμό και μία βιβλιογραφία που καλύπτει κάπως μονομερώς τα γεγονότα της εποχής, φωτίζοντας είτε τη μία είτε την άλλη πλευρά. Το ζήτημα για μας, τόσα χρόνια μετά, δεν είναι πια να αποδοθεί “δικαιοσύνη” αλλά να αντιληφθούμε πώς γεννήθηκαν ορισμένες ιστορικές συγκυρίες και πώς αυτές συνδιαλέγονται με το σήμερα. Σε αυτήν την κατεύθυνση, επιλέξαμε να απομακρυνθούμε από ιστορικές αφηγήσεις που επιθυμούν να φτάσουν σε μία «αντικειμενικότητα» και να ασχοληθούμε με τις προσωπικές αφηγήσεις και μαρτυρίες, προκειμένου να εξυπηρετηθεί ένας πλουραλισμός που πιστεύουμε ότι βρίσκεται πιο κοντά στο κλίμα μιας εποχής.
Βασίλης Βηλαράς: Ναι, είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε τι προηγήθηκε ώστε να καταλάβουμε καλύτερα το σήμερα.
Πώς έχουν συλλεχθεί τα αποσπάσματα που αποτελούν το τελικό σας κείμενο και ποια είναι τα χαρακτηριστικά της κάθε «φωνής» που εκφράζει ο καθένας σας;
Ασπασία-Μαρία Αλεξίου: Ο βασικός άξονας μας ήταν ιστορίες προσώπων που συχνά μένουν στο περιθώριο της Ιστορίας. Από εκεί και πέρα υπήρχαν διάφοροι παράγοντες που επηρέασαν τις επιλογές μας. Το πώς είναι γραμμένο ένα κείμενο, το αν η ιστορία είναι ενδιαφέρουσα, αντιπροσωπευτική της εποχής ή στον αντίποδα, αν μας ξάφνιαζε. Αλλά υπάρχουν και άλλοι πιο προσωπικοί λόγοι ακριβώς επειδή ξέραμε ότι με αυτά τα κείμενα θα ασχοληθούμε για καιρό. Η κάθε «αφηγηματική φωνή» προέκυψε από τη ματιά του καθενός πάνω στο υλικό και από το μεταξύ μας διάλογο. Δεν είναι ρόλοι, οπότε δεν έχουμε κατασκευάσει χαρακτήρες με διακριτά χαρακτηριστικά, είναι σαν τρία νήματα που συνθέτουν το κειμενικό υλικό και είναι συντονισμένα μεταξύ τους χωρίς απαραίτητα να συμφωνούν πάντα. Μας απασχολεί πολύ το πώς ο καθένας μας επιλέγει στην παράσταση να ανακαλέσει αυτές τις ιστορίες, τι ποσοστό εμπλοκής έχει, πώς και σε τι βαθμό επηρεάζεται, ποια είναι τελικά η πορεία του.
Παρότι οι δικοί σας ήρωες είναι αφανείς, με ποιους τρόπους γίνεται φανερή η πολιτική πόλωση της περιόδου στην παράσταση;
Β.Β.: Τα κείμενα της παράστασης μιλούν όντως για ανθρώπους που δεν πρωταγωνίστησαν στην εξέλιξη της ιστορίας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν την καθόρισαν. Ακούγοντας τις ιστορίες αυτών των ανθρώπων και παρατηρώντας το πάθος με το οποίο έπαιρναν τη μία ή την άλλη θέση στα πράγματα ανακαλύπτεις το μέγεθος της πόλωσης και τη σιγουριά της κάθε πλευράς για το δίκιο της. Το σημαντικό όμως είναι ότι η έχθρα ήταν ένα μόνο κομμάτι της εποχής εκείνης. Ταυτόχρονα οι άνθρωποι ερωτεύονταν, αγαπούσαν πολύ, τραγουδούσαν, κουτσομπόλευαν, κλαίγανε και σκοτώνονταν με την ίδια ορμή. Και αυτή η πλευρά της καθημερινότητας μας απασχόλησε εξίσου με το πολιτικό κομμάτι κατά τη διαδικασία των προβών.
Εν τέλει, απορρίπτετε τη σημερινή μορφή που έχουν λάβει οι εθνικοί εορτασμοί;
Α.Μ.Α.: Δεν νομίζω ότι έχει κάποιου είδους χρησιμότητα το να πω ότι απορρίπτω ή επικροτώ κάτι. Περισσότερο θα θέλαμε να μοιραστούμε τις απορίες μας. Μ’ έναν τρόπο αυτό προσπαθούμε να κάνουμε και ως ηθοποιοί στη σκηνή χωρίς -ελπίζω- να τοποθετούμε τους εαυτούς μας στη θέση μιας αυθεντίας που δίνει απαντήσεις και λέει στους άλλους πώς πρέπει να σκέφτονται. Στην παράσταση δεν σχολιάζουμε με άμεσο τρόπο τους εθνικούς εορτασμούς αλλά για μένα η ίδια η παράσταση ίσως και να είναι ένας παράξενος μικρός εορτασμός, υπό μορφήν αφιέρωσης. Κάθε γιορτή εξάλλου περιλαμβάνει το παρελθόν αλλά και το τώρα.
Μ.Θ.: Η παράσταση μας έδωσε την αφορμή για μια εξαιρετικά γόνιμη έρευνα όχι τόσο σε επίπεδο εγκυκλοπαιδικής γνώσης όσο σε σχέση με την ποικιλία των θεμάτων που είχαμε την ευκαιρία να εξερευνήσουμε. Και με αυτόν τον τρόπο, θα μπορούσα να πω πως αποτελεί, για μένα, και μία πρόσκληση να προσεγγίσουμε διαφορετικά όχι μόνο τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο αλλά και κάθε σημαντική ιστορική στιγμή.